«Τις δε η ευχή; ίνα ελεηθέντες σωθώμεν»
(Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας – Εις την Θ. Λειτουργίαν)
ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ
Αναμφίβολα, βεβαρημένη πνευματικά η ατμόσφαιρα της Εθνικής, Κοινωνικής και Εκκλησιαστικής ζωής.
Είναι φανερό, ότι στην ημερήσια διάταξη η πνευματική αποστασία από τον Χριστό εμφανίζεται ως «νέο, δημιουργικό» καθεστώς, ασφαλές όμως προμήνυμα της μεγάλης αποστασίας, σύμφωνα με την Αγία Γραφή.
Δεχόμεθα οι Ορθόδοξοι σφοδρή επίθεση από το κοσμικό – οικουμενιστικό πνεύμα, μέσα από μία μετριοπαθή και «νομιμοφανή» μορφή του, ως επιθυμία (δήθεν) σύγχρονης εκφράσεως της Ορθοδοξίας.
Η διαβρωτική επιρροή αρχίζει να ασκείται απροκάλυπτα με σταδιακή παρέλκυση στα αιρετικά φρονήματα.
«Ο διάβολος εξ αρχής εν επαγγελία και φρονήματι αναπαύσεως θηρεύει ημάς», διδάσκει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος (ΙΘ, σελ. 74). Η βίωση της λειτουργικής ζωής είναι αλήθεια, μας καλεί στην ουράνια ζωή, ώστε να μη θαφτούμε στην «του κόσμου προσπάθειαν και την πρόσκαιρον φαντασίαν» (Μοναχική Ακολουθία).
Στοιχεία όμως, αισθητά και μη αισθητά, εισβάλλουν στο χώρο της Θείας Λειτουργίας, που νοθεύουν την γνησιότητά της, τη χάρη της. Η μνημόνευση αιρετικών επισκόπων – Πατριαρχών, η κοσμική αισθητική των Ι. Ναών (κατέβασμα πολυελαίων), η εισχώρηση της δημοτικής στις Ι. ακολουθίες και η άσεμνη ενδυμασία των γυναικών στους Ναούς – Μοναστήρια, δημιουργούν έντονα συνειδησιακά και Εκκλησιολογικά προβλήματα στα γνήσια και φιλότιμα παιδιά του Χριστού.
Άρχισε και μια σημασιολογική παρέμβαση σε σημεία της Θ. Λειτουργίας. Αναφέρω μία.
Έχω παρατηρήσει, ότι λειτουργοί ιερείς και Ι. Μονές της Μητροπόλεως Δημητριάδος στην απόλυση των Ι. ακολουθιών λέγουν: «Δι’ ευχών των αγίων Πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός, ελέησον ημάς». Παραλείπεται το «και σώσον ημάς».
Όσο συλλογίζεται κανείς ένα θέμα, τόσο αναπηδούν απόψεις, σκέψεις, που δεν είχαν προσεχθεί ευθύς εξ αρχής.
Είναι αλήθεια, επίσης, ότι κάθε σημείο της συμπεριφοράς ατόμου ή ανθρώπων, αντιστοιχεί σε κάποια εσωτερική αλλαγή, σε κάποια εσωτερική μετακίνηση.
Ερώτησα και πληροφορήθηκα, ότι είναι μια φανέρωση πνευματικής στάσης, μια έμφαση της τελειότητας των λέξεων «Ελέησον ημάς», οπότε δεν χρειάζεται στην ιεράρχηση των νοημάτων της ευχής της απολύσεως και το γνωστό «και σώσον ημάς».
Προσωπικά βίωσα ότι πρόκειται για αναθεωρητική ροπή, που δημιουργεί εκκλησιολογικά προβλήματα. Δεν πείσθηκα, ότι η παράλειψη αυτή εκφράζει συνείδηση θεολογικού ύψους.
Ο ραγδαίος ρυθμός των Οικουμενιστικών εξελίξεων, οι επιχειρούμενες «συνοδικές» εκκλησιολογικές μεταμορφώσεις (Κρήτη), που δεν έχουν το χαρακτήρα παροδικής θύελλας, ενήργησαν στο εκκλησιολογικό συνειδησιακό υπέδαφος.
Σκέφθηκα, ότι το θεμέλιο της σωτηρίας είναι ο Χριστός. Ο κατ’ εξοχήν Μεσίτης, ο οποίος «υπέμεινε σταυρόν, αισχύνης καταφρονήσας, εν δεξιά τε του θρόνου του Θεού κεκάθικε».
Έχει γραφεί: «Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός είναι ο μοναδικός και κατ’ εξοχήν Μεσίτης. Το κέντρον και η ψυχή του μυστηρίου της Θείας Οικονομίας, από τον οποίο θείω δικαίω, απορρέουν – κατά χάριν – άπασαι αι εκτός Αυτού μεσιτείαι».
Αναμφίβολα, η Ορθόδοξη θεολογία έχει δώσει το νόημα της Μεσιτείας και τους πνευματικούς νόμους που την διέπουν, τον ρόλο δηλ. των αγίων στην διαμόρφωσή της.
Στην Αγία Γραφή, σ’ αντίθεση με τους Προτεστάντες, βλέπουμε το νόημα της μεσιτείας των αγίων, το οποίο νόημα καταγράφτηκε στην απόλυση των Ι. ακολουθιών και είναι: «Δι’ ευχών των αγίων Πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός, ελέησον και σώσον ημάς».
Ο Άγ. Νικόλαος Καβάσιλας γράφει στο κεφάλαιο ΝΔ΄, περί της «επί τη κοινωνία των μυστηρίων κοινής ευχαριστίας και των προς τω τέλει της Ιερεουργίας ευχήν: «Αφού μοιρασθεί ο άρτος και τελειώσει ο ψαλμός, ο ιερέας κάνει την τελευταία ευχή στο πλήθος, η οποία ακούεται όχι μόνο έξω από το θυσιαστήριο και από όλους, αλλά και απευθύνει τα λόγια της ευχής προς ολόκληρο το πλήθος, δείχνοντας έτσι ότι η κοινωνία προς τους πολλούς είναι τώρα η μεγαλύτερη από ό,τι πρωτύτερα. Και ποια είναι η ευχή;
«Να σωθούμε αφού ελεηθούμε», αφού δεν έχουμε τίποτε να προσφέρουμε από μόνοι μας άξιο σωτηρίας, αλλά αποβλέπουμε σε μόνη την φιλανθρωπία αυτού που μπορεί να μας σώσει. Γι’ αυτό βέβαια στο σημείο αυτό μνημονεύει πολλούς μεσίτες που θα μας βοηθήσουν σ’ αυτό και προπάντων την Παναγία Μητέρα του Θεού, μέσω της οποίας και ελεηθήκαμε στην αρχή» (τόμος 22, Πατερικαί εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»).
Η δικαιολογία των πατέρων λειτουργών, που παραλείπουν στην απόλυση το «και σώσον ημάς» είναι μια λογικευτική παρουσίαση, που φαίνεται άμεμπτη. Ο Schopenhauer είπε: «Η λογίκευση σκότωσε τη λογική», την Ορθόδοξη λογική προσθέτουμε εμείς.
Πολύ θεολογικά υπογραμμίζει την Μεσιτεία των Πατέρων (Γερόντων) ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος στο λόγο του (Δ΄, περί υπακοής, σελ. 80).
Ακόμη και στην υμνολογική θεολογία, στον «Αδαμιαίο Θρήνο», προσωποποιείται ο Παράδεισος και ψάλλουμε: «Παράδεισε… ο δι’ Αδάμ πεφυτευμένος και την Εύαν κεκλεισμένος, ικέτευσον Θεόν δια τον παραπεσόντα» (Κυριακή Τυρινής).
Οι ευχές των αγίων Πατέρων προς σωτηρίαν, ανήκουν στο προαιώνιο σχέδιο του Θεού περί μετοχής του ανθρώπου εις το ακρώτατον μυστήριον της Θείας Οικονομίας.
Γράφει ο π. Αυγουστίνος Καντιώτης: «Οι άγιοι δεν παύουν να πρεσβεύουν υπέρ των πιστών. Ναι! Πίστις μας είνε, ότι τώρα οι άγιοι που είνε εις τους ουρανούς προσφέρουν την πνευματική των βοήθειαν εις τους Χριστιανούς που αγωνίζονται» (Μυρίπνοα Άνθη, σελ. 10). Να υπογραμμίσουμε, ότι η σωτηρία είναι το ακρότατο – μέγιστο σημείο του ελέους του Χριστού προς τον άνθρωπο. Αυτό εκφράζει στο σχόλιό του ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας δηλ. «ίνα ελεηθέντες σωθώμεν».
Η παράλειψη του «σώσον ημάς» στην απόλυση των ακολουθιών αμβλύνει τις αντιθέσεις Ορθοδοξίας και Προτεσταντών στο κεφάλαιο «Πρεσβείες των Αγίων» ενώ, αντίθετα, η διατήρησή του μας διατηρεί στον άξονα της Αγίας Γραφής και της Ι. Παραδόσεως.
Εισάγεται, ακόμη, μια νέα θεολογική λειτουργική αξονικότητα περί ελέους Θεού και σωτηρίας, χωρίς την σημασία των Πατερικών πρεσβειών.
Πρεσβείες υπάρχουν εκεί που υπάρχουν Άγιοι.
Άγιοι υπάρχουν μόνο στην αληθινή Εκκλησία του Χριστού και όχι στις αιρέσεις.
Άρνηση των ευχών των Πατέρων σημαίνει άρνηση των Αγίων, άρνηση της θεώσεως, οπότε η Αγία Γραφή καθίσταται ένα ηθικολογικό βιβλίο! Άπαγε της βλασφημίας!
«… Τοιούτους επικαλούμαι, του δι’ αυτών, ήγουν δια της μεσιτείας αυτών, ιλεων μοι γενέσθαι τον φιλάνθρωπον Θεόν και λύτρον μοι των πταισμάτων γενέσθαι και δοθήναι», θεολογεί ο Μ. Βασίλειος (Επιστολή 360, P.G. 32, 1100Β).
ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ