Η θέσις και η διακονία των λαϊκών εν τη Εκκλησία - π. Κωνσταντίνος Διον. Καπετανόπουλος
π. Κωνσταντίνος Διον. Καπετανόπουλος
Η θέσις και η διακονία
των λαϊκών εν τη Εκκλησία
Ο πατήρ Κωνσταντίνος Καπετανόπουλος είναι ένας από τους δραστήριους Κληρικούς της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών. Έχοντας εισέλθει στην 5η δεκαετία Διακονίας στην Ορθόδοξο Εκκλησία (με καταγωγή από την Ανδραβίδα και καθηγητής και εφημέριος στις Μητροπόλεις Ηλείας και Πατρών ) ο π. Κωνσταντίνος δεν είναι ένας εφησυχασμένος Κληρικός .Με διαρκή παρέμβαση στον τοπικό τύπο των Πατρών προβάλλει θεολογικές και εθνικές θέσεις με τόλμη ,σε μία εποχή απαράδεκτης σιωπής από πολλούς . Αποτέλεσμα αυτών των παρεμβάσεών του είναι μία σειρά άρθρων και βιβλίων που καλύπτουν πληθώρα θεμάτων που απασχολούν την Ελλάδα και την Ορθοδοξία .
Πρόσφατο βιβλίο του είναι το «Η θέσις και η διακονία των λαϊκών εν τη Εκκλησία» ,μία ενδιαφέρουσα έκδοση 164 σελίδων που αναφέρεται στην θέση των Λαϊκών μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Πρόκειται για ένα θέμα που απασχόλησε την Εκκλησία από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας της ,όπως φαίνεται από το έργο πολλών Πατέρων της Εκκλησίας .
Και αυτό το επισημαίνει ο πατήρ Κωνσταντίνος στον Πρόλογο του βιβλίου , όπου παραθέτει την άποψη του Λέκτορος πατρός Δημητρίου Τζέρπου : «Στον λαό επιφυλάσσεται ο ρόλος του θεατή –ακροατή ,ο οποίος προσεγγίζει τις λειτουργικές ακολουθίες πιο πολύ ως ευκαιρία περισυλλογής και καθ’ εαυτόν μελέτης ,παρά ως συμμετοχή στην κοινή προσευχή της Εκκλησίας….Θα λέγαμε ότι σήμερα παρατηρείται σε μεγάλο βαθμό μία έκπτωση από την έννοια της ενεργητικής συμμετοχής του λαού στη Θεία Λατρεία ,σε μία στάση παθητικής παρακολουθήσεως της …Διαζωγραφίζεται έτσι μία εικόνα εντελώς αντίθετη προς τον κύριον χαρακτήρα της Ορθοδόξου Χριστιανικής Λατρείας ως Λατρείας λογικής ,που προσφέρεται εν πνεύματι και αληθεία ,και που έχει σκοπόν την δόξαν του Τριαδικού Θεού και τον εν Χριστώ αγιασμόν του λαού ».
Ο συγγραφέας νιώθοντας αγωνία για τον παραμερισμό της Λατρείας από την ζωή του σημερινού έλληνα πιστού παίρνει θέση για τον τρόπο που ο τελευταίος θα λάβει πιο ενεργή θέση στην Λατρεία .Ο ίδιος θέτει το ερώτημα : «Πρέπει ο Λαός του Θεού να συμμετέχει στην Θείαν Λατρείαν ή απλώς να θεάται και να παρακολουθεί τα γενόμενα εις την Θείαν Λειτουργίαν ; Η παρούσα μελέτη σκοπόν έχει να απαντήσει ,κατά το δυνατόν ,στο Εκκλησιολογικόν αυτό πρόβλημα ».
Ο μέγας πατέρας της Εκκλησίας Ιωάννης Χρυσόστομος έχει αναφέρει για τους λαϊκούς : «Χωρίς εσάς τους λαϊκούς δεν μπορώ να εργασθώ καθόλου» και «Είμαι τρισευτυχισμένος που έχω εσάς τους λαϊκούς ». Μέσα από πλήθος βιβλιογραφικών αναφορών και θεολογική τεκμηρίωση ο συγγραφέας αναδεικνύει την εξόχως σημαντική θέση των λαϊκών στην Λατρεία .
Από τα πρώτα Χριστιανικά χρόνια οι λαϊκοί συμμετείχαν στο διδακτικό και το ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας. Σιγά-σιγά όμως παραμερίστηκε η θέση τους ,αφού κατά τον Ακαδημαϊκό Ιωάννη Καρμίρη : «Οι λαϊκοί θεωρήθηκαν σαν να αποτελούν μία αμελητέα και ποιμαινόμενη μόνον ποσότητα της Εκκλησίας ή σαν να είναι ο κοινός και ταπεινός λαός και όχλος ή σαν χριστιανοί δευτέρας κατηγορίας κτλ. Με την πάροδο δε του χρόνου ,άλλα μεν δικαιώματα των λαϊκών στην Εκκλησία σφετερίστηκαν καταχρηστικά οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες ,αντιπροσωπεύοντας δήθεν τους λαϊκούς, άλλα δε οι κληρικοί , και μάλιστα οι επίσκοποι. Αυτό συνέβηκε ιδιαίτερα σε μας ,μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως στα χρόνια της εκκλησιαστικής παρακμής και της καταπτώσεως του υποδούλου λαού.
Δυστυχώς η κατάσταση αυτή συνεχίζεται και στη σύγχρονη εποχή, μέχρι του σημείου όταν μιλάμε σήμερα εμείς για την Εκκλησία να εννοούμε συνήθως την λεγόμενη «διοικούσα» Εκκλησία, δηλαδή μερικές δεκάδες επισκόπων ,που ασκούν όλες τις εκκλησιαστικές εξουσίες ,με τη βοήθεια των κακώς ονομαζομένων κατωτέρων κληρικών ,που και αυτοί υποτιμήθηκαν από τους επισκόπους ».
Τόσο η Αγία Γραφή όσο και η Παράδοση της Εκκλησίας έδιναν σημαντικό ρόλο για τους λαϊκούς .Όπως αναφέρει ο π. Κωνσταντίνος «από την Καινή Διαθήκη εξάγεται ότι πολλοί απόστολοι ,προφήτες ,διδάσκαλοι ,ευαγγελιστές και άλλοι χαρισματούχοι ήταν λαϊκοί ,αργότερα δε και πολλοί κληρικοί , μεγάλοι πατέρες και διδάσκαλοι είχαν προηγουμένως δράσει και διαπρέψει στην εκκλησία ως λαϊκοί .Αλλά ,και οι απλοί λαϊκοί συμμετείχαν στην άσκηση και της εσωτερικής και της εξωτερικής ιεραποστολής της αρχέγονης Εκκλησίας , «ευαγγελιζόμενοι τον Κύριον Ιησούν»…Έτσι ιδρύθηκαν πολλές νέες χριστιανικές κοινότητες όχι από κληρικούς ,αλλά από λαϊκούς ,που άσκησαν την ιεραποστολή δια μέσου των αιώνων μέχρι σήμερα με αυταπάρνηση και ένθεο ζήλο ,που έφθανε μέχρι και το μαρτύριο» .
Οι λαϊκοί στην Ορθόδοξο Εκκλησία ,το «βασίλειον ιεράτευμα»(κατά τον Μ. Βασίλειο ),πρέπει να αποκτήσουν λειτουργική θέση εντός της Λατρείας . Υπάρχουν δυνατότητες αξιοποίησης τους και υπάρχει και η εκκλησιολογική τεκμηρίωση γι’ αυτό. Σε μια εποχή που η αναζήτηση του Θεού επιζητεί πρόθυμους εργάτες του Ευαγγελίου είναι καιρός να αναδειχτεί η θέση των λαϊκών .Και προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται με το βιβλίο του ο πατήρ Κωνσταντίνος Καπετανόπουλος . Όσοι ενδιαφέρονται για την αναβάθμιση των σχέσεων των πιστών με την εκκλησιαστική λατρεία θα κερδίσουν πολλά από την ανάγνωση του .
Γεώργιος Δ. Κουρκούτας