ΣΧΟΛΙΟ:
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΔΕΛΦΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ''ΑΠΌ'' ΤΗΝ ΓΕΡΜΑΝΙΑ
"...Πράγματι, το πρώτο έργο που θα κάνουν θα είναι ο διωγμός των αληθινών ποιμένων, η φυλάκισις και η εξορία τους, διότι χωρίς αυτό θα είναι αδύνατον σ’ αυτούς να λεηλατήσουν τα πρόβατα... Αλλοίμονον στους μοναχούς σ᾽ αυτές τις ημέρες που θα είναι δεμένοι με υπάρχοντα και πλούτη, οι οποίοι ένεκα της «αγάπης», της «ειρήνης», θα είναι έτοιμοι να υποταχθούν εις τους αιρετικούς... Αληθινοί Χριστιανοί θα ευρίσκονται έως τέλους του αιώνος τούτου, μόνον που θα προτιμούν να ζουν σε απομακρυσμένους και ερημικούς τόπους. Να μην φοβήσαι τις θλίψεις, αλλά μάλλον να φοβήσαι την ολέθριον αίρεσιν, διότι αυτό είναι που μας γυμνώνη από την θεία χάρη και μας χωρίζει από τον Χριστόν..."
Του αγίου ενδόξου νεομάρτυρος Ανατολίου Β΄ του νεωτέρου εν Όπτινα Ρωσίας (+ 1927)
Προφητεία Αγ. Ανατολίου της Όπτινα:«θα αρχίσει ανεπαισθήτως να διαστρέφει τις διδασκαλίες και τους θεσμούς της εκκλησίας»
ΣΧΟΛΙΟ «ΧΡ. ΒΙΒΛΙΟΓΡ.»: Συγκλονιστικὰ “φωτογραφικὴ” τῆς ἐποχῆς μας ἡ πρόβλεψη τοῦ ὁσίου Ἀνατολίου. Εἶναι αὐτὸ τὸ «λίγο -λίγο», τὸ ἀνεπαίσθητο ροκάνισμα τῆς Πίστεως, τῆς Διδασκαλίας, τῶν Κανόνων, τῆς Τάξεως τῶν Θεσμῶν: Ὁ διάβολος «δὲν θὰ ἀρχίσει κατ᾽ εὐθείαν νὰ ἀπορρίπτη τὰ δόγματα, ἀλλὰ θὰ ἀρχίση ἀνεπαισθήτως νὰ διαστρέφη τὶς διδασκαλίες καὶ τοὺς θεσμοὺς τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸ πραγματικὸ νόημά τους, ὅπως μᾶς παρεδόθησαν ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Πατέρες ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι… μὲ τὴν παραβίασιν τῆς πατερικῆς παραδόσεως καὶ τῆς Θείας Τάξεως εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, τῆς Τάξεως ποὺ ἐγκαθιδρύθη ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Θεό».
Προφητικὴ Ἐπιστολὴ
τοῦ ΑΓΙΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΟΥ τοῦ ΝΕΩΤΕΡΟΥ τῆς Ὄπτινα ( + 1927)
. «… Ἀπὸ αὐτὸ θὰ ἐξαπλωθοῦν παντοῦ αἱρέσεις καὶ θὰ πλανήσουν πολλοὺς ἀνθρώπους. Ὁ ἐχθρὸς τοῦ ἀνθρωπίνου γένους θὰ ἐνεργεῖ μὲ πονηρία, μὲ σκοπὸ νὰ ἑλκύση ἐντὸς τῆς αἱρέσεως ἐὰν ἦτο δυνατὸν ἀκόμη καὶ τοὺς ἐκλεκτούς. Δὲν θὰ ἀρχίσει κατ᾽ εὐθείαν νὰ ἀπορρίπτη τὰ δόγματα τῆς Ἁγίας Τριάδος, τὴν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἀρετὴ τῆς Θεοτόκου, ἀλλὰ θὰ ἀρχίση ἀνεπαισθήτως νὰ διαστρέφη τὶς διδασκαλίες καὶ τοὺς θεσμοὺς τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸ πραγματικὸ νόημά τους, ὅπως μᾶς παρεδόθησαν ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Πατέρες ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Ὀλίγοι θὰ ἀντιληφθοῦν αὐτὲς τὶς πανουργίες τοῦἐχθροῦ, ἐκεῖνοι μόνον οἱ πλέον πεπειραμένοι εἰς τὴν πνευματικὴν ζωήν. Οἱ αἱρετικοὶ θὰ πάρουν τὴν ἐξουσίαν ἐπὶ τῆς Ἐκκλησίας καὶ θὰ τοποθετήσουν ἰδικούς των ὑπηρέτας παντοῦ, οἱ δὲ πιστοὶ θὰ καταφρονῶνται.
. Ὁ Κύριος εἶπεν: «ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτοὺς»’ καὶ ἔτσι ἀπὸ τοὺς καρπο´θυς των, ὅπως ἐπίσης καὶ ἀπὸ τὶς ἐνέργειες τῶν αἱρετικῶν ἀγωνίσου νὰ διακρίνης αὐτοὺς ἀπὸ τοὺς ἀληθινοὺς ποιμένας. Αὐτοὶ εἶναι πνευματικοὶ ληστές, λεηλατοῦντες τὸ πνευματικὸν ποίμνιον καὶ θὰ εἰσχωροῦν εἰς τὴν αὐλὴν τῶν προβάτων (τὴν Ἐκκλησίαν) ἀναβαίνοντες ἀλλαχόθεν (καὶ ὄχι ἀπὸ τὴν πύλην), ὅπως ἀκριβῶς προεῖπεν ὁ Κύριος. Θὰ εἰσχωροῦν παρανόμως, μεταχειριζόμενοι βίαν καὶ καταπατοῦντες τοὺς θείους θεσμούς. Ὁ Κύριος τοὺς ἀποκαλεῖ κλέπτας (Ἰω. ι’, 1). Πράγματι, τὸ πρῶτο ἔργο ποὺ θὰ κάνουν θὰ εἶναι ὁ διωγμὸς τῶν ἀληθινῶν ποιμένων, ἡ φυλάκισις καὶ ἡ ἐξορία τους, διότι χωρὶς αὐτὸ θὰ εἶναι ἀδύνατον σ’ αὐτοὺς νὰ λεηλατήσουν τὰ πρόβατα. Γι᾽ αὐτὸ παιδί μου, ὅταν ἴδης τὴν παραβίασιν τῆς πατερικῆς παραδόσεως καὶ τῆς Θείας Τάξεως εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, τῆς Τάξεως ποὺ ἐγκαθιδρύθη ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Θεό, γνώριζε ὅτι οἱ αἱρετικοὶ ἔχουν ἤδη ἐμφανισθεῖ, ἂν καὶ πρὸς τὸ παρὸν μπορεῖ νὰ ἀποκρύπτουν τὴν ἀσέβειά τους.Ἀκόμη θὰ διαστρέφουν τὴν Ἁγίαν Πίστιν (Ὀρθοδοξίαν) ἀνεπαισθήτως μὲ σκοπὸ νὰ ἐπιτύχουν, καλύτερα νὰ παραπλανήσουν καὶ δελεάσουν τοὺς ἀπείρους στὰ δίκτυά τους. Ὁ διωγμὸς δὲν θὰ στρέφεται μόνον ἐναντίον τῶν ποιμένων, ἀλλὰ ἐναντίον ὅλων τῶν ὑπηρετῶν τοῦ Θεοῦ, διότι ὅλοι ἐκεῖνοι ποὺ θὰ κυβερνῶνται ἀπὸ τὴν αἵρεσιν δὲν θὰ ἀνέχονται τὴν εὐσέβειαν. Νὰ ἀναγνωρίζης αὐτοὺς τοὺς λύκους μὲἔνδυμα προβάτων, ἀπὸ τὶς ὑπερήφανες διαθέσεις τους καὶ τὴν ἀγάπη τους γιὰ τὴν ἐξουσία. Θὰ εἶναι συκοφάντες, προδότες, ἐνσπείροντες πανταχοῦ ἔχθραν καὶ κακίαν. Οἱ ἀληθινοὶ ὑπηρέται τοῦ Θεοῦ εἶναι ταπεινοί, ἀγαποῦν τὸν πλησίον καὶ εἶναι ὑπήκοοι εἰς τὴν Ἐκκλησίαν.
. Οἱ Μονάζοντες θὰ καταπιέζονται μεγάλως ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς καὶ ὁ μοναχικὸς βίος θὰ περιφρονεῖται. Τὰ Μοναστήρια θὰ λιγοστεύσουν, ὁ ἀριθμὸς τῶν μοναχῶν θὰ μειωθεῖ καὶ αὐτοὶ ποὺ θὰ μένουν θὰ ὑποφέρουν ποικίλους ἐκβιασμούς. Αὐτοὶ οἱ ἐχθροὶ τοῦ μοναχικοῦ βίου τέλος πάντων ἔχοντες ἐμφάνισιν μόνον εὐσεβείας, θὰ προσπαθοῦν νὰ ἑλκύουν τοὺς μοναχοὺς μὲ τὸ μέρος τῶν, ὑποσχόμενοι σ’ αὐτοὺς προστασία καὶ γήινα ἀγαθά, κακοποιοῦντες τοὺς ἀντιτιθεμένους σ’ αὐτοὺς μὲ διώξεις. Αὐτὲς οἱ κακοποιήσεις θὰ προξενοῦν μεγάλη ἀπόγνωση στοὺς ὀλιγοψύχους, ἀλλὰ ἐσὺ παιδί μου νὰ χαίρεσαι, διότι ἔχεις ζήσει μέχρι τοῦτον τὸν καιρόν, ἐπειδὴ σύμφωνα μὲ τὸν λόγον τοῦ Κυρίου (Ματθ. ι´ 32), πιστοὶ τότε, ποὺ δὲν ἔχουν δείξει τίποτα ἄλλες ἀρετές, θὰ λάβουν στεφάνους μόνον καὶ μόνον ἐπειδὴ ἐστάθησαν στερεοὶ εἰς τὴν πίστιν. Νὰ φοβῆσαι τὸν Κύριον, παιδί μου. Νὰ φοβῆσαι μήπως ἀπολέσης τὸν στέφανον ποὺ ἑτοιμάσθηκε γιὰ σένα. Νὰ φοβῆσαι μὴν ἀποβληθῆς παρὰ τοῦ Κυρίου εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον καὶ τὴν αἰώνιον κόλασιν. Στέκε ἀνδρείως εἰς τὴν πίστιν καὶ ἐὰν εἶναι ἀναγκαῖον ὑπόμενε διωγμοὺς καὶ ἄλλες θλίψεις, διότι ὁ Κύριος θὰ εἶναι μαζί σου καὶ οἱ ἅγιοι Μάρτυρες καὶ Ὁμολογηταὶ θὰ βλέπουν μὲ χαρὰ τοὺς ἀγῶνας σου.
. Ὅμως ἀλλοίμονον στοὺς μοναχοὺς σ᾽ αὐτὲς τὶς ἡμέρες ποὺ θὰ εἶναι δεμένοι μὲ ὑπάρχοντα καὶ πλούτη, οἱ ὁποῖοι ἕνεκα τῆς ἀγάπης, τῆς «εἰρήνης» θὰ εἶναι ἕτοιμοι νὰ ὑποταχθοῦν εἰς τοὺς αἱρετικούς. Αὐτοὶ θὰ ἀποκοιμίζουν τὴν συνείδησή τους μὲ τὸ νὰ λένε «ἐμεῖς συντηροῦμε καὶ σώζομε τὸ μοναστήρι, καὶ ὁ Κύριος θὰ μᾶς συγχωρήση». Οἱ ταλαίπωροι καὶ τυφλοὶ δὲν ἀντιλαμβάνονονται ὅτι διὰ μέσου τῆς αἱρέσεως οἱ δαίμονες θὰ εἰσέρχονται στὸ μοναστήρι, τὸ ὁποῖον δὲν θὰ εἶναι πλέον τότε ἕνα ἅγιο μοναστήρι, ἀλλὰ γυμνοὶ τοῖχοι ἀπὸ ὅπου ἡ χάρις θὰ ἀποχωρεῖ.
. Ὁ Θεὸς ὁπωσδήποτε εἶναι ἰσχυρότερος ἀπὸ τοὺς ἐχθροὺς καὶ ποτὲ δὲν θὰ ἐγκαταλείψη τοὺς ὑπηρέτας του. Ἀληθινοὶ Χριστιανοὶ θὰ εὑρίσκονται ἕως τέλους τοῦ αἰῶνος τούτου, μόνον ποὺ θὰ προτιμοῦν νὰ ζοῦν σὲ ἀπομακρυσμένους καὶ ἐρημικοὺς τόπους. Νὰ μὴν φοβῆσαι τὶς θλίψεις, ἀλλὰ μᾶλλον νὰ φοβῆσαι τὴν ὀλέθριον αἵρεσιν, διότι αὐτὸ εἶναι ποὺ μᾶς γυμνώνη ἀπὸ τὴν θεία χάρη καὶ μᾶς χωρίζει ἀπὸ τὸν Χριστόν. Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ λόγος διὰ τὸν ὁποῖον ὁ Κύριος μᾶς ἔδωσε τὴν ἐντολὴ νὰ θεωροῦμε τοὺς αἱρετικοὺς σὰν Χριστοκαπήλους καὶ εἰδωλολάτρας. Καὶ ἔτσι παιδί μου ἐνδυναμοῦ μὲ τὴν χάριν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Βιάσου νὰ ὁμολογήσεις ὑπὲρ τῆς πίστεως καὶ νὰ ὑπομένεις θλίψεις σὰν καλὸς στρατιώτης τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ (Β Τιμ. β´ 1-3), ὁ ὁποῖος εἶπε «γίνου πιστὸς ἄχρι θανάτου, καὶ δώσω σοι τὸν στέφανον τῆς ζωῆς» (Ἀποκ. β´ 10). Εἰς Αὐτὸν σὺν τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι ἂς εἶναι Δόξα, Τιμὴ καὶ Κράτος εἰς αἰῶνα αἰώνων. Ἀμήν.
Ο Βίος του Αγίου
Ο Όσιος στάρετς Ανατόλιος ο νέος της Όπτινα (+30 Ιουλίου 1922)
O στάρετς Ανατόλιος, που ονομάστηκε «νεότερος» για να ξεχωρίζει από τον άλλο στάρετς Άνατόλιο, το Ζερτσάλωφ, ήταν ένας από τους πιο συμπαθείς στάρετς της Όπτινα. Ξεχώριζε για το προορατικό του χάρισμα και την αγάπη του κι ήταν ό πρώτος ίσως από τους γέροντες πού δέχτηκε σχεδόν μαρτυρικό θάνατο. Στό πρόσωπο του στάρετς Άνατολίου μπορούσες να διακρίνεις κάτι από τη φρεσκάδα πού 'χουν τ' αγριολούλουδα, είχε πάντα μια νεανική διάθεση και μια ήρεμη χαρά.
Ό π. Άνατόλιος, κατά κόσμον Αλέξανδρος Ποτάπωφ, ήθελε από πολύ μικρός να γίνει μοναχός. Ή μητέρα του όμως αρνιόταν να τον αφήσει να πάει σε μοναστήρι, αν και δεν ήταν ο μοναδικός γιος στην οικογένεια. Έτσι έφυγε για το μοναστήρι μετά το θάνατο της, όπως ακριβώς έκανε κι ο μεγάλος άγιος της Ρωσίας, ο Σέργιος του Ραντονέζ. Ό Αλέξανδρος πήγε κατ' ευθεία στην Όπτινα και για πολλά χρόνια ήταν διακονητής του στάρετς Αμβροσίου. Ζώντας κοντά στο μεγάλο στάρετς προσπαθούσε ν' αφομοιώσει κυριολεκτικά το πνεύμα αυτού του μεγάλου οσίου και φαίνεται ότι το κατόρθωσε σε σημαντικό βαθμό. Ενώ ήταν ακόμα ιεροδιάκονος ανέλαβε τα καθήκοντα του πνευματικού, στη σκήτη πρώτα κι έπειτα στο μοναστήρι. Ιδιαίτερα οι επισκέπτες του μοναστηρίου κι οι προσκυνητές τον σέβονταν και τον αγαπούσαν πολύ.
Από τίς πρώτες μέρες του στην "Οπτινα επιδόθηκε με ζήλο στην αυστηρή ασκητική ζωή. Πρόσεχε μ' επιμέλεια την τήρηση του νου του καί προσπαθούσε να μη βγαίνει από το κελλί του, ενώ ταυτόχρονα συμμετείχε μ' απλότητα καί προθυμία σ' όλα τα διακονήματα του μοναστηρίου κι ήταν ιδιαίτερα προσεχτικός στην αγάπη του προς τους αδελφούς, τους επισκέπτες, τη φύση κι όλη τη δημιουργία. Ό μοναχικός τρόπος ζωής στο μοναστήρι με το ωραίο τυπικό, τίς εκκλησιαστικές ακολουθίες, τους γέροντες και την πλούσια πνευματικότητα, τον διαμόρφωσαν σ' ένα μεγάλο ασκητή.
Τη νύχτα δεν κοιμόταν σχεδόν καθόλου, την περνούσε ολόκληρη με την προσευχή του Ιησού. Και στις ακολουθίες στην εκκλησία πολλές φορές από την κούραση τον μισοέπαιρνε ό ύπνος όσο διαβάζονταν τα καθίσματα. Όποιος δεν ήξερε το νυχτερινό αγώνα του στην προσευχή μερικές φορές τον κατέκρινε πώς ήταν αμελής στα καθήκοντα του. Η εσωτερική αυτή εργασία όμως τον γέμιζε με εσωτερική ειρήνη αδιατάρακτη Κι αυτή τον βοήθησε να γίνει μαζί μ' όλους τους προκατόχους του στάρετς ένας μεγάλος ευεργέτης ολόκληρης της κοινωνίας και να οδηγήσει τις ψυχές χιλιάδων Ρώσων στην ευλάβεια, στην αληθινή χριστιανική ζωή. Πολύ αγαπούσε τον άγιο Τύχωνα του Ζαντόνσκ και γι' αυτό πρόσφερε συχνά στους πιστούς ένα αντίτυπο από το βιβλίο του « Ό Πραγματικός Χριστιανισμός ».
Ο στάρετς Ανατολίος είχε το εκπληκτικό χάρισμα να διαβάζει τις κινήσεις της ψυχής του ανθρώπου, τους λογισμούς του, τις σκέψεις του..
Ο στάρετς Ανατόλιος με τον μητροπολίτη Μόσχας Μακάριο
«Το 1916, γράφει ή Κα Ελένη Κόντζεβιτς, σύζυγος του συγγραφέα Ίβάν Κόντζεβιτς, άκουσε ότι ο π. Άνατόλιος θα πήγαινε στην Αγία Πετρούπολη και θα έμενε στον κύριο Γιούσωφ. Έτσι πήγε εκεί για να τον συναντήσουμε οι τρεις μας: ο αδελφός μου, η αδελφή μου κι εγώ. Στο δρόμο τ΄αδέλφια μου έλεγαν πως το μόνο που ήθελαν ήταν να πάρουν την ευχή του. Εγώ είπα πώς ήθελα πάρα πολύ να μιλήσω μαζί του, Ό στάρετς βγήκε κάποια στιγμή στο δωμάτιο πού τον περίμεναν πολλοί άνθρωποι και μας ευλόγησε όλους, λέγοντας και κάποια λόγια στον καθένα μας ξεχωριστά. Ό στάρετς Άνατόλιος έμοιαζε πολύ με τον όσιο Σεραφείμ, όπως ιστορείται στις εικόνες του: κυρτός, μ' ένα πολύ στοργικό και ταπεινό πρόσωπο. "Αν δεν τον έχεις δει, είναι δύσκολο να σου τον περιγράψει ο άλλος. Σάν ήρθε ή σειρά μας ο στάρετς ευλόγησε τον αδερφό μου και την αδερφή μου και δεν τους είπε τίποτα. Σ'εμένα είπε: "Εσύ θέλεις να μιλήσεις λίγο μαζί μου, έτσι δεν είναι; Τώρα δεν μπορώ. Έλα το βράδυ". "Αν και δεν είχα πει κουβέντα, ο στάρετς διάβασε τη σκέψη μου». Τέτοια περιστατικά έχουν αναφερθεί πάρα πολλά.
Στά τελευταία χρόνια της ζωής του ο στάρετς ζούσε κοντά στην εκκλησία. Ή ανασφάλεια κι ή ανησυχία των ανθρώπων από τον επαναστατικό αθεϊσμό οδηγούσε τους πιστούς στους στάρετς Άνατόλιο και Νεκτάριο, τους τελευταίους άπομείναντες γέροντες της Όπτινα.'Εκεί ζητούσαν παρηγοριά και πνευματική ενίσχυση.
Από τα τέλη του 1917 οι σοβιετικές αρχές άρχισαν τους διωγμούς των μοναχών σ' όλη τη Ρωσία. Ή "Οπτινα κρατικοποιήθηκε. Οί σοβιετικοί δεν είχαν βέβαια ανάγκη από μοναστήρι. Είχαν σκοπό να του αλλάξουν μορφή. Ευτυχώς αντέδρασαν οι τοπικοί πιστοί, ανάμεσα τους καί μερικοί πού είχαν κάποια επιρροή, καί το μοναστήρι μετατράπηκε σε μουσείο, ενώ άφησαν καί μια εκκλησία να λειτουργεί. Ό στάρετς Άνατόλιος είδε τους εκατοντάδες μοναχούς πού ζούσαν ακόμα στην "Οπτινα να διασκορπίζονται στους τέσσερις ανέμους. Άλλοι ρίχτηκαν στη φυλακή, άλλοι θανατώθηκαν. Οί διάδοχοι εκείνων των ευλαβών καί αγίων στάρετς, πού είχαν διαδραματίσει ένα σπουδαίο ρόλο στην πνευματική Ιστορία της χώρας τους, τώρα διώκονταν ανηλεώς, λες κι ήταν κακούργοι. Και τότε ακόμα όμως οι πιστοί έτρεχαν στο μοναστήρι αναζητώντας παρηγοριά στον άγιο αυτόν τόπο.
Το λείψανο του Οσίου στάρετς Ανατολίου του νεότερου στην Όπτινα
Δυστυχώς έφτασε κι ή σειρά του στάρετς Άνατολίου. Οί στρατιώτες του Ερυθρού Στρατού τον συνέλαβαν πολλές φορές, τον ξύρισαν, τον βασάνισαν, τον μυκτήρισαν. Υπόφερε πολλά. Δεν έπαψε όμως να δέχεται τους πιστούς οπότε του δίνονταν ή ευκαιρία. Το βράδυ της 29ης Ιουλίου του 1922 τον επισκέφτηκε μια επιτροπή από σοβιετικούς, τον άνέκρινε για πολύ ώρα, καί μετά του είπαν πώς θα τον συλλάβουν. Ό στάρετς δε διαμαρτυρήθηκε. Μόνο τους ζήτησε ταπεινά να καθυστερήσουν τη σύλληψη του 24 ώρες για να ετοιμαστεί. Εκείνοι προειδοποίησαν αυστηρά κι απείλησαν το διακονητή του π. Βαρνάβα, τον καμπούρη, να ετοιμάσει το γέροντα, γιατί την άλλη μέρα θα τον έπαιρναν.
"Εφτασε ή νύχτα κι ό στάρετς άρχισε να ετοιμάζεται για την αναχώρηση του. Την άλλη μέρα το πρωί ή επιτροπή γύρισε. Τα μέλη της επιτροπής βγήκαν από τ' αυτοκίνητα τους καί ρώτησαν τον π. Βαρνάβα:
- Ετοιμάστηκε;
— Μάλιστα, απάντησε έκείνος."Ανοιξε την πόρτα και τους οδήγησε στο κελλί του στάρετς. Εδώ τους περίμενε μια έκπληξη πού τους άφησε εμβρόντητους. Ό στάρετς, μετά την «προετοιμασία» του, κείτονταν νεκρός στο φέρετρο του, στη μέση του δωματίου. Ό Κύριος δεν επέτρεψε να μυκτηρίσουν κι άλλο τον πιστό δούλο Του και τον πήρε μαζί του την ίδια εκείνη νύχτα. Λίγες μέρες νωρίτερα ό στάρετς είχε ειδοποιήσει πολλούς ανθρώπους, άλλους μ' επιστολή, άλλους εμφανιζόμενος στον ύπνο τους κι άλλους ακόμα με διάφορους τρόπους να τον επισκεφτούν στο κελί του. Τους περίμενε για την κηδεία του. Το σκήνωμα του ενταφιάστηκε δίπλα στον τάφο του στάρετς Μακαρίου, του οποίου τα λείψανα βρέθηκαν άφθαρτα.
Από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση «Πατερικό της Όπτινα»/www.proskynitis.