ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ή Η ΕΣΧΑΤΗ ΠΤΩΧΕΙΑ!... ΓΡΑΦΕΙ Ο π. ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΜΑΝΑΔΗΣ
Ο ΛΟΓΟΣ γιὰ τὴν πτωχεία ἦταν σὲ ὅλους τοὺς καιροὺς ἐπίκαιρος, ἀλλὰ στὸν καιρὸ ποὺ διερχόμαστε παραέγινε. Ἡ κρίσι καὶ οἱ «ἀπάνθρωπα ἄθεσμοι θεσμοί» ἔφτιαξαν τοὺς πλούσιους πλουσιότερους καὶ τοὺς φτωχοὺς φτωχότερους.
Στὴν ΕΣΧΑΤΗ ΠΤΩΧΕΙΑ ὅμως ἔφθασε μὲ τὴν θέλησί του μόνο ἕνας πάμπλουτος, ὁ ὁποῖος «τὴν εὐτέλειαν ἠγάπησεν» καὶ γιορτάζουμε τὴν Γέννησί του. Λέγει στὴν Π.Διαθήκη,
«Ἐμὸν τὸ ἀργύριον καὶ ἐμὸν τὸ χρυσίον, λέγει Κύριος παντοκράτωρ» (Ἀγγαῖος 2,8). Αὐτὸς λοιπὸν ποὺ ἔχει δικό του ὅλο τὸ ἀσήμι καὶ ὅλο τὸ χρυσάφι ἦλθε ἀνάμεσά μας ὡς πάμπτωχος. Ἐνήλικος πλέον λέγει ὁ ἴδιος, «αἱ ἀλώπεκες φωλεοὺς ἔχουσι καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατασκηνώσεις, ὁ δὲ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ» (Λουκᾶ 9,58).
«Ἐμὸν τὸ ἀργύριον καὶ ἐμὸν τὸ χρυσίον, λέγει Κύριος παντοκράτωρ» (Ἀγγαῖος 2,8). Αὐτὸς λοιπὸν ποὺ ἔχει δικό του ὅλο τὸ ἀσήμι καὶ ὅλο τὸ χρυσάφι ἦλθε ἀνάμεσά μας ὡς πάμπτωχος. Ἐνήλικος πλέον λέγει ὁ ἴδιος, «αἱ ἀλώπεκες φωλεοὺς ἔχουσι καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατασκηνώσεις, ὁ δὲ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλίνῃ» (Λουκᾶ 9,58).
Γιὰ τὸ ἴδιο γεγονὸς μᾶς λέγει ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος. «Γινώσκετε γὰρ τὴν χάριν τοῦ Κυρίου ἡμῶν, ὅτι δι’ ἡμᾶς ἐπτώχευσε, πλούσιος ὤν, ἵνα ἡμεῖς τῇ ἐκείνου πτωχείᾳ πλουτήσωμεν» (Β’ Κορινθίους 8,9). Θαυμάζοντας τὴν ἑκούσια πτωχεία τοῦ Κυρίου μας ὁ ἀπόστολος τὴν ὀνομάζει «χάρι». Αὐτὴ δὲ ἀρχίζει ἀπὸ τὴν μεγαλειώδη σὲ ἁπλότητα Γέννησί του. Ἔγινε μέσα σὲ ἕνα κλασσικὸ ἀχούρι μὲ τὸ ἀνάλογο περιβάλλον, σὰν κι αὐτὰ ποὺ γνωρίζουμε καλὰ στὰ χωριά μας (ἄχυρα, κοπριές, ζουμιά, βρῶμα μὲ πολλὴ ἀμωνία, παχνὶ ὅπου καὶ πρωτοπλάγιασε ὁ Νεογέννητος!).
Οἱ προφῆτες στὴν Παλαιὰ Διαθήκη προφήτευσαν καὶ γιὰ τὸ σκηνικὸ τοῦ σπηλαίου. Ὁ προφήτης Ἀββακοὺμ 3,1-2 λέγει, «Κύριε, ἄκουσα τὸν θόρυβό σου καὶ φοβήθηκα. Κύριε, ἐξέτασα τὰ ἔργα σου καὶ ἔχασα τὸ μυαλό μου. Θὰ ἐμφανισθῆς ἀνάμεσα σὲ δύο ζῶα…». Καὶ ὁ Ἡσαΐας 1,3 λέγει, «τὸ βόδι γνωρίζει τὸν δημιουργό του καὶ τὸ γαϊδούρι γνωρίζει τὸ παχνὶ τοῦ ἀφεντικοῦ του».
Ἐπιστρέφουμε πάλι στὸν λόγο τοῦ ἀποστόλου Παύλου καὶ παραθέτουμε τὴν ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου. «Σκεφθῆτε, λέγει, θυμηθῆτε καὶ ἐξετάστε τὴν χάρι τοῦ Θεοῦ. Μὴν τὴν προσπεράστε ἀδιάφορα, ἀλλὰ ἐξετάστε τὸ μεγαλεῖο της. Πόσο μεγάλη καὶ τὶ λογῆς εἶναι. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο δὲν θὰ λυπηθῆτε, ὅταν χάσετε κάτι ἀπὸ τὰ δικά σας. Διότι Ἐκεῖνος ἄδειασε τὴ δόξα του, ὥστε ἐσεῖς νὰ πλουτήσετε ὄχι μὲ τὸν πλοῦτο του, ἀλλὰ μὲ τὴν πτωχεία του. Ἂν δὲν πιστεύης, ὅτι ἡ πτωχεία δημιουργεῖ πλοῦτο, τότε σκέψου τὸν Δεσπότη Χριστό, καὶ δὲν θὰ ἀμφιβάλλης πιά. Διότι ἂν Ἐκεῖνος δὲν γινόταν πτωχός, δὲν θὰ γινόσουν ἐσὺ πλούσιος. Τὸ ἀξιοθαύμαστο εἶναι, ὅτι ἡ πτωχεία του μᾶς πλούτησε μὲ πλοῦτο. Βεβαίως ὅταν λέγη γιὰ πλοῦτο ἐννοεῖ τὴν γνῶσι τῆς εὐσέβειας, τὸν καθαρισμὸ τῶν ἁμαρτημάτων, τὴν δικαιοσύνη, τὸν ἁγιασμό, τὰ μύρια ἀγαθά, τὰ ὁποῖα μᾶς ἔδωσε ἢ καὶ πρόκειται νὰ μᾶς δώση. Ὅλα αὐτὰ μᾶς δόθηκαν μὲ τὴν πτωχεία του! Ποιὰ ὅμως εἶναι ἡ πτωχεία του; Μὲ τὸ ὅτι ἔλαβε σάρκα ἀνθρώπινη καὶ ἔγινε ἄνθρωπος καὶ μὲ τὸ νὰ πάθη, ὅσα ἔπαθε» (Εἰς Β’ Κορ ὁμ 17,1 ΕΠΕ 19,454).
ΣΗΜΕΙΩΝΟΥΜΕ ἐπὶ τοῦ θέματός μας καὶ τὴν γνώμη τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης, ἀδελφοῦ τοῦ Μ.Βασιλείου. Λέγει, «τὶ εἶναι ταπεινότερο γιὰ τὸν Θεὸ ἀπὸ τὸ νὰ φορέση τὴν μορφὴ τοῦ δούλου; Τὶ εἶναι πιὸ ἐξευτελιστικὸ γιὰ τὸν βασιλιᾶ τῶν πάντων, ἀπὸ τὸ νὰ ἔλθη σὲ κοινωνία μὲ τὴν πτωχὴ ἀνθρώπινη φύσι μας; Ὁ Βασιλιᾶς τῶν βασιλευόντων καὶ ὁ Κύριος τῶν κυριευόντων φόρεσε μὲ τὴν θέλησί του τὴν φορεσιὰ τοῦ δούλου. Ὁ Κριτὴς τῶν πάντων ἔγινε φορολογούμενος τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας. Ὁ Δημιουργὸς τῆς κτίσεως καταφεύγει σὲ ἕνα σταῦλο. Αὐτὸς ποὺ βαστάει στὸ χέρι του τὰ σύμπαντα, δὲν βρίσκει τόπο νὰ μείνη μιὰ νύχτα, ἀλλὰ τὸν παραπετᾶνε στὸ παχνὶ τῶν ἀλόγων ζώων. Αὐτὸς ποὺ ἦταν καθαρὸς καὶ ἀψεγάδιαστος καταδέχεται νὰ πάρη πάνω του τὸν ρύπο τῆς ἀνθρώπινης φύσεως. Πέρασε ἀπὸ ὅλην τὴν πτωχεία καὶ προχώρησε μέχρι ποὺ δοκίμασε καὶ τὸν θάνατο.
Προσέξτε τὸ μέτρο τῆς ἑκούσιας πτωχείας. Ἡ ζωὴ γεύεται τὸν θάνατο. Ὁ Κριτὴς ὁδηγεῖται στὸ δικαστήριο. Ὁ Κύριος τῆς ζωῆς ὅλων τῶν πλασμάτων δέχεται τὴν ἀπόφασι τοῦ δικαστῆ. Ὁ Βασιλιᾶς ὅλων τῶν ἀγγελικῶν Δυνάμεων δὲν ἀπομακρύνει ἀπὸ πάνω του τὰ χέρια τῶν δημίων του». «Ἀφοῦ πτώχευσε ὁ Χριστός, μὴ φοβηθῆς καὶ σὺ τὴν πτωχεία. Βεβαίως βασιλεύει σὲ ὅλην τὴν κτίσι, αὐτὸς ποὺ πτώχευσε γιὰ μᾶς. Ὥστε λοιπόν, ἂν συμπτωχεύσης μὲ αὐτὸν ποὺ πτώχευσε, τότε θὰ συμβασιλεύσης καὶ μὲ Αὐτὸν ποὺ βασιλεύει» (εἰς μακαρισμοὺς λόγος Α’ Migne PG 44,1201BC καὶ 1208BC).
ΩΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ λόγος γιὰ τὴν ἐσχάτη πτωχεία παρατίθεται ἡ Ὑπακοή, ποὺ διαβάζεται στὸν ὄρθρο τῶν Χριστουγέννων. Εἶναι ὁ ὕμνος στὸν ὁποῖο ἀποτυπώνεται ἐποπτικὰ ἡ ἐσχάτη πτωχεία τοῦ Γεννηθέντος Κυρίου.
«Τὴν ἀπαρχὴν τῶν ἐθνῶν, ὁ οὐρανός σοι προσεκόμισε,
τῷ κειμένῳ ἐν φάτνῃ, δι’ ἀστέρος τοὺς Μάγους καλέσας·
οὓς καὶ κατέπληττεν, οὐ σκῆπτρα καὶ θρόνοι,
ἀλλ’ ἐσχάτη πτωχεία·
τὶ γὰρ εὐτελέστερον σπηλαίου;
Τὶ δὲ ταπεινότερον σπαργάνων;
ἐν οἷς διέλαμψεν ὁ τῆς θεότητός σου πλοῦτος.
Κύριε δόξα σοι».
(Γιὰ τὴν «ἐσχάτη πτωχεία» γράφουν: Μ. Βασίλειος εἰς Ψαλμὸ 33 Migne PG 29,361BC, Γρηγόριος Νύσσης Migne PG 44,1200D, 1201C,1205D,1208BC, Μ.Ἀθανάσιος Migne PG28,240A, Μεθόδιος Migne PG 18,360C, Γρηγόριος Θεολόγος Migne PG 35,785C).
Χριστούγεννα 2016.
ἀρ.νι.μα.