Ο ΝΗΣΤΑΓΜΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΕΠΑΓΕΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΘΑΝΑΤΟ
ΑΡΧΙΜ. ΠΑΪΣΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ ΦΙΛΩΤΑ
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στην επιστολή του "Προς τη σεμνοτάτη μοναχή Ξένη" επισημαίνει στην αγία Γερόντισσα «ότι υπάρχει και θάνατος της ψυχής, η οποία είναι φύσει αθάνατη». Και εξηγεί: Όπως δηλαδή ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα είναι θάνατος του σώματος, έτσι κι ο χωρισμός του Θεού από την ψυχή, είναι θάνατος της ψυχής. Κι ο πραγματικός θάνατος είναι αυτός, ο θάνατος της ψυχής. Αυτόν το θάνατο εννοούσε με την εντολή Του στον Παράδεισο ο Θεός, όταν έλεγε στον Αδάμ: «Την ημέρα που θα φας από το απαγορευμένο δένδρο, θα δοκιμάσεις το θάνατο “ᾗ δ᾿ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾿ αὐτοῦ, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε”» (Γεν. 2, 17 ).
Τότε με την παράβαση θανατώθηκε η ψυχή του Αδάμ, καθώς χωρίστηκε από το Θεό, ενώ κατά το σώμα εξακολούθησε να ζει μέχρι την ηλικία των εννιακοσίων τριάντα ετών (Γεν. 5, 5). Αλλά ο θάνατος που επικράτησε στην ψυχή λόγω της παραβάσεως, όχι μονάχα αχρειώνει την ψυχή και κάνει τον άνθρωπο επικατάρατο, αλλά κάνει και το σώμα πολύμοχθο και πολυπαθές και φθαρτό και στο τέλος το παραδίνει στο θάνατο. Γιατί τότε, μετά τη νέκρωση δηλαδή του έσω ανθρώπου εξαιτίας της παραβάσεως, άκουσε ο χοϊκός Αδάμ ότι «θα είναι καταραμένη η γη και θα το δείχνει στα διάφορα έργα σου· θα σου φυτρώνει αγκάθια και τριβόλια, και με τον ιδρώτα του προσώπου σου θα τρως το ψωμί σου, ως την ώρα που θα επιστρέψεις στη γη, από την οποία σχηματίστηκες· γιατί γη είσαι, και στη γη θα γυρίσεις» (Γεν. 3, 17-19). Στη μέλλουσα εκείνη νέα γέννησή μας, κατά την ανάσταση των δικαίων, θα αναστηθούν και τα σώματα των ανόμων και αμαρτωλών, αλλά για να παραδοθούν στό δεύτερο θάνατο (Αποκ. 20, 14), στην αιώνια κόλαση, στον ακοίμητο σκώληκα (Μαρκ. 9, 44), στο τρίξιμο των δοντιών, στο εξώτερο και ψηλαφητό σκοτάδι (Ματθ. 8, 12), στη σκοτεινή και άσβεστη γέεννα του πυρός (Ματθ. 5, 22), σύμφωνα με τον Προφήτη που λέει ότι οι άνομοι και οι αμαρτωλοί θα ριχτούν μαζί σε φωτιά, που κανείς δε θα μπορεί να σβήσει (Ησ. 1, 31). Αυτό είναι ο δεύτερος θάνατος.
Αν όμως η παράβαση κάθε εντολής του Θεού γίνεται πρόξενος κάθε θανάτου, και στην ψυχή και στό σώμα, και στην παρούσα ζωή και σ' εκείνη την ατελεύτητη κόλαση, αυτός είναι ο καθεαυτού θάνατος, να διαζευχθεί η ψυχή τη θεία χάρη. Και πως χωρίζεται η ψυχή από την Θεία Χάρη; Όταν αμαρτάνει προς θάνατο! Ο Μέγας Φώτιος όμως επισημαίνει ποιά είναι η προς Θάνατον αμαρτία! Ρητώς λέγει: ''Ἐν τοῖς περί πίστεως και το παρεκκλῖναι μικρόν, ἁμαρτεῖν ἐστιν ἁμαρτίαν την πρός θάνατον'' (Μ.Φώτιος P.G. 102, 604C). Ο Απόστολος Παύλος στην διαθήκη του επισημαίνοντας τον κίνδυνο, που θα αντιμετώπιζε η Εκκλησία, από την εμφάνιση των αιρέσεων και των αιρετικών, γράφει: «προσέχετε οὖν ἑαυτοῖς καὶ παντὶ τῷ ποιμνίῳ ἐν ᾧ ὑμᾶς τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ, ἣν περιεποιήσατο διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος. ἐγὼ γὰρ οἶδα τοῦτο, ὅτι εἰσελεύσονται μετὰ τὴν ἄφιξίν μου λύκοι βαρεῖς εἰς ὑμᾶς μὴ φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου· καὶ ἐξ ὑμῶν αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα τοῦ ἀποσπᾶν τοὺς μαθητὰς ὀπίσω αὐτῶν. διὸ γρηγορεῖτε …»(Πρ. 20, 28-31). Αφήνει, λοιπόν, ως διαθήκη ο Απόστολος Παύλος σε όλους εμάς το να γρηγορούμε!
Η εγρήγορση όμως πρακτικά πως ασκείται; Με τον κατά Θεόν ζήλο. «Ο ζήλος ο πνευματικός τώρα του κάθε χριστιανού, ιδιαίτερα του ποιμένος και του επισκόπου, είναι σαν τον σκύλο! Όπώς διδάσκει η νηπτική μας παράδοση με απλά λόγια και με εικόνες από την ζωή: «Ο σκύλος όταν αντιληφθή, ότι κάτι έρχεται να κάνει κακό στα πρόβατα, φωνάζει, γαυγίζει έντονα, απειλητικά, νιώθοντας ότι έχει κάποια ευθύνη πάνω στα πρόβατα, στο αφεντικό που τον έχει, που τον ταΐζει. Είναι φυσικό του να το κάνει αυτό. Και όσο γαυγίζει και φωνάζει, ο κλέφτης, ο λύκος, το αγρίμι, δεν πλησιάζει το κοπάδι. Εάν στο σκυλί αυτό έρθει ο λογισμός, ότι δεν υπάρχει φόβος, δεν υπάρχει λύκος, δεν κρύβεται κάποιος κλέφτης και αρχίζει να σπάζει η προσοχή του, το άγρυπνο για το κοπάδι, τον πλησιάζει ο νυσταγμός, κάθεται και τον παίρνει ο ύπνος. Και έτσι ησυχάζει ο τόπος, το κοπάδι από τα γαυγίσματα, αυτό γίνεται αντιληπτό από τον κλέφτη, από τον λύκο, που παραμονεύουν. Όταν, λοιπόν, σταματήσει ο σκύλος να αγρυπνεί και να φωνάζει∙ όταν δούνε την περίπτωση αυτή, σιγά -σιγά προχωρούν πλησιάζουν, προσβάλλουν το κοπάδι και αρχίζουν ένα - ένα να ρημάζουν τα πρόβατα». Η κατά Θεόν επιθυμία για σωτηρία γεννά τον ζήλο, την θέρμη αυτή, την ορμητικότητα της ψυχής. Ο ζήλος γεννά τους λογισμούς της παραφυλακής να ελέγχει κανείς την κατάσταση για να μην χάσει την σωτηρία. Κυρίως μια ιδέα και ένα αίσθημα, ενωμένα τα δύο μαζί, οχυρώνουν την ψυχή να κρατήσει την δυνατότητα προς σωτηρία που δεν είναι άλλη παρά μόνο, το να μείνει ο Χριστιανός πρώτα στην αληθινή πίστη και στην συνέχεια δια των αρετών που πηγάζουν από την σχέση μας με τον Θεό και, βέβαια, δια της εν πνεύματι και αληθεία λατρείας ο πιστός τελικά έχει την αναφορά του στον Θεό και ως προς την πίστη και την λατρεία και την εν χριστώ ζωή. Αν όμως ένας Χριστιανός δεν έχει την αναφορά του στον Θεό πρώτα δια της πίστεως αυτό δεν είναι πνευματική ζωή αλλά είναι κάτι σαν τον προσκοπισμό! Θα συνειδητοποιήσπουμε ποτέ ότι χάριτι σωζόμαστε; Επειδή Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΘΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΓΙΑ ΕΜΑΣ! Αν λοιπόν σωζόμαστε όχι από τα έργα μας αλλά από την Χάρη που απορρέει από σχέση της πίστεως μας προς τον Θεάνθρωπο, γιατί ακόμη ψάχνουμε τί πρέπει να κάνουμε απέναντι στον Οικουμενισμό;Όπως ο θάνατος της ψυχής είναι ο κυρίως θάνατος, έτσι και η ζωή της ψυχής είναι η κυρίως ζωή. Ζωή της ψυχής είναι η ένωση με το Θεό, όπως ακριβώς ζωή του σώματος είναι η ένωση με την ψυχή. Και όπως με την παράβαση της εντολής η ψυχή χωρίστηκε από το Θεό και θανατώθηκε, έτσι με την υπακοή στην εντολή ενώνεται πάλι με το Θεό και ζωοποιείται. Γι' αυτό λέει ο Κύριος στα Ευαγγέλια: « τὰ ῥήματα ἃ ἐγὼ λαλῶ ὑμῖν, πνεῦμά ἐστι καὶ ζωή ἐστιν».Τα λόγια που λέω εγώ, είναι πνεύμα και είναι ζωή (Ιω. 6, 63). Το ίδιο έλεγε στον Κύριο και ο Πέτρος, που το έμαθε από την πείρα: «Κύριε, πρὸς τίνα ἀπελευσόμεθα; ῥήματα ζωῆς αἰωνίου ἔχεις· Του λέει ο Πέτρος έχεις λόγια ζωής αιωνίου» (Ιω. 6, 68). Τα λόγια όμως αυτά οδηγούν στην αιώνια ζωή όσους υπακούνε, ενώ για όσους παρακούνε, αυτή η εντολή της ζωής γίνεται αιτία θανάτου (Ρωμ. 7, 10).
Χρειάζεται αυτά να τα λέμε σε χριστιανούς και μάλιστα σε ιερείς, ιερομονάχους και μάλιστα στους πνευματικούς μας πατέρες. Υποτείθεται ότι αυτοί μας καθοδηγούσαν, μας ποίμεναν, μας εξομολογούσαν. Πραγματικά λυπούμε! Βλέπω ότι τελικά υπάρχει το βόλεμα και ας προφασίζονται πολλά. Να βγεις τώρα από την ησυχία σου, να κάνεις αποτείχιση, κοστίζει! Όταν το διακύβευμα όμως είναι η πίστις πραγματικά δεν με ενδιαφέρει τί λέει ή τί κάνει ούτε ο επίσκοπος ούτε και ο πνευματικός μου. Τους αγαπώ αλλά δεν τους χαρίζομαι, διότι ο Κύριος μου είναι ο Ιησούς Χριστός που θυσιάστηκε αυτοί δεν σταυρώθηκαν για την σωτηρία μου! Ποιό είναι το πρόβλημα όπως συνειδητοποιώ. Λέμε ότι πιστεύουμε, όμως η πίστη αυτή δεν είναι μία αληθινή πίστη αλλά μία εγκεφαλική κατάσταση να λειτουργούμε με την στενή λογική, το θέλημα του Θεού το αφήσαμε στην άκρη. Τί θα γίνει αν βγούμε στην αποτείχιση και δεν πετύχει η αποτείχιση; Τί θα γίνουν οι άνθρωποι που θα μας ακολουθήσουν; Και δεν ντρέπονται οι άνθρωποι αυτοί να τα υποστηρίζουν αυτά και να τα διαδίδουν την ώρα που οι αδερφοί τους έχουν βγει στον αγώνα. Είναι φρόνημα αυτό πιστών ανθρώπων; Το είπαμε, εμείς θα κάνουμε το ανθρώπινο για να κάνει και ο Θεός αυτό που δεν μπορούμε να κάνουμε εμείς. Τότε θα ενεργήσει ο Θεός, όταν εσύ τον εαυτό σου τον πετάς και ενεργείς με πίστη. Όταν ενεργείς με εγκεφαλική λογική, υπολογίζοντας τα πράγματα ανθρώπινα δεν ενεργείς με πίστη!
Αν οι χριστιανοί σκέπτονταν με αυτό τον τρόπο ούτε αγίους μάρτυρες θα είχαμε, ούτε ομολογητές. Αλλά και η ορθόδοξη πίστη δεν θα έφτανε μέχρι των ημερών μας. Αλλά οι γνωστικοί, να πάλι ο γνωστικισμός σε μια παραλλαγή. "Ο πατήρ Αυγουστίνος έκανε έτσι"! Και για να τελειώνει αυτή η ιστορία που δεν αφήνει πολλούς πιστούς να βγουν στην αποτείχιση, σας γράφω: Ο πατήρ Αυγουστίνος ήταν πριν το Κολυμβάρι όχι μετά. Τα πράγματα τώρα είναι διαφορετικά! Τελικά, δίκαιο είχε ο αείμνηστος Νικόλαος Σωτηρόπουλος δεν είστε εσείς για αγώνες. Το θέμα είναι ότι οδηγείτε στην πλάνη όλους αυτούς που ήταν κοντά στον πατέρα Αυγουστίνο. Σας λέω, λοιπόν, γιατί ήρθε η ώρα να το πω δεν έχετε σχέση με το θυσιαστικό πνεύμα του πατρός Αυγουστίνου!