Η διδασκαλία αυτή που παρουσιάζουμε είναι παρμένη από τον «Διάλογο Παλλαδίου περί βίου Ιωάννου Χρυσοστόμου», ένα βιβλίο που είναι η σημαντικότερη πηγή για τον τη ζωή του ιερού πατρός και βασίζεται στην προσωπική γνώση του συγγραφέα. Παρουσιάζει λεπτομέρειες της ζωής του ι. Χρυσοστόμου, που για την πλειονότητα των σημερινών κληρικών και μάλιστα των επισκόπων αποτελούν ιδιορρυθμίες, ασκητικές υπερβολές, παρατραβηγμένες τακτικές, και γενικά πράγματα που έγιναν «τω καιρώ εκείνω», αλλά δεν μπορούν να έχουν σχέση με την εποχή μας και την ποιμαντική δραστηριότητα των κληρικών μας, η οποία εν πολλοίς σήμερα βασίζεται στα ακριβώς αντίθετα απ’ όσα εφήρμοζε ο ι. Χρυσόστομος.
Παραθέτουμε τη διδασκαλία αυτή, γιατί είναι κατ’ εξοχήν βιβλική, θεόπνευστη, σταυρική. Είναι διδασκαλία που θίγει την γαστέρα μας, την κοιλιοδουλία μας, την τρυφηλότητά μας. Δείχνει, πως και εμείς πρέπει να καταστούμε «επουράνιοι άνθρωποι και επίγειοι άγγελοι» και όχι μόνο άγιοι της Εκκλησίας μας.
Τους αγίους μας δεν αρκεί να τους θυμιατίζουμε μόνο, να τους προσκυνούμε, να ζητούμε τις πρεσβείες τους, να τους ανάβουμε κερί, αλλά να μιμούμεθα και την ζωή τους· λεπτομερώς και απαρεγκλίτως. Να γίνουμε εμείς οι ζωντανές εικόνες τους, τις οποίες να βλέπει ο κόσμος και να ανυψώνεται εις τον ουρανό, εις την αιωνιότητα, στα κάλλη του παραδείσου. Εάν δεν εφαρμόσουμε τα όσα εκθέτουμε, τότε κ’ εμείς κάνουμε ό,τι και οι διώκτες τους. Τους εξορίζουμε από την ζωή μας και τους σκοτώνουμε στη θύμησή μας. Τυπικά και εξωτερικά τους τιμούμε, ουσιαστικά και πραγματικά τους κατατρέχουμε.
Ας δούμε λοιπόν την διδασκαλία αυτή και ας βάλουμε τον άγιο Χρυσόστομο οδηγό στην εν Χριστώ ανακαίνισή μας. Βρίσκεται στα κεφάλαια 12ο και 13ο του «Διαλόγου του Παλλαδίου περί του βίου Ιωάννου Χρυσοστόμου». Την παραθέτουμε σε ελεύθερη απόδοση και διασκευή.
Ποια ήταν η αιτία που έτρωγε μόνος ο ιερός πατήρ.
Οι λόγοι που το έκανε αυτό είναι οι εξής.
α΄. Κρασί δεν έπινε λόγω ζάλης κεφαλιού· μόνο ποτό από τριαντάφυλλο σε μεγάλους καύσωνες.
β΄. Το στομάχι του λόγω ασθενείας ήταν περίεργο. Τα έτοιμα μαγειρεμένα φαγητά του ήταν άνοστα· ζητούσε απλά και απέριττα.
γ΄. Λόγω εκκλησιαστικών φροντίδων ή λόγω συνεχούς ενασχολήσεώς του με την ερμηνεία δύσκολων χωρίων της Γραφής ξεχνούσε να φάγει. Παρέμενε άσιτος ή έτρωγε στα πεταχτά
δ΄. Δεν ήθελε να υποκύπτει σε κοινωνικές συμβατικότητες και ψευτοευγένειες. «Φάτε πάτερ· μας προσβάλλετε. Κάντε αγάπη και πιέστε λίγο κρασί. Μην είσθε υπερήφανος και φαρισαίος». Και άλλα παρόμοια.
ε΄. Ήταν υπερβολικά φειδωλός προς τους ανθρώπους της καλοπέρασης. Θεωρούσε ιεροσυλία τη διάθεση χρημάτων για τραπέζια δημοσίων σχέσεων και κοινωνικών αναστροφών και όχι για τις ανάγκες των πτωχών.
στ΄. Πίστευε στην ισότητα των ανθρώπων και στην απόδοση τιμών εξ ίσου σ’ όλους. Ή έπρεπε να κάνει τραπέζι σ’ όλο το πλήθος της επισκοπής ή σε κανένα.
ζ΄. Θυμόταν το ρητό των Πράξεων· «Ουκ αρεστόν εστίν ημάς καταλείψαντας τον λόγον του Θεού διακονείν τραπέζαις, επισκέψασθε ούν, αδελφοί, άνδρας εξ υμών μαρτυρουμένους επτά, πλήρεις Πνεύματος αγίου και σοφίας, ούς καταστήσομεν επί της χρείας ταύτης· ημείς δε τη προσευχή και τη διακονία του λόγου προσκαρτερήσομεν» (Πραξ. 6,2-4). Αν οι απόστολοι δεν επέτρεπαν στον εαυτό τους ούτε με τα τραπέζια των πτωχών ν’ ασχολούνται εις βάρος του κηρύγματος και της προσευχής, πόσω μάλλον δεν επιτρέπεται στους διαδόχους τους ν’ ασχολούνται με πρωτόκολλα κοσμικών τιμών και δημοσίων σχέσεων.
Το αγωνιστικό άλογο, όταν δεν μπορεί να τρέξει, γυρίζει το μύλο. Ο έχων την διακονία του λόγου, όταν τεμπελιάσει ή είναι ανίκανος γι’ αυτήν, προσπαθεί με τραπέζια να επιδράσει στους ανθρώπους. Και καλά αν αυτό το κάνει στους πτωχούς. Τότε τρέφει τον Χριστόν (πρβλ. Ματθ. 25,35). Συνήθως όμως το κάνει σε πλουσίους και αξιωματούχους, για να το επαινέσουν, για να μη τον κατηγορούν ή να μη συγκρούονται μαζί του και για να τον καλούν και αυτοί με τη σειρά τους. «Κέρνα με να σε κερνώ, να περνούμε τον καιρό». Ξεχνούν όμως οι παρομοίως πράττοντες τον λόγο του Κυρίου· «Πλην ουαί υμίν τοις πλουσίοις, ότι απέχετε την παράκλησιν υμών. Ουαί υμίν οι εμπεπλησμένοι, ότι πεινάσετε. Ουαί υμίν οι γελώντες νύν, ότι πενθήσετε και κλαύσετε. Ουαί όταν καλώς υμάς είπωσι πάντες οι άνθρωποι· κατά τα αυτά γαρ εποίουν τοις ψευδοπροφήταις οι πατέρες αυτών» (Λουκ. 6,24-26).
Μα έτσι δεν καταργούμε την εντολή της φιλοξενίας;
Η φιλοξενία είναι μεγίστη αρετή. Μ’ αυτήν ο Λώτ προσέλκυσε την ευλογία του Θεού και σώθηκε από την καταστροφή των Σοδόμων (πρβλ. Γεν. κεφ. 19ο). Ο δε Αβραάμ με την φιλοξενία φιλοξένησε αγγέλους και απέκτησε γιο στα γηρατειά. Γι’ αυτό και ο Παύλος συμβουλεύει· «Η φιλαδελφία μενέτω, της φιλοξενίας μη επιλανθάνεσθε· δια ταύτης γαρ έλαθον τινές ξενίσαντες αγγέλους» (Εβρ. 13,1).
Αυτός όμως που φιλοξενεί πρέπει να έχει φρόνηση του φιδιού και την ακεραιότητα του περιστεριού. Να υπακούει στο «Παντί τω αιτούντι σε, δίδου» (Λουκ. 6,30) αλλά και στο «Μη πάντα άνθρωπον εισάγαγε εις τον οίκον σου» (Σοφ. Σειρ.11,20), για να μη δεχθείς λύκο αντί για πρόβατο ή αρκούδα αντί για βόδι και πάθεις ζημία αντί για κέρδος.
Όταν φιλοξενεί κάποιος πρέπει να εξετάζει·
α΄. Εάν ο τόπος είναι έρημος και δεν υπάρχει άλλο κατάλυμα.
β΄. Εάν μπορεί ν’ ανέχεται ξένα ήθη ή και βλαπτικά γι’ αυτόν και την πνευματικότητά του.
γ΄. Να εξετάζει εάν ο φιλοξενούμενος είναι φτωχός ή πλούσιος, άρρωστος ή υγιής, ευσεβής ή ασεβής.
Ο Αβραάμ ούτε υπάτους φιλοξένησε ούτε στρατηγούς ούτε τους διάσημους άνδρες της οικουμένης, αλλά κατοικώντας σε έρημο τόπο υποδεχόταν τους τυχόν περαστικούς. Και ο Λώτ δεχόταν τους ξένους, για να μη τους κακοποιήσουν σεξουαλικά με τις ανώμαλες ορέξεις τους οι Σοδομίτες. Και ο Χριστός έθρεψε στην έρημο αυτούς που για μια μέρα ολόκληρη άκουγαν το κήρυγμά του, αφού μετέβησαν πεζοί στην έρημο για ν’ απολαύσουν της θείας διδασκαλίας του παίρνοντας μαζί τους και ταλαιπωρώντας τα παιδιά τους.
Ο Χρυσόστομος έμενε στην Κωνσταντινούπολη, με πληθώρα ξενοδοχείων, δυνατότητα φιλοξενίας, ευνομία και ασφάλεια. Δεν υπήρχαν οι αντίξοες συνθήκες που υπήρχαν στην περίπτωση του Λώτ, του Αβραάμ και του Χριστού μας. Γιατί να εγκαταλείψει την διδασκαλία και να προσφέρει φιλοξενία; Διότι ανώτερη από τη φιλοξενία είναι η διδασκαλία και ποιμαντική φροντίδα. Η φιλοξενία ωφελεί τους συγχρόνους, ενώ η διδασκαλία τους μεταγενέστερους. Η πρώτη κερδίζει μόνο τους παρόντες, ενώ η δεύτερη και τους απόντες· τους παρόντες με το κήρυγμα, τους απόντες με τα συγγράμματα (ή τις κασσέτες ή τα βίντεο ή τα DVD σήμερα). Πιο εύκολο είναι να χορτάσει κανείς με φαγητό αυτόν που πεινά -και μπορεί να το κάνει ο οποιοσδήποτε-, πολύ δύσκολο όμως να χορτάσεις την ψυχή, να την φέρεις στην κατάνυξη και την μετάνοια, και αυτό δεν μπορεί να το κάνει ο τυχών αλλά ο χαρισματούχος. Γι’ αυτό ο προφήτης Αμώς απειλεί τους συγχρόνους του όχι με «λιμόν άρτου και ύδατος, αλλά λιμόν του ακούσαι τον λόγον του Κυρίου» (Αμώς 8,11).
Κακά υλικά χορτασμού.
Η Εύα διώχτηκε από τον παράδεισο, όταν άκουσε το φίδι και έφαγε από το δένδρο. Ο Κάιν έκανε την αδελφοκτονία, αφού δοκίμασε πρώτος τις απαρχές δίνοντας τα πρωτεία στην δική του λαιμαργία. Τα παιδιά του Ιώβ βρήκαν τον θάνατο όταν έτρωγαν κ’ έπιναν. Ο Ησαύ έχασε την ευλογία όταν έγινε δούλος στην κοιλιά του. Ο Σαούλ έχασε την βασιλεία όταν έφαγε παράνομα τα καλύτερα πρόβατα. Ο Ισραήλ εξόργισε τον Κύριο όταν επιθυμούσε το τραπέζι της Αιγύπτου. Ο Οφνί και ο Φινεές, τα παιδιά του Ηλεί, θανατώθηκαν την ίδια ώρα στον πόλεμο, γιατί άρπαζαν τα κρέατα που ήταν για θυσία. Και ο Ισραήλ «απελάκτισε» τον ευεργέτη του Κύριο όταν «ενεπλήσθη» και «ελιπάνθη» και «επαχύνθη» και «επλατύνθη» (Δευτ. 32,15). Οι Σοδομίτες ασέλγησαν παρά φύση όταν με αδιάκοπα συμπόσια αλλοίωσαν την κρίση τους. Την διαρκή ενασχόληση με τα τραπέζια και τα συμπόσια ελέγχει ο Ησαΐας λέγοντας· «Αλλοίμονο σ’ εκείνους που σηκώνονται το πρωΐ και επιδιώκουν τα ποτά, που μένουν ως αργά το βράδυ, επειδή το κρασί θα τους κατακάψει. Γιατί μαζί με την κιθάρα και το ψαλτήρι πίνουν το κρασί, τα έργα όμως του Κυρίου δεν τα βλέπουν» (Ησ. 5,11-12). Ο δε πλούσιος έχασε τον παράδεισο από τα διαρκή συμπόσια, ενώ ο Λάζαρος τον κέρδισε τρώγοντας ψίχουλα.
Αγαθά λιτής και ασκητικής ζωής.
Ο Ενώχ μεταφέρθηκε ζωντανός από τον κόσμο στους ουρανούς με την πίστη του και όχι με συμπόσιο. Ο Νώε διέσωσε το ανθρώπινο γένος με την πίστη του, όταν ο Θεός καθάριζε τον κόσμο από τ’ αδιάκοπα συμπόσια και τα ακάθαρτα έργα. (Ο Χάμ, ο οποίος συνέχιζε τα συνήθη έργα των ανθρώπων μέσα στην Κιβωτό όπως είναι τα συζυγικά καθήκοντα, κατεκρίθει και είχε οικτρό τέλος· σημ. μεταφραστού). Ο Αβραάμ νίκησε τους πέντε βασιλείς των Σοδόμων με την πίστη και την δικαιοσύνη του παρά με τα φαγητά και τα ποτά.
Ένσταση: Ο Αβραάμ όμως προσέλκυσε το Θεό με το τραπέζι του.
Εξήγησα τις συνθήκες που φιλοξένησε ο Αβραάμ τους τρεις αγγέλους. Ας μη βρίζουμε αυτά που έγιναν καλώς τον κατάλληλο καιρό και χρόνο. Ας μη μιμούμεθα επιπόλαια τις γραφές. Γιατί αν συνεχίσουμε έτσι, θα πούμε· Αφού γέννησε η παρθένος Μαρία, ας γεννήσουν και οι παρθένες που αφιερώθηκαν στο Θεό. (Αφού τεκνοποίησε η Θάμαρ με τον πεθερό της, ας το κάνουν και άλλοι. Αφού η Ραάβ η πόρνη συνεργάσθηκε με τους εχθρούς του έθνους ας το κάνουμε κ’ εμείς κ.ο.κ. Υπάρχουν πράγματα στην αγία Γραφή που γίνονται μια φορά και η επανάληψη τους είναι αμαρτία· σημ. μεταφραστή).
Ας συνεχίσουμε όμως τα παραδείγματα των δικαίων.
Ο Ιακώβ απέσπασε τα του Λάβαν με την άσκηση και όχι με συμπόσια. Διότι λέγει· «Συνέβη να καίγομαι μαζί με την φωτιά και την παγωνιά της νύκτας και έφυγε από μένα ο ύπνος» (Γεν. 31,40) και δεν ζητούσε στην προσευχή του τίποτε περισσότερο από ψωμί και ρούχο λέγοντας· «Εάν μου δώσεις ψωμί να φάγω και ρούχο να ντυθώ, απ’ αυτά που θα μου δώσεις θα σου προσφέρω το ένα δέκατο» (ένθ. ανωτ. 28,20-22).
Ο Μωυσής τι τραπέζια έκανε και τι ποτά κερνούσε όταν ανέβαινε στο Σινά, όταν έβγαζε από την πέτρα νερό και έριχνε τροφή εξ ουρανού στις χιλιάδες των Ιουδαίων που διοικούσε; Βάσταξε τις πλάκες του νόμου και όχι εντόσθια χοίρων και κότες από την Φάσιδα και ψάρια από το πέλαγος και διαφανείς φιάλες κρασί από την Τύρο.
Ο Σαμουήλ με τραπέζια απεμάκρυνε τα είδωλα ή με τον λόγο; (Α΄ Βασ. 7,3-4, 15-17).
Ο Δαυίδ πότε έστησε τραπέζι τρυφής, αυτός που έλεγε ότι «σποδόν ωσεί άρτον έφαγον, και το πόμα μου μετά κλαυθμού εκίρνων»; (Ψαλμ. 101,10).
Ο Ηλίας, ο δημιουργός της αναγκαστικής οικουμενικής νηστείας με την οποία καθάρισε τον Ισραήλ, τι τραπέζια έκανε, αυτός που για τραπεζοκόμους είχε τα κοράκια;
Ο Δανιήλ, ο γίγαντας της αρετής και προφήτης, αρνήθηκε την τράπεζα του βασιλέως και ευκαίρως ακαίρως ενήστευε· αυτός που στόμωσε τα λιοντάρια και έπεισε τον βασιλιά ν’ απαρνηθεί τους ειδωλολατρικούς θεούς, τι τραπέζια έκανε;
Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος που έτρωγε μέλι και ακρίδες και ντυνόταν όπως οι καμήλες, τι τραπέζια έκανε; Χι μόνο δεν φίλευε κανένα, αλλά τους κεντούσε την συνείδηση με τον πικρό, σκληρό και ελεγκτικό του λόγο.
Ο Παύλος τι τραπέζια έκανε ή σε τι τραπέζια λάμβανε μέρος, αυτός που είπε «Δεν θα φάω κρέας καθόλου για να μη σκανδαλίσω τον αδελφό μου»; (Α Κορ.8,13). Τι γράφει στον Τιμόθεο, «Πρόσεχε» τη της τραπέζης φιλοτιμία ή «τη αναγνώσει, τη παρακλήσει, τη διδασκαλία»; (Α΄ Τιμ.4,13). Και στην Β΄προς Τιμόθεον συμπληρώνει· «Κήρυξον τον λόγον, επίστηθι ευκαίρως ακαίρως, έλεγξον, επιτίμησον, παρακάλεσον, εν πάση μακροθυμία και διδαχή» (Β΄ Τιμ. 4,2). Πουθενά δεν μιλάει για τραπέζια και κεράσματα. Και τι θυμίζει στον Τιμόθεο, τα συμπόσια και τις ευτυχίες που δεν είχε ποτέ, ή τα βάσανα και τις θλίψεις που αντιμετώπισε στο Ικόνιο στα Λύστρα και αλλού; (βλ. Β΄ Τιμ. 3,10-12). Συγχρόνως δε του υπενθυμίζει, ότι αυτοί που θέλουν να ζουν ευσεβώς εν Χριστώ Ιησού δεν θα τους καλούν σε τραπέζια, αλλά θα τους διώκουν. Και στον Τίτο δεν γράφει για φαγητά και ποτά, αλλά για ελέγχους και διδασκαλία, για προσωπική και οικογενειακή αρετή και πνευματικότητα. Τους δε Κρήτες, όταν τους κατηγορεί, τους λέγει ότι είναι «γαστέρες αργαί» (Τιτ. 1,12), τουτέστιν αργόσχολοι και θαμώνες συμποσίων.
Ο Παύλος, όταν περιγράφει τη ζωή των αποστόλων, λέγει· «Και πεινώμεν και διψώμεν και γυμνητεύομεν» (Α΄Κορ. 4,11), «εν λιμώ και δίψει, εν νηστείαις πολλάκις» (Β΄Κορ. 11,27). Πουθενά τραπέζια και συμπόσια. Αντιθέτως μαστιγώσεις, φυλακίσεις, ναυάγια, πορείες επικίνδυνες κ.ά. Τα μόνα συμπόσια που συμμετείχε ήταν των πιστών ανθρώπων που τον φιλοξενούσαν απλά στις περιοδείες του· π.χ. η Λυδία, ο δεσμοφύλακας των Φιλίππων, ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα κ.ά.
Ας μας πουν οι κοιλιόδουλοι και πολυφαγάδες και γυναικομανείς, οι οποίοι μέμφονται την άσκηση του Ιωάννου Χρυσοστόμου, όταν έψαξαν την Π. Διαθήκη και την Κ. Διαθήκη πού βρήκαν να επαινείται το συμπόσιο; Εκτός όταν προσφέρεται στους ξένους, και τούτο για την σύναψη συνθήκης ειρήνης.
Αναφέραμε στην αρχή μερικά από τα κακά των συμποσίων· ας προσθέσουμε και μερικά άλλα.
α΄. «‘Εκάθισεν ο λαός φαγείν και πιείν και ανέστησαν παίζειν’. Ην δε το παίγνιον μέθης έκγονον. ‘Δεύτε ποιήσωμεν θεούς οίτινες προπορεύσονται ημών’. Οι γάρ σεισμόν υποστάντες δι οίνου, κινητούς θεούς επεζήτουν, τον άσειστον και πάντα πληρούντα άνευ βαδίζειν αφέντες». Δηλαδή όπως φαίνεται στο 32ο κεφ. της Εξόδου, τα συμπόσια των Ισραηλιτών, όταν απουσίαζε ο Μωυσής στο όρος Σινά, έγιναν αφορμή να πέσουν σε ειδωλολατρία και πνευματική μοιχεία.
β΄. Ο πύργος της Βαβέλ κτίσθηκε μετά την ανακάλυψη του κρασιού από τον Νώε.
γ΄. Ο Ιωσήφ πουλήθηκε ως δούλος ενώ τα αδέλφια του μετείχαν σε συμπόσιο.
δ΄. Ο Ιωάννης ο Πρόδομος απεκεφαλίσθη κατά την διάρκεια του πορνικού συμποσίου του Ηρώδη.
Ο Χριστός μετά το θαύμα του πολλαπλασιασμού των πέντε άρτων, όταν είδε τους ανθρώπους να δίνουν μεγαλύτερη σημασία στο συμπόσιο παρά στην διδασκαλία του, τους λέγει· «Αμήν αμήν λέγω υμίν, ζητείτε με, ούχ ότι είδατε σημεία, αλλ’ ότι εφάγατε εκ των άρτων και εχορτάσθητε. Εργάζεσθε μη την βρώσιν την απολλυμένην, αλλά την βρώσιν την μένουσα εις ζωήν αιώνιον» ( Ιω. 6,26-27) Και συνεπλήρωσε πιο κάτω· «Εγώ ειμί ο άρτος της ζωής· ο ερχόμενος προς με ου μη πεινάση, και ο πιστεύων εις εμέ ου μη διψήση πώποτε» (Ιω. 6,35). Και όταν ο Χριστός παρευρέθη σε συμπόσιο στο σπίτι της Μάρθας και της Μαρίας, συμβούλευσε τη Μάρθα που «περιεσπάτο περί πολλήν διακονίαν» για να τον ευχαριστήσει· «Μάρθα Μάρθα, μεριμνάς και τυρβάζη περί πολλά· ενός δε εστί χρεία· Μαρία την αγαθήν μερίδα εξελέξατο, ήτις ουκ αφαιρεθήσεται απ’ αυτής» (Λουκ. 10,41).
Δηλαδή το συμπόσιο, και όταν υπάρχει, να είναι λιτό και απέριττο και να συνοδεύεται από πνευματική ωφέλεια. Γι’ αυτό στα μοναστήρια, ακόμα και όταν τρώνε, διαβάζουν συνεχώς πατερικά έργα, θεωρώντας την τροφή πάρεργο αν και αναγκαία και δίνοντας προτεραιότητα στην πνευματική τροφοδοσία.
Ας λέγει λοιπόν μαζί με τον Κύριο και ο καλός Ιωάννης ο Χρυσόστομος· «Δικό μου συμπόσιο είναι η διδασκαλία και η διανομή του λόγου του Θεού, στην οποία και εκλέχθηκα για την σωτηρία του λαού. Δική μου τροφή να κάνω το θέλημα του Θεού. ‘Εμόν βρώμα εστίν ίνα ποιώ το θέλημα του πέμψαντός με και τελειώσω αυτού το έργον’» (Ιωάν. 4,34).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΓ΄
Θα πει κάποιος·
-Ας καλούσε μόνο επισκόπους και μάλιστα τους ευσεβέστερους για να μη συμβούν έκτροπα, ή τουλάχιστον τους δικούς του κληρικούς, για να μιμείται τον Κύριο που έτρωγε με τους 12 αποστόλους.
Θα δεχόταν όμως οι κληρικοί να γευματίζουν με τον Ιωάννη τρώγοντας σε ακατάλληλη ώρα ή ημέρα; Και αν δέχονταν, δεν θα γόγγυζαν οι άλλοι, πως μόνο κληρικούς τραπεζώνει; Και δεν θα ελεγχόταν ο ι. Χρυσόστομος από τα λόγια του Ιεζεκιήλ, «Οι ποιμένες φροντίζουν τον εαυτό τους και όχι τα πρόβατά τους» (βλ. Ιεζ. 34,2); Ο άνθρωπος που ζούσε συνεχώς στον ουρανό θα δεχόταν να κατατρύχεται από εγκόσμιες συμβατικότητες; Ο άνθρωπος που στ’ αυτιά του κουδούνιζε ο λόγος των αποστόλων «Ιδού ημείς αφήκαμεν πάντα, και ηκολουθήσαμέν σοι· τι άρα έσται ημίν;» (Ματθ. 19,27) θα δεχόταν να εγκαταλείψει έστω και για λίγο την διακονία του λόγου για την διακονία των τραπεζών;
Οι πλείστοι των επισκόπων, θέλοντας να καλύψουν την απουσία ζήλου τους για τα πνευματικά, επινοούν τα τραπέζια και τα υψηλά οικοδομήματα, ώστε να φανούν καλοί και φιλόπονοι. Και όταν λέγω ψηλά οικοδομήματα δεν εννοώ τις εκκλησίες και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα, αλλά τα κρεμαστά περιβόλια και τις δεξαμενές βροχής και αισχρά μικτά λουτρά σε μυστικά δωμάτια, και άλλα πολλά που υπάρχουν σε μερικά επισκοπεία (βλ. P.G. 47,39-47).
Εδώ τελειώνει η παράθεση του Παλλαδίου για την τακτική της ζωής του ι. Χρυσοστόμου. Ίσως φαίνονται υπερβολικά τα τελευταία περί δραστηριοτήτων οικοδομικών και άλλων τινών κάποιων επισκόπων· οι γνωρίζοντες όμως καλώς την εκκοσμίκευση της εκκλησίας μας δεν εξίστανται. Και όσοι παρατηρούν την σύγχρονη πραγματικότητα βλέπουν τα ατοπήματα κάποιων εκκλησιαστικών ανδρών να τείνουν να γίνουν κανών και γενικός τρόπος ζωής πάντων των ιερωμένων. Ο Θεός να δώσει ν’ ανανήψουμε όλοι μας, έχοντας ως πρότυπά μας τους αγίους μας με τις «ιδιορρυθμίες» τους. Γένοιτο.
Διά την απόδοση·
