ΤΟ ΑΣΤΕΡΙ ΤΗΣ ΒΗΘΛΕΕΜ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ L'ÉTOILE DE BETHLÉHEM AUJOURD'HUI Συζητούν: η Ράνια Γάτου και ο Κυριάκος Κυριαζόπουλος*
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
Τα Χριστούγεννα είναι αναμφισβήτητα γιορτή της Εκκλησίας. Ο κόσμος εκτός Εκκλησίας παίρνει τη γιορτή της Εκκλησίας και της δίνει διαφορετικό περιεχόμενο από εκείνο της Εκκλησίας, δηλ. την εκκοσμικεύει, την κάνει spirit of Christmas. Η Ράνια Γάτου και ο Κυριάκος Κυριαζόπουλος διαλέγονται για το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων και το φανταστικό τους νόημα, και για τη σημασία των Χριστουγέννων στη σύγχρονη εποχή.
Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΡΑΝΙΑΣ ΓΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΥ:
Ράνια Γάτου: Περπατώ στη Βηθλεέμ και ατενίζω το Θείο Βρέφος. Αισθάνομαι το δέος της ταπείνωσης του Θεανθρώπου του γεννημένου μέσα σε μια φάτνη από άχυρα. Η υποφαινόμενη γεννήθηκα στην Αθήνα σε ένα δωμάτιο με μεταξωτά σεντόνια… Η γέννηση του Θεανθρώπου είναι το μάθημά μου, το μάθημα της αυτογνωσίας μου. Κυριάκο, ο Θεάνθρωπος, ανθρωπίνως χωρίς καμία βεβαιότητα, και η δική μου η γέννηση με ιατρικό προγραμματισμό! Πόσο ντρέπομαι που δεν έμαθα ακόμη την αφύπνιση που μας χαρίστηκε από την υπερφυή γέννησή του από τον Θεό Πατέρα χωρίς μητέρα στον ουρανό και από την ταπεινή γέννησή Του από την Παναγία Μητέρα Του χωρίς πατέρα στη γη. Ο μικρός Χριστός Θεός και άνθρωπος και η υποφαινόμενη μικρότερη όλων. Γέννηση σημαίνει ερχομός. Σημαίνει είσοδος στην ιστορία του μεγάλου σχεδίου του Θεού. Σημαίνει έξοδος από τη δική μας γνώμη. Δεν είναι σημαντικό πώς ερχόμαστε, αλλά γιατί ερχόμαστε. Συγγνώμη, Θεέ μου, άργησα να Σε καταλάβω, γιατί δεν Σε ξέρω. Γιατί δεν πίστεψα ότι μπορώ να σε γνωρίσω, επειδή άπειρη της αγάπης Σου και άγνωστη στο δικό Σου μεγαλείο. Πόσο μίκρυνε ο Θεός, για να μεγαλώσει ο άνθρωπος. Πόσο μεγάλωσε η ψυχή, για να φωτιστεί το πνεύμα. Κι ο θάνατος νικήθηκε με τη ζωή και με τους ταπεινούς ποιμένες που γνώριζαν τον Θεό, για να τον προσκυνήσουν, καθώς εμείς ειδωλοποιήσαμε την γέννηση του εαυτού μας και της πορείας μας σε έναν δρόμο δικό μας χωρίς Εκείνον. Άραγε ποιά Χριστούγεννα γεννηθήκαμε πραγματικά και τί περιμένουμε να ζήσουμε, τον μύθο του δικού μας ερχομού ή την αλήθεια της δικής Του δόξας;
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Ράνια, δυστυχώς ζούμε τον μύθο του δικού μας ερχομού και όχι την αλήθεια της δικής Του δόξας που απεικονίστηκε στο αστέρι της Βηθλεέμ, όταν Εκείνος, ο Θεός Λόγος, γεννήθηκε ως άνθρωπος στην ταπεινή φάτνη, όταν η Παναγία Μητέρα Του και ο νομικός αλλά όχι φυσικός πατέρας Του Ιωσήφ μετακινήθηκαν στην πόλη καταγωγής του προγόνου τους Δαυϊδ για να απογραφούν σύμφωνα με το νόμο του Αυτοκράτορα της Ρώμης. Το αστέρι εκείνο της Βηθλεέμ, όπως γνωρίζεις, προφητεύθηκε από τον μάγο της Μεσοποταμίας Βαλαάμ, με την έμπνευση την οποία του έδωσε ο Θεός Λόγος πριν γεννηθεί ως άνθρωπος, όταν ο Βαλάκ, ο βασιλιάς της Μωάβ τον κάλεσε στο βασίλειό του για να καταραστεί τους Εβραίους, τους οποίους φοβήθηκε, ενώ αυτοί οδηγούνταν από τον Θεόπτη Μωϋσή στη γη της επαγγελίας μετά τη διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας. Το αστέρι εκείνο της Βηθλεέμ οδήγησε τους τρεις, κατά την παράδοση, μάγους, του απογόνους του μάγου Βαλαάμ, από τη Μεσοποταμία στο σπίτι όπου διέμενε η Αγία Οικογένεια, για να του προσφέρουν χρυσό, ως Ουράνιο και Αιώνιο Βασιλιά, λίβανο, ως Θεάνθρωπο, και σμύρνα, ως νεκρό άνθρωπο που δεν θα γνώριζε την αποσύνθεση. Ράνια μου, βρίσκεις κάποια σχέση των τριών μάγων με τους ανθρώπους της σύγχρονης εποχής;
Ράνια Γάτου: Σήμερα τα δώρα των ανθρώπων προς τον Κύριο καταχρώνται τη θυσία Του. Εκμαυλίζουν την αθωότητά Του και προσπαθούν να υπερτερήσουν Εκείνου, επιλέγοντας τον δρόμο των παθών και όχι τον δρόμο προς τη Βηθλεέμ. Οι μάγοι είναι παραμυθάδες για κείνους. Και εκείνοι οι ρεαλιστές της σύγχρονης ηδονής, που αποτεφρώνει την ψυχή και την αξία της. Οι τρεις μάγοι είχαν ήθος, είχαν διαδρομή και στόχευαν στη συνάντηση με τον Θεό. Οι εκατομμύρια μάγοι στοχεύουν στον εαυτό τους και σε ό,τι τους βολεύει και δεν τους ξεβολεύει. Οι τρεις μάγοι που μας παραπέμπουν στην Αγία Τριάδα, μας καθοδηγούν στο αληθινό νόημα της γέννησης του Χριστού. Οι μάγοι της ψυχής μας αλλάζουν την πορεία του ανθρώπου στρέφοντας το βλέμμα προς το φεγγάρι και όχι προς το αστέρι της Βηθλεέμ, γιατί το φεγγάρι, Κυριάκο, δικαιολογεί το σκοτάδι, ενώ το αστέρι το Φως της Δικαιοσύνης. Οι μάγοι της Βηθλεέμ πέθαναν, αλλά είναι αναστημένοι στη μνήμη για όποιον θέλει να επισκεφθεί τη Βηθλεέμ και να προσκυνήσει με ευλάβεια μεγάλη τα σημερινά Χριστούγεννα, την φάτνη που υπηρετεί την ανθρωπότητα και αποσιωπά την αδικία, τον όλεθρο, το ψέμα και την καταδίκη του κάθε λογής θανάτου. Σε παρακαλώ πολύ, συνέχισε εσύ γιατί έχω συγκινηθεί…
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Σε ευχαριστώ πολύ, Ράνια. Οι τρεις μάγοι ήταν ειδωλολάτρες – πυρολάτρες, αλλά είχαν μέσα τους την προσδοκία για τη συνάντησή τους με τον αληθινό Θεό, όπως την είχαν προφητεύσει ο πρόγονός τους μάγος Βαλαάμ. Όπως υπαινίχθηκες εύστοχα, στην εποχή μας επικρατεί η ειδωλολατρεία στους χριστιανούς τόσο η αξιακή όσο και βιωματική, ενώ έχει χαθεί η προσδοκία της συνάντησης με τον αληθινό Θεό, τον Θεάνθρωπο Χριστό, και έχει επί ματαίω προχωρήσει η αντικατάστασή του με το διαθρησκειακό αλλά αντίχριστο spirit ofChristmas. Γιατί έχουμε οι άνθρωποι σήμερα τυφλωθεί από τα τεχνητά φώτα και δεν βλέπουμε τον ολόλαμπρο Ήλιο της Δικαιοσύνης;
Ράνια Γάτου: Τι παράδοξο ο Ήλιος της Δικαιοσύνης μέσα στη γη χώρεσε ολόκληρος, αμετάβλητος, με τη θεία και ανθρώπινη φύση του. Η οικονομία του θεού ακούγεται μέσα μου ως φιλανθρωπία που συντρέχει στο σήμερα. Και γίνεται ο Χριστός για μένα ένα πανηγύρι δόξας της υφηλίου. Ένας χορός ανάστασης και θείων λόγων, έκφρασης της αγάπης μου σε εκείνον. Ζωή, σημαίνει σωτηρία στα σπάργανα της θείας οικονομίας. Άρρητη αλήθεια. Κι επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία τίκτεται από Παρθένο. Χωρίς ψεύδος. ..
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Τα Χριστούγεννα ο Θεός φθάνει και ως άνθρωπος στη γη, και ο άνθρωπος ανεβαίνει στους ουρανούς, σύμφωνα με τις προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης. Από τον 8ο π.Χ. αιώνα ο Προφήτης Ησαϊας κραυγάζει: Να η Παρθένος θα κυοφορήσει και θα γεννήσει τον Θεό Λόγο που θα γίνει άνθρωπος. Η Παρθένος Μητέρα Του κυοφορεί το θρεμμένο μοσχάρι, το οποίο αφαιρεί τις αμαρτίες των ανθρώπων και τους συμφιλιώνει και τους ενώνει με τον Θεό. Όπως γράφει ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, στο έργο του «Ορθόδοξη Φιλοσοφία της Αλήθειας, «Dieu dans la chair n’est rien d’ autre que la plenitude dela vie divine dans la chair (Ο Θεός μέσα στη σάρκα δεν είναι τίποτε άλλο παρά το πλήρωμα της θείας ζωής μέσα στη σάρκα)» (τομ. ΙΙΙ, σελ. 29). Τί ζητάει από τους ανθρώπους ο Θεάνθρωπος Χριστός, την εκπλήρωση των θρησκευτικών τους αναγκών και την παρηγοριά τους στο φόβο του θανάτου τους ή τον θείο έρωτα;
Ράνια Γάτου: Ας εννοήσουμε το άφθορο της ψυχής μας. Ας σταθούμε στο θεϊκό κέλευσμα της μέγιστης ευφυίας του θεού. Ο θρόνος του θεού διασώζει τον άνθρωπο σήμερα από τα πάθη. Είναι ο ανέγγιχτος αυλός της παρθενίας. Η φάτνη της βασιλείας του θεού. Ήρθε στον κόσμο ως θησαυρός του πνεύματος και της σάρκας. Ένας Θεανθρώπινος έρωτας ανυψωμένος φως.
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Όπως τόνισες, ο Θεός Λόγος γεννήθηκε και ως άνθρωπος στην ταπεινή φάτνη της Βηθλεέμ, για να κάνει ερωτικό παιχνίδι απόκτησης της αιώνιας ζωής, όπως ο Ίδιος, μέσω του Σολομώντα, μας το απαγγέλλει στο ερωτικό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης «Άσμα Ασμάτων». Καλεί ο Νυμφίος τη Νύμφη «Ανάστα, ελθέ η πλησίον μου, καλή μου, περιστερά μου (Σήκω προσφιλέστατη συντρόφισσά μου, η ωραία μου, το περιστέρι μου» (Β΄, 10). Κάνοντας ερωτικό παιχνίδι, κρύβεται ο Νυμφίος και τότε η Νύμφη εκφράζει με πόνο τη δοκιμασία της από την αποχώρηση του Αγαπημένου της ως εξής: «Επί την κοίτην μου εν νυξίν εζήτησα όν ηγάπησεν η ψυχή μου, εζήτησα αυτόν και ουχ εύρον αυτόν, εκάλεσα αυτόν, και ουχ υπήκουσέ μου (Στο κρεβάτι μου κατά τις νύκτες αναζήτησα Αυτόν που αγάπησε η ψυχή μου, Τον αναζήτησα και δεν τον βρήκα, Τον κάλεσα και δεν με άκουσε» (κεφ. Γ΄, 1). Γιατί ο Ηρώδης σφάζει τα νήπια της Βηθλεέμ, ανάμεσα στα οποία βρισκόταν το Θείο Βρέφος, ο Νυμφίος και της δικής του ψυχής;
Ράνια Γάτου: Ηρώδης και Μαριάμμη. Εν ημέραις Ηρώδου, του βασιλέως»… Και ο Ιδουμαίος, ως καταγόμενος από τον Ησαύ, Βασιλιάς της Ιουδαίας Ηρώδης, συνεργάτης των κατακτητών Ρωμαίων, διεκδικεί τη φάτνη της αιωνιότητας με τη σφαγή των νηπίων. Και η τραγωδία του αξιώματος του φωτίζει την παραφροσύνη του’’ Βασιλιά’’ ενώπιον του Θεού. Κατακοσμημένος ειρωνεία της δυστυχίας σφάζει εγκληματικά επίμονα και αδίστακτα για να εξασφαλίσει τον επίγειο θρόνο του… Εξυψώνουμε το προφίλ μας αλαζονικά στον θεό αναδύοντας την τραγικότητα των παθών μας.
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Όπως είπες, ο Ηρώδης και οι σύγχρονοι Ηρώδες αυταπατώνται νομίζοντας ότι αυτοθεώθηκαν, λατρεύουν τον εαυτό τους και ζητούν τη λατρεία τους από τους συνανθρώπους τους. Τα πάθη της φιληδονίας, της φιλαργυρίας και της φιλοδοξίας τυφλώνουν το νου τους και, όπως ο Ηρώδης, νομίζουν ότι θα σκοτώσουν τον Θεάνθρωπο Χριστό, γιατί τον θεωρούν ότι Αυτός ανταγωνίζεται τον αυτοθέωσή τους. Έτσι αγαπάμε τον εαυτό μας;
Ράνια Γάτου: σήμερα υπεραγαπούμε την υποψία του εαυτού μας. παραμένουμε φρικτότατοι εγκληματίες της ακολασίας μας. όμως η ανατροπή έρχεται εκ μέρους του θεού. είμαστε ανατριχιαστικά αδύναμοι, φίλαυτοι και παράφρονες. Απαξιωμένοι έλκος θανάτου υβρίζουμε τον θεό συνεχώς.
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Η ύβρη προς τον Θεό επιφέρει, όπως υπογράμμισες, τη δαιμονοποίηση τη δική μας και της κοινωνίας μας. Είναι δυνατόν να σφαγιαστεί ο Θεός από τους ανθρώπους;
Ράνια Γάτου: Η θεοπρεπής Βηθλεέμ δεν σφαγιάστηκε. Η πρόνοια του θεού δεν θανατώνεται. Το θέλημα του θεού προηγείται όλων όσο ισχυρή και να φαίνεται η αγριότητα των ανθρώπων. Ο θεός αφεντεύει. Ποιον ανταγωνιζόμαστε άραγε; Τον παντοδύναμο θεό;
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Δυστυχώς ανταγωνιζόμαστε με το αντίχριστο θέλημά μας το ζωοποιό θέλημα του Θεού, ενώ εκείνος δεν παραβιάζει την ελευθερία μας, καλώντας ερωτικά σε δείπνο tête-à-tête στην Αποκάλυψη (3, 20): «Να, έχω σταθεί έξω από την πόρτα και κτυπώ δυνατά. Αν κάποιος ακούσει τη φωνή μου και ανοίξει την πόρτα της καρδιάς του, τότε θα μπω σε αυτόν και θα δειπνήσω μαζί του και αυτός με εμένα». Πώς ενδιαφέρεται για τον καθένα μας προσωπικά;
Ράνια Γάτου: Εκείνος γεννήθηκε στη φωτεινή φάντη της αλήθειας και εμείς στη σκοτεινή φάντη του εγωισμού μας. Δεν δολοφόνησε κανέναν μας. Αντίθετα μας έσωσε όλους. Επένδυσε την ζωή μας στην αιωνιότητα. Με την παράδοξη φιλοδοξία της σωτηρίας όλων μας… ενδιαφέρεται για τον καθένα μας προσωπικά.
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Ποιό είναι το μήνυμα της Βασιλικής της Γεννήσεως του Χριστού;
Ράνια Γάτου: Η Βασιλική της Γεννήσεως του Χριστού είναι το παν. «Οὐδὲ γὰρ κατ’ ἔκστασιν θεότητος γέγονεν ἄνθρωπος, οὐδὲ πάλιν κατὰ προκοπὴν ἐξ ἀνθρώπου γέγονε Θεός· ἀλλὰ Λόγος ὢν, διὰ τὸ ἀπαθὲς σὰρξ ἐγένετο, ἀμεταβλήτου μενούσης τῆς φύσεως», λόγος στη γέννηση του Χριστού μας.
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Δύο φύσεις, δύο θελήσεις, δύο ενέργειες, θείες και ανθρώπινες, ένα πρόσωπο, ο Θεάνθρωπος Χριστός. Με τί αισθήματα οι τρεις μάγοι προσκύνησαν το νήπιο Ιησούς;
Ράνια Γάτου: Ας πάμε όμως και στα βιβλικά πρόσωπα της Καινής Διαθήκης. Οι τρεις μάγοι Μελχιώρ, Γασπάρ και Βαλτασάρ προσκύνησαν τον νεογέννητο βασιλιά της Ιουδαίας οδηγούμενοι σε μια παγκόσμια θρησκευτική εκστρατεία. Στο δρόμο για την πατρίδα του αθανάτου. Γνωρίζοντας οι ίδιοι την ιστορική αλήθεια της αγάπης του θεού. Κι οι σοφοί μάγοι παραδίδονται στο θέλημα της νεογέννητης αγάπης… κι θεϊκή παρέμβαση του θεού τους οδηγεί…
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Τους οδηγεί στη Θεογνωσία.
Ράνια Γάτου: Κυριάκο μου όμως θέλω να σε ρωτήσω ποια είναι σήμερα η θεολογική προοπτική του σύγχρονου ανθρώπου ενώ χιλιάδες βασιλίσκοι της Ιουδαίας θανατώνουν την ανθρωπότητα;
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Ράνια μου, ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος με το ερώτημα που έθεσε ο ίδιος ο Χριστός στους μαθητές του: «Ποιός λένε οι άνθρωποι ότι ότι είμαι;» (Μάρκ. 8, 27). Η εποχή μας του θρησκευτικού συγκρητισμού θολώνει τον Θεάνθρωπο Χριστό και τον παρουσιάζει ως άνθρωπο, για να προβάλει ψεύτικο θεό, με αποτέλεσμα οι συνάνθρωποί μας να κινδυνεύουν με σύγχυση που οδηγεί στην απώλεια της σωτηρίας και της αιώνιας ζωής…
Ράνια Γάτου: Γιατί ο άνθρωπος πιστεύει ότι διασφαλίζεται από την εξουσία και όχι από τον θεό;
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Διότι η επίγεια εξουσία υπηρετεί τα πάθη των ανθρώπων και δεν διακονεί τον Θεό ούτε τους πολίτες.
Ράνια Γάτου: Ο θεός αναιρεί τα πάντα με την μετάνοια. Πώς μπορούμε να καθοδηγηθούμε ποιμαντικά σε αυτόν τον δρόμο;
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Με την ταυτόχρονη επίγνωση της μηδαμινότητάς μας, όταν απομακρυνόμαστε από την πηγή της ζωής, τον Χριστό, και της μεγαλειότητάς μας, όταν είμαστε ενωμένοι με Αυτόν.
Ράνια Γάτου: Βηθλεέμ. Η πόλη της ζωής και της σφαγής. Η ασχήμια και η ομορφιά. Η γέννηση και ο θάνατος. Ο μικρός Χριστός νικητής της αγάπης. Η προφητική βηθλεέμ κλαυθμός και οδυρμός. Η οικουμένη μέλπει την εορτή του σύμπαντος. Με ένδυμα βρέφους. Διαφοροποιείται ο κόσμος. Διασώζεται η ζωή στα σπάργανα της παρθενίας…
«À la nuit tombée, un jeune homme passe dans une rue où il sait qu'habite une femme de petite vertu” Στο δειλινό της ζωής του, ο ηλικιωμένος απόστολος Ιωάννης έγραψε: «Τίποτα δεν μου δίνει μεγαλύτερη αιτία για ευγνωμοσύνη από ό,τι αυτά τα πράγματα, από το να ακούω ότι τα παιδιά μου περπατούν στην αλήθεια».
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Ο σύγχρονος άνθρωπο καλείται από τον Ήλιο της Δικαιοσύνης να εγκαταλείψει την αυταπάτη του και να επιλέξει μεταξύ Αλήθειας και το ψεύδους, μόνον την Οδό, την Αλήθεια και τη Ζωή (Ιωαν. 14, 8), αφού ένα γαλλικό τραγούδι (Paroles: Francis Geissler) μελωδεί ότι:
Christ est venu (Ο Χριστός ήλθε)
Christ est né (Ο Χριστός γεννήθηκε)
Christ est souffert (ο Χριστός έπαθε)
Christ est mort (ο Χριστός απέθανε)
Christ est ressuscité (ο Χριστός αναστήθηκε)
Christ est vivant (ο Χριστός είναι ζωντανός)
Christ reviendra (ο Χριστός θα ξαναέρθει)
Christ est là (ο Χριστός είναι εδώ)
Ράνια Γάτου: Κυριάκο μου, ευλογημένα Χριστούγεννα! Σε ευχαριστώ…
Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Ράνια μου, φιλοσοφημένα και χαρούμενα Χριστούγεννα! Με σειρά μου, σε ευχαριστώ πολύ για τον διάλογο τον οποίο μου έδωσες την ευκαιρία να αναπτύξουμε!
*Η Ράνια Γάτου είναι Ποιήτρια, Δοκιμιογράφος και Εικαστικός και ο Κυριάκος Κυριαζόπουλος είναι καθηγητής στη Νομική Σχολή Α.Π.Θ. και δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω.