ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ!
Θεματική Εβδομάδα στα Γυμνάσια 2019: Μέσω της μεθοδολογίας υλοποίησης στα θέματα Δημοκρατίας και συγκεκριμένα στη Δημοκρατική Συνύπαρξη και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Θεματική Εβδομάδα 2018-19 αποσκοπεί : 8. Να απαντήσει στο δικαίωμα μαθητών και μαθητριών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/και αναπηρίες να συμπεριλαμβάνονται σε όλες τις εκπαιδευτικές πολιτικές, να συνεκπαιδεύονται και να συνδιοργανώνουν εκπαιδευτικές δράσεις, σύμφωνα με την με αρ.πρωτ. 172877/Δ3/17-10-2016 (ΦΕΚ 3561/τΒ΄/4-11-2016) Υπουργική Απόφαση Συνεκπαίδευσης" (https://edu.klimaka.gr/sxoleia/gymnasia/2804-thematiki-evdomada-sto-gymnasio)
ΣΧΟΛΙΟ: Η συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση είναι ο πιο πρόσφατος όρος που τείνει να εφαρμοστεί ή εφαρμόζεται σε κάποιες περιπτώσεις και στην Ελλάδα. ΓΙΑΤΙ;
Από τον εγκλεισμό στην συμπερίληψη: Η εξέλιξη στην αντιμετώπιση των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ανά τα χρόνια.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε μια τάση για μεγαλύτερη πρόνοια και καλωσόρισμα των παιδιών που παρουσιάζουν κάποια ειδική εκπαιδευτική ανάγκη, π.χ. κινητικό πρόβλημα, μαθησιακές δυσκολίες κ.ά. στο ελληνικό σχολείο.
Ποια ήταν, όμως, η υποδοχή που είχαν αυτά τα παιδιά αρχικά και τι συμβαίνει τώρα;
Ποια ήταν, όμως, η υποδοχή που είχαν αυτά τα παιδιά αρχικά και τι συμβαίνει τώρα;
Ο όρος «Εγκλεισμός» αναφέρεται στη διαδικασία τοποθέτησης ενός παιδιού σε έναν χώρο (ίδρυμα ή άσυλο) για διορθωτικούς ή θεραπευτικούς σκοπούς, καθώς και στη διαδικασία προσαρμογής του στους τύπους συμπεριφοράς που υιοθετεί ο συγκεκριμένος αυτός χώρος. Η εφαρμογή του περιεχομένου του εγκλεισμού έχει γίνει στο παρελθόν με τον ιδρυματισμό ανηλίκων σε συγκεκριμένους χώρους, όπως το Αναμορφωτικόν Κατάστημα Αρρένων Αθηνών.
Από τον εγκλεισμό περνάμε στην «Ομαλοποίηση», όπου ο συγκεκριμένος όρος δηλώνει ότι η ζωή ενός παιδιού με κάποια ανικανότητα πρέπει να είναι ίδια με αυτή των άλλων παιδιών, σχετικά με τους ρυθμούς, τις ευκαιρίες και τις επιλογές της.
Στην πράξη αυτό γίνεται με την αποϊδρυματοποίηση των παιδιών και την ενσωμάτωση τους σε ένα περιβάλλον διαβίωσης και εκπαίδευσης, όσο το δυνατόν πιο κοντά στο πραγματικό. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να αφορά την ένταξη του παιδιού με ελαφριά ανεπάρκεια στην τυπική τάξη ή την παραμονή στο σπίτι, αν αυτό έχει βαριά ανεπάρκεια.
Στην πράξη αυτό γίνεται με την αποϊδρυματοποίηση των παιδιών και την ενσωμάτωση τους σε ένα περιβάλλον διαβίωσης και εκπαίδευσης, όσο το δυνατόν πιο κοντά στο πραγματικό. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να αφορά την ένταξη του παιδιού με ελαφριά ανεπάρκεια στην τυπική τάξη ή την παραμονή στο σπίτι, αν αυτό έχει βαριά ανεπάρκεια.
Οι όροι «Ενσωμάτωση- Ένταξη» που ακολούθησαν στη συνέχεια, δηλώνουν όχι μόνο την κοινωνική αποδοχή των παιδιών, αλλά και την ενεργή ενσωμάτωσή τους στα σχολεία. Βέβαια, καθώς ο όρος ένταξη και ενσωμάτωση έχουν πρώτο συνθετικό το «εν», δηλώνουν περιθωριοποίηση, γιατί υπονοούν ότι το άτομο που εντάσσεται ή ενσωματώνεται σε κάποιο σύνολο, στο οποίο προηγουμένως δεν γινόταν δεχτό.
Η εφαρμογή τους γίνεται με την ίδρυση ή λειτουργία αυτόνομων ειδικών μονάδων ή ειδικών τάξεων και παράλληλων τάξεων ή τμημάτων παράλληλης στήριξης στον ίδιο χώρο με τα συνηθισμένα σχολεία.
Έτσι, τα παιδιά φοιτώντας σε αυτά τα σχολεία, έχουν τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν με τα υπόλοιπα παιδιά, π.χ. σε κάποια κοινά μαθήματα, στα διαλείμματα, εκδρομές, κ. ά.
Η εφαρμογή τους γίνεται με την ίδρυση ή λειτουργία αυτόνομων ειδικών μονάδων ή ειδικών τάξεων και παράλληλων τάξεων ή τμημάτων παράλληλης στήριξης στον ίδιο χώρο με τα συνηθισμένα σχολεία.
Έτσι, τα παιδιά φοιτώντας σε αυτά τα σχολεία, έχουν τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν με τα υπόλοιπα παιδιά, π.χ. σε κάποια κοινά μαθήματα, στα διαλείμματα, εκδρομές, κ. ά.
Η νεότερη τάση στην εκπαίδευση, που αποσκοπεί στην ενεργό συμμετοχή όλων των παιδιών (στη γενική ακαδημαϊκή και κοινωνική ζωή) και όχι μόνο αυτών που έχουν κριθεί ότι έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, είναι η λεγόμενη «Συμπεριληπτική ή Ολική Εκπαίδευση».
Στην συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση γίνεται προσπάθεια αύξησης της συμμετοχής και μείωσης του αποκλεισμού από το αναλυτικό πρόγραμμα, τις κουλτούρες και τις κοινωνίες των σχολείων. Στην εφαρμογή αυτό σημαίνει ότι όλα τα παιδιά διδάσκονται από τους ίδιους εκπαιδευτικούς, με το ίδιο αναλυτικό πρόγραμμα και στο ίδιο σχολείο.
Στην συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση γίνεται προσπάθεια αύξησης της συμμετοχής και μείωσης του αποκλεισμού από το αναλυτικό πρόγραμμα, τις κουλτούρες και τις κοινωνίες των σχολείων. Στην εφαρμογή αυτό σημαίνει ότι όλα τα παιδιά διδάσκονται από τους ίδιους εκπαιδευτικούς, με το ίδιο αναλυτικό πρόγραμμα και στο ίδιο σχολείο.
Οι παραπάνω όροι είναι, χρονολογικά και παιδαγωγικά, ο ένας εξέλιξη του άλλου και εκφράζουν τις κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής, όπου εμφανίστηκαν.
Η συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση είναι ο πιο πρόσφατος όρος που τείνει να εφαρμοστεί ή εφαρμόζεται σε κάποιες περιπτώσεις και στην Ελλάδα. Μια σημαντική διαφοροποίηση από τους υπόλοιπους όρους είναι ότι η συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση υιοθετεί το κοινωνικό μοντέλο σε σχέση με τους υπόλοιπους όρους, που ακολουθούν το ιατρικό/αφομοιωτικό μοντέλο.
Το ιατρικό μοντέλο θεωρεί ότι τα προβλήματα ξεκινούν από τους/τις μαθητές/τριες εξαιτίας κάποιων συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, για παράδειγμα τη γλώσσα που ομιλούν, αν έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, το κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το κοινωνικό μοντέλο που θεωρεί ότι τα προβλήματα είναι κοινωνικά και όχι ατομικά.
Το ιατρικό μοντέλο προσπαθεί να αλλάξει το άτομο έτσι ώστε αυτό να ταιριάξει σε ένα περιβάλλον που σε μεγάλο βαθμό παραμένει το ίδιο, ενώ στο κοινωνικό μοντέλο αλλάζουν οι δομές και το περιεχόμενο, π.χ. του σχολείου, έτσι ώστε το σχολείο να προσαρμοστεί στις ανάγκες όλων των παιδιών και όχι το αντίθετο.
Η συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση είναι ο πιο πρόσφατος όρος που τείνει να εφαρμοστεί ή εφαρμόζεται σε κάποιες περιπτώσεις και στην Ελλάδα. Μια σημαντική διαφοροποίηση από τους υπόλοιπους όρους είναι ότι η συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση υιοθετεί το κοινωνικό μοντέλο σε σχέση με τους υπόλοιπους όρους, που ακολουθούν το ιατρικό/αφομοιωτικό μοντέλο.
Το ιατρικό μοντέλο θεωρεί ότι τα προβλήματα ξεκινούν από τους/τις μαθητές/τριες εξαιτίας κάποιων συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, για παράδειγμα τη γλώσσα που ομιλούν, αν έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, το κοινωνικοοικονομικό τους υπόβαθρο. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το κοινωνικό μοντέλο που θεωρεί ότι τα προβλήματα είναι κοινωνικά και όχι ατομικά.
Το ιατρικό μοντέλο προσπαθεί να αλλάξει το άτομο έτσι ώστε αυτό να ταιριάξει σε ένα περιβάλλον που σε μεγάλο βαθμό παραμένει το ίδιο, ενώ στο κοινωνικό μοντέλο αλλάζουν οι δομές και το περιεχόμενο, π.χ. του σχολείου, έτσι ώστε το σχολείο να προσαρμοστεί στις ανάγκες όλων των παιδιών και όχι το αντίθετο.
Ιορδανίδου Ροδονίκη
Φιλόλογος- Εξειδικευμένη στην Ειδική Εκπαίδευση
