ΧΑΡΙΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: Δωρεά οργάνων: Τι ισχύει στην Ελλάδα σήμερα; [Ριζική αναδιάρθρωση στον τρόπο αντιμετώπισης της δωρεάς οργάνων έφερε ο ν. 3984/2011. Ο εν λόγω νόμος καθιέρωσε την εικαζόμενη συναίνεση για όλους τους πολίτες της χώρας, καθιστώντας μας, αυτομάτως, εν δυνάμει δότες. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι όποιος δεν δηλώσει ρητά την αντίθεσή του στο να γίνει δότης οργάνων, θεωρείται ότι έχει συναινέσει σε αυτό.]

Δωρεά οργάνων: Τι ισχύει στην Ελλάδα σήμερα;

"(...) μία διευκρινιστική διάταξη μέσω του, κατά τα άλλα άσχετου με το θέμα, ν. 4075/2012, άρθρο 55 παρ. 4, με την οποία προστέθηκε στο τέλος του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 9 του ν. 3984/2011 (Α΄ 150) η φράση «και κατόπιν συναίνεσης της οικογένειάς του».
[ν. 4075/2012, άρθρο 55 παρ. 4: Στο τέλος του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 9 του ν. 3984/2011 (Α' 150) προστίθεται μετά τη φράση «παράγραφο 3» η φράση «και κατόπιν συναίνεσης της οικογένειάς του»] (https://www.taxheaven.gr/laws/law/index/law/429)

Με αφορμή τη δήλωση-πρόταση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, αναφορικά με τη δωρεά οργάνων και την εικαζόμενη συναίνεση των δοτών, θα ήθελα να κάνω κάποιες παρατηρήσεις αναφορικά με το θέμα αυτό.

Κατ' αρχήν, η δωρεά οργάνων είναι η βάση πάνω στην οποία θεμελιώνεται το σύστημα των μεταμοσχεύσεων. Η μεταμόσχευση αποτελεί μία θεραπευτική πρακτική. Επιτρέπει την αποκατάσταση των λειτουργιών του σώματος που βρίσκονται σε ανεπάρκεια, μέσω υγιών οργάνων, ιστών ή κυττάρων, από έναν εκλιπόντα ή ζωντανό δότη σε έναν χρονίως πάσχοντα ασθενή.

Δωρητής οργάνων είναι ο ενήλικος πολίτης που δηλώνει εν ζωή ότι μετά τον θάνατό του θα ήθελε να βοηθήσει ασθενείς συνανθρώπους του, προσφέροντας τα όργανά του προς μεταμόσχευση (Ε.Ο.Μ.).

Δότης οργάνων είναι ο εκλιπών από τον οποίο αφαιρείται τουλάχιστον ένα όργανό του προς μεταμόσχευση, ή, ο εν ζωή πολίτης που δίνει ένα όργανό του ή ιστό του προς μεταμόσχευση σε συγγενή του, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (Ε.Ο.Μ.).

Συναντάμε διάφορες νομικές προσεγγίσεις ανά χώρα σχετικά με το νομικό πλαίσιο της δωρεάς οργάνων. Ειδικότερα, στην Ισπανία, στο Βέλγιο, στην Αυστρία, στη Σουηδία και στην Τσεχία εφαρμόζεται η Λύση της Αντίρρησης (opt out), δηλαδή απαιτείται η ρητή διαφωνία του δότη κατά τη διάρκεια της ζωής του αναφορικά με τη δωρεά των οργάνων του. Σε αντίθετη περίπτωση, θεωρείται ότι αυτός συναινεί (εικαζόμενη συναίνεση). Το πλεονέκτημα της νομοθετικής ρύθμισης του εν δυνάμει δότη, είναι η αισθητά μικρότερη λίστα αναμονής για μεταμοσχεύσεις.

Εκτός όμως από το μοντέλο της εικαζόμενης συναίνεσης, απαντάμε και αυτό της ρητής συναίνεσης (opt in) κατά τη διάρκεια του βίου μας, δηλαδή τη ρητή συμφωνία κάποιου, προκειμένου να δωρίσει τα όργανά του. Γνωστά παραδείγματα αυτής της τακτικής αποτελούν το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Η.Π.Α. και μέχρι πρότινος και η χώρα μας (ν. 2737/99).

Ουσιαστικά, ναι μεν είμαστε όλοι εν δυνάμει δότες, εφόσον δεν έχουμε κάνει αρνητική δήλωση, επιπροσθέτως όμως, απαιτείται και η συναίνεση της οικογένειάς μας, προκειμένου να θεωρηθούμε δότες οργάνων στην πράξη.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τέσσερις (4) είναι οι βασικές κοινοτικές Οδηγίες που προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα νομικό πλαίσιο με κοινούς κανόνες για την δωρεά οργάνων εντός της ευρωπαϊκής κοινότητας (Ευρωπαϊκή Οδηγία 2010-45-ΕΚ (για μεταμοσχεύσεις), Ευρωπαϊκή Οδηγία 2006-17-ΕΚ, Ευρωπαϊκή Οδηγία 2006-86-ΕΚ, Ευρωπαϊκή Οδηγία 2004-23-ΕΚ). Σε πιο πρακτικό επίπεδο, θεμελιώδης θεωρείται η Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και της Αξιοπρέπειας του Ανθρώπου.

Οι πρώτοι νόμοι σχετικά με τη μεταμόσχευση στην Ευρώπη ψηφίστηκαν τη δεκαετία του '70. Βασική αρχή όλων τους, τότε και τώρα, η χωρίς οιοδήποτε αντάλλαγμα αφαίρεση ιστών και οργάνων με σκοπό τη μεταμόσχευση.

Το πρώτο νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας δημιουργήθηκε το έτος 1978 με το ν. 821/78 και τον τροποποιητικό αυτού, νόμο 1082/1980. Οι διατάξεις των ανωτέρω νόμων καταργήθηκαν από το ν. 1383/1983, ο οποίος συντάχθηκε διότι το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο θεωρήθηκε ότι δεν προωθεί επαρκώς τις μεταμοσχεύσεις. Ο τελευταίος αυτός νόμος αντικαταστάθηκε εκ νέου με τον 2737/99, ο οποίος προσπάθησε να καθιερώσει το δημόσιο έπαινο για ζώντες δότες.

Ο ν. 2737/1999, προωθούσε, όπως προειπώθηκε, τη λύση της ρητής συναίνεσης (opt in), με αποτέλεσμα η δωρεά οργάνων να βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, καθώς οι συγγενείς πολύ δύσκολα έπαιρναν την απόφαση να δωρίσουν τα όργανα του αγαπημένου τους προσώπου.

Ριζική αναδιάρθρωση στον τρόπο αντιμετώπισης της δωρεάς οργάνων έφερε ο ν. 3984/2011. Ο εν λόγω νόμος καθιέρωσε την εικαζόμενη συναίνεση για όλους τους πολίτες της χώρας, καθιστώντας μας, αυτομάτως, εν δυνάμει δότες. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι όποιος δεν δηλώσει ρητά την αντίθεσή του στο να γίνει δότης οργάνων, θεωρείται ότι έχει συναινέσει σε αυτό.

Η δυνατότητα άρνησης δηλαδή, διασφαλίζει την επιθυμία του εκλιπόντος να μην γίνει δότης, πράγμα που με το προηγούμενο νομικό πλαίσιο δεν διασφαλιζόταν, αλλά επαφιόταν στην απόφαση της οικογενείας του.

Το νέο αυτό νομικό πλαίσιο, όπως ήταν αναμενόμενο, έφερε σωρεία αντιδράσεων σε ορισμένες ομάδες της κοινωνίας μας και κατέστη πρακτικά ανεφάρμοστο. Πιο συγκεκριμένα, δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα με τους συγγενείς εκλιπόντων, οι οποίοι είτε για θρησκευτικούς λόγους, είτε λόγω έλλειψης ενημέρωσης, είτε λόγω του έντονου πόνου που βίωναν, αρνούνταν να δώσουν τα όργανα των εν δυνάμει δοτών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ακολουθήσει μία διευκρινιστική διάταξη μέσω του, κατά τα άλλα άσχετου με το θέμα, ν. 4075/2012, άρθρο 55 παρ. 4, με την οποία προστέθηκε στο τέλος του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 9 του ν. 3984/2011 (Α΄ 150) η φράση «και κατόπιν συναίνεσης της οικογένειάς του».

Ουσιαστικά, ναι μεν είμαστε όλοι εν δυνάμει δότες, εφόσον δεν έχουμε κάνει αρνητική δήλωση, επιπροσθέτως όμως, απαιτείται και η συναίνεση της οικογένειάς μας, προκειμένου να θεωρηθούμε δότες οργάνων στην πράξη.

Παρ' όλα αυτά, η χώρα μας είχε τη χειρότερη επίδοση στον τομέα των μεταμοσχεύσεων το έτος 2015. Μόλις 3,5 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού.

ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ: https://www.huffingtonpost.gr/konstantia-natsiou/-_7485_b_12115218.html