Παναγιώτης Αρ. Υφαντής, Μια χούφτα ξεθυμασμένο αλάτι

Μια χούφτα ξεθυμασμένο αλάτι

Παναγιώτης Αρ. Υφαντής
Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ
Μέλος της Συντακτικής Ομάδας 
των Φακέλων Μαθήματος της Α΄ και Β΄ Γυμνασίου

---

Στις 15 Νοεμβρίου 2017 δημοσιεύθηκε στη «ROMFEA.GR» ένα κείμενο του π. Πορφυρίου, Καθηγουμένου της Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου Βεροίας, υπό τον δηκτικό τίτλο «Τρικυμία, σαν μάθημα θρησκευτικών»2.

Σε αυτό ο συντάκτης, εξαπολύει μια δριμεία κριτική εναντίον του νέου Προγράμματος Σπουδών του Μαθήματος των Θρησκευτικών, ενός Προγράμματος που από τη φετινή σχολική χρονιά εφαρμόζεται σε όλα τα δημόσια σχολεία της χώρας.

Τα κριτικά βέλη του π. Πορφυρίου επικεντρώνονται, όπως ο ίδιος ομολογεί, στον Φάκελο Μαθήματος της Β΄ Γυμνασίου3 και, όπως κάθε αναγνώστης διαπιστώνει, στους ίδιους τους συντάκτες του.

Οι ερωτήσεις που ακολουθούν θα μπορούσαν να σταλούν ως ιδιωτική επιστολή προς τον συντάκτη, αν ο ίδιος δεν είχε προτιμήσει ένα δημόσιο βήμα για να διατυπώσει τις κρίσεις του.

1. Άγιε Καθηγούμενε, προτού διατυπώσετε και δημοσιεύσετε τις απόψεις σας, δεν θα έπρεπε να γνωρίζετε (ή μήπως σκοπίμως αποσιωπάτε;) ότι ο Φάκελος Μαθήματος δεν είναι μεταμφίεση ενός «Βιβλίου» ή ένα εν σπέρματι «τέλειο βιβλίο», όπως ειρωνικά επισημαίνετε; Δεν θα έπρεπε να γνωρίζετε ότι είναι αυτό που δηλώνει, δηλαδή, «διδακτικό υλικό, ενδεικτικό και ανοιχτό στη χρήση και στο περιεχόμενό του»; Και, συνεκδοχικά, δεν θα έπρεπε να γνωρίζετε ότι η φιλοσοφία, η δομή και οι μαθησιακές στοχεύσεις του νέου Προγράμματος Σπουδών υπηρετούνται καλύτερα από έναν τέτοιο ευέλικτο και ανοιχτό Φάκελο Μαθήματος; Μήπως, άγιε Καθηγούμενε, δεν έχετε διαβάσει προσεκτικά (ή δεν έχετε καν φυλλομετρήσει) ούτε το Πρόγραμμα Σπουδών ούτε τον Φάκελο Μαθήματος; Πώς αλλιώς να εξηγηθεί το γεγονός ότι παραπέμπετε στον τελευταίο αλλάζοντας την ορθογραφία του τίτλου από «Φάκελος» σε «Φάκελλος»;

2. Άγιε Καθηγούμενε, προτού χαρακτηρίσετε ειρωνικά τους συντάκτες του Φακέλου «φερέλπιδες συγγραφείς», δεν οφείλατε να ενημερωθείτε για την (επιστημονική, δοκιμιακή ή και λογοτεχνική) εργογραφία τους; Κι αν πράγματι ενημερωθήκατε για τις συγγραφικές τους επιδόσεις, ποια ιδιότητα (ή ποιο κίνητρο) σάς καθιστά αυτόκλητο και αφοριστικό κριτή της ποιότητας αυτών των έργων;

3. Άγιε Καθηγούμενε, είναι δυνατόν να σκανδαλίζεται ένας χριστιανός, και δη ορθόδοξος, από ποιητικές φράσεις, όπως «τρελός θεός»; (Παρενθετικά, αναρωτιέται κανείς μήπως και εδώ η αλλαγή της ορθογραφίας του επιθέτου σε «Τρελλό Θεό», όπως γράφετε, οφείλεται σε παραδρομή ή στην προφορικότητα της πληροφορίας;) Αν συνειρμικά στον νου σας ήρθε το Δωδεκάθεο και όχι η εικόνα του «μανικού εραστή» Θεού που ταπεινώνεται για να ξαναφέρει κοντά του την άπιστη αγαπημένη του ανθρωπότητα, μήπως θα έπρεπε να σκύψετε με μεγαλύτερη προσοχή στα πατερικά κείμενα; Επιπλέον, αν στη φράση «τρελός Θεός» εντοπίζετε εισαγωγή στη «δαιμονολατρεία» (sic), μήπως θα έπρεπε να σκύψετε με μεγαλύτερη ειλικρίνεια στις αθέατες κόγχες του υποσυνειδήτου σας;

4. Άγιε Καθηγούμενε, ποια εξοικείωση με τις σύγχρονες παιδαγωγικές αρχές και διδακτικές μεθόδους ή, έστω, ποια πρόσφατη εμπειρία τάξης σάς επιτρέπει να προβάλετε τη δική σας κούραση στα παιδιά για να κρίνετε ακατάλληλο τον Φάκελο;

5. Άγιε καθηγούμενε, δεν νομίζετε ότι απαξιώνετε τους θεολόγους, δηλώνοντας βέβαιος ότι δεν μπορούν να το διδάξουν «γιατί χρειάζεται πολύ διάβασμα»; Μήπως θεωρείτε ότι ένας θεολόγος δεν μπορεί να διαβάσει πολύ ή μήπως ότι θα πρέπει να αρκείται σε κάποια περιορισμένη ύλη, εύπεπτη, ανώδυνη ή και συνθηματοποιημένη; Και, έπειτα, με ποια κριτήρια ενσαρκώνετε και εκφράζετε το μέτρο για την αναγνωσιμότητα του Φακέλου, αποφαινόμενος ότι το «βιβλίο δεν διαβάζεται»;

6. Άγιε καθηγούμενε, προτού χαρακτηρίσετε τους συντάκτες του Φακέλου «εξυπνάκηδες», που κατά τη γνώμη σας επελέγησαν με αδιαφανή κριτήρια, και προτού αποδώσετε τον συγγραφικό τους οίστρο τους στη χρήση «τσιγάρου, ή ακόμα και χασίς», δεν αναρωτηθήκατε, ως πνευματικός πατέρας, αν αυτή η αμετροέπειά σας πλήττει την επιστημονική, εκπαιδευτική και ηθική τους υπόσταση; Προτού δημοσιεύσετε αυτές τις λοιδωρίες, δεν θα έπρεπε με αίσθημα πνευματικής πατρότητας και διακρίσεως να αναρωτηθείτε ποιοι είναι; Επειδή σε άλλο σημείο του κειμένου σας επικαλείσθε την πληροφορία «αγαπητής θεολόγου της περιφέρειάς σας», πράγμα που βεβαιώνει την αξία που αναγνωρίζετε στην προσωπική σχέση, γιατί δεν αναζητήσατε και δεν συζητήσατε με κάποιους από αυτούς τους... «χασισοπότες» συντάκτες; Λησμονείτε ότι ορισμένοι από αυτούς έχουν επανειλημμένα μιλήσει δημόσια σε εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στη Μητρόπολη Βεροίας, και μάλιστα προσκεκλημένοι του οικείου Μητροπολίτη, με τον οποίο συνδέονται με δεσμούς υιικής αγάπης;

7. Άγιε Καθηγούμενε, προτού δημοσιεύσετε τις σκέψεις σας, δεν θα έπρεπε να γνωρίζετε ότι όλοι οι Φάκελοι Μαθήματος όπως και το νέο Πρόγραμμα Σπουδών για τα Θρησκευτικά έχουν εγκριθεί όχι μόνο από την Πολιτεία αλλά και από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος;

8. Άγιε Καθηγούμενε, μήπως θα έπρεπε να αναρωτηθείτε αν το κείμενό σας εκφράζει την περιφρόνησή σας τόσο απέναντι στους λαϊκούς θεολόγους όσο και απέναντι στη συνοδικά εκπεφρασμένη βούληση της ποιμαίνουσας Εκκλησίας, αποτελώντας ταυτόχρονα μια θεαματική και αναγνώσιμη δήλωση μετανοίας ή και υποταγής σε εκείνους τους ευάριθμους πλην θορυβώδεις κύκλους, οι οποίοι διεκδικούν για τον εαυτό τους τον ρόλο του απόλυτου εκφραστή της ορθοδοξίας και της ορθοπραξίας και, ταυτόχρονα, του τιμητή και κριτή της πλάνης και της ανηθικότητας όλων των άλλων;

9. Άγιε Καθηγούμενε, εντέλει, τι θα προτείνατε στον αναγνώστη του κειμένου σας; Να το θεωρήσει καρπό άγνοιας ή ημιμάθειας, μεταμφιεσμένο σε ποιμαντική παρέμβαση; Απόδειξη παιδαγωγικής ανεπάρκειας ή ερμηνευτικής αδυναμίας; Μνημείο αδιακρισίας ή τεκμήριο ένταξης σε εκκλησιολογικά φυγόκεντρες ομάδες; Όλα αυτά μαζί ή, απλώς, μια χούφτα ξεθυμασμένο αλάτι;

1.Πρβλ. Μτ 5, 13.
2. https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/18236-trikumia-san-mathima-thriskeutikon.
3. http://www.iep.edu.gr/el/%CF%86%CE%AC%CE%BA%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82