ΓΙΑΤΙ, αυτός που παραμένει αδιευκρίνιστος είναι όχι μόνο ο αριθμός των δοτών, αλλά και των παιδιών που έχουν γεννηθεί χάρη σε δωρεά σπέρματος!
Και αυτό, διότι προς το παρόν, δεν τηρούνται ηλεκτρονικά και ψηφιακά αρχεία σε ενιαία βάση (δηλαδή, ενιαία στοιχεία απ’ όλες τις τράπεζες σπέρματος). Κάτι το οποίο, όπως διαβεβαιώνει στο Sputnik ο εκπρόσωπος της ΕΑΙΥΑ, θα συμβεί άμεσα.
Έτσι, σε μερικούς μήνες, η κάθε τράπεζα σπέρματος θα δύναται να αποστέλλει ηλεκτρονικά τα σχετικά αρχεία στην ΕΑΙΥΑ, προκειμένου η τελευταία να διαθέτει μία συγκεντρωτική «εικόνα» για το τι συμβαίνει.
Προς το παρόν, βέβαια, εξακολουθεί να επικρατεί ένα μικρό χάος, καθώς κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό των δοτών.
SOS! Τα τελευταία χρόνια, παράλληλα, ως υποψήφιες λήπτριες εμφανίζονται και ανύπαντρες γυναίκες. Δηλαδή γυναίκες, οι οποίες δεν έχουν σύντροφο, αλλά επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί.
Η δωρεά σπέρματος καθίσταται ολοένα και πιο δημοφιλής, με 45 αδειοδοτημένες τράπεζες να λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα. Το νομικό πλαίσιο που ισχύει στη χώρα μας.
Δότης σπέρματος. Τράπεζα Κρυοσυντήρησης. Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή.
Πρόκειται για φράσεις, οι οποίες πριν από μερικές δεκαετίες ήταν παντελώς άγνωστες στην Ελλάδα, αλλά σήμερα έχουν μπει για τα καλά στην καθημερινότητά μας.
Οι δότες σπέρματος… ζουν ανάμεσά μας, ενώ οι τράπεζες σπέρματος, ή τράπεζες κρυοσυντήρησης, όπως είναι η επιστημονικά ενδεδειγμένη ονομασία τους, αριθμούν σε δεκάδες σε όλη τη χώρα.
Την ίδια ώρα, ολοένα και περισσότερες γυναίκες απευθύνονται σε μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, προκειμένου να αποκτήσουν ένα μωρό.
Οι τράπεζες σπέρματος
Αυτή τη στιγμή, στην Ελλάδα λειτουργούν συνολικά 45 αδειοδοτημένες τράπεζες σπέρματος, οι οποίες τελούν υπό την εποπτεία της Εθνικής Αρχής Ιατρικών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ).
Ωστόσο, αυτός που παραμένει αδιευκρίνιστος είναι όχι μόνο ο αριθμός των δοτών, αλλά και των παιδιών που έχουν γεννηθεί χάρη σε δωρεά σπέρματος!
Και αυτό, διότι προς το παρόν, δεν τηρούνται ηλεκτρονικά και ψηφιακά αρχεία σε ενιαία βάση (δηλαδή, ενιαία στοιχεία απ’ όλες τις τράπεζες σπέρματος). Κάτι το οποίο, όπως διαβεβαιώνει στο Sputnik ο εκπρόσωπος της ΕΑΙΥΑ, θα συμβεί άμεσα.
Έτσι, σε μερικούς μήνες, η κάθε τράπεζα σπέρματος θα δύναται να αποστέλλει ηλεκτρονικά τα σχετικά αρχεία στην ΕΑΙΥΑ, προκειμένου η τελευταία να διαθέτει μία συγκεντρωτική «εικόνα» για το τι συμβαίνει.
Προς το παρόν, βέβαια, εξακολουθεί να επικρατεί ένα μικρό χάος, καθώς κανείς δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό των δοτών.
Το νομικό πλαίσιο και το αλαλούμ
Όπως εξήγησε στο Sputnik πηγή μιας εκ των 45 αδειοδοτημένων τραπεζών, το νομικό πλαίσιο της δωρεάς σπέρματος στην Ελλάδα είναι σχετικά απλό – και σίγουρα περιλαμβάνει λιγότερη γραφειοκρατία απ’ ό,τι περίμενε κανείς - σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, η προσφορά σπέρματος να κινείται σε ικανοποιητικά επίπεδα, παρότι δεν απουσιάζουν και τα φαινόμενα… εισαγωγής σπέρματος από το εξωτερικό (σ.σ. ιδίως από τη Δανία, λόγω των φυσικών χαρακτηριστικών των δοτών).
Η πρώτη προσπάθεια νομοθετικής ρύθμισης του συγκεκριμένου πεδίου επήλθε τον Δεκέμβριο του 2002. Ωστόσο, όπως συμβαίνει με κάθε τι στην Ελλάδα, ήταν εμφανώς ελλιπής.
Έτσι, χρειάστηκε να περάσουν περίπου 12 χρόνια (σ.σ. 2014), προκειμένου να υπάρξει μία σοβαρή απόπειρα ρύθμισης του κλάδου της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η οποία και πάλι όμως, εμπεριέχει αρκετά κενά (σ.σ. όπως η καταγραφή του αριθμού των δοτών).
Χωρίς αντίτιμο
Πολλοί θεωρούν ότι όταν κάποιος άνδρας προχωρά σε «κατάθεση» σπέρματος, τότε λαμβάνει και οικονομική αποζημίωση. Ωστόσο, αυτό απέχει παρασάγγας από την πραγματικότητα, καθώς η νομοθεσία ορίζει ότι η διαδικασία πρέπει να πραγματοποιείται σε εθελοντική βάση.
Το μοναδικό χρηματικό ποσό, το οποίο μπορεί να λάβει ο δότης, αφορά τα έξοδα κίνησης ή διάφορα άλλα έξοδα, τα οποία σχετίζονται με τη δωρεά. Και σε κάθε περίπτωση, το συγκεκριμένο ποσό δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 200 ευρώ.
Ανωνυμία δότη
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τα προσωπικά στοιχεία του δότη παραμένουν απόρρητα, καθώς η λήπτρια απαγορεύεται να γνωρίζει το ο,τιδήποτε για εκείνον.
Ωστόσο, η μέλλουσα μητέρα δύναται να ενημερωθεί για τα φυσικά χαρακτηριστικά του δότη. Δηλαδή για ύψος, το βάρος, το χρώμα ματιών και μαλλιών, την εθνικότητα, την ομάδα αίματος κ.α.
Γνωστές γίνονται και ορισμένες κοινωνικού περιεχομένου πληροφορίες, όπως το επίπεδο μόρφωσης και τα ενδιαφέροντά του, προκειμένου η λήπτρια να έχει τη δυνατότητα επιλογής του «καταλληλότερου» προφίλ δότη.
Βέβαια, σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως για παράδειγμα στη Σουηδία, μετά την ενηλικίωση του παιδιού, προβλέπεται η επιλογή άρσης του απόρρητου χαρακτήρα των στοιχείων της ταυτότητας του δότη, προκειμένου – αν το επιθυμεί – το παιδί να γνωρίσει τον βιολογικό του πατέρα.
Η ελληνική νομοθεσία παράλληλα, ορίζει ότι ο μέγιστος αριθμός παιδιών που μπορεί να γεννηθεί με το σπέρμα του ίδιου δότη, είναι 10. Και αυτό, προκειμένου να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα δύο παιδιά να είναι… ετεροθαλή αδέρφια (σ.σ. από το σπέρμα του ίδιου δότη).
Ποιος μπορεί να δώσει… σπέρμα
Η διαδικασία της δωρεάς, όπως προαναφέρθηκε, είναι σχετικά απλή, δίχως πληθώρα γραφειοκρατικών κωλυμάτων, γεγονός το οποίο και συνδράμει στον μεγάλο αριθμό των δοτών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες τράπεζες σπέρματος έχουν ως ανώτατο όριο ηλικίας τα 35 ή 39 έτη, ενώ ως κατώτατο τα 19 έτη.
Αρχικά, ο δότης υποβάλλεται σε μία σειρά προληπτικών εξετάσεων για διάφορα νοσήματα και παράγοντες κινδύνου, όπως επίσης και σε εξετάσεις ψυχολογικής και συναισθηματικής φύσεως.
Από εξονυχιστικό έλεγχο περνάει και το ιστορικό του υποψήφιου δότη, προκειμένου να διαπιστωθεί η τυχόν ύπαρξη κάποιου κληρονομικού προβλήματος.
Ο υποψήφιος, επιπλέον, καλείται να παράσχει λεπτομερές ιστορικό της σεξουαλικής του δραστηριότητας, όπως και πληροφορίες σχετικά με τις συνήθειες και την καθημερινότητά του.
Μόλις ένας στους 20 υποψηφίους γίνεται δότης
Είναι χαρακτηριστικό πάντως, ότι σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που διατηρεί η τράπεζα σπέρματος «EmBio», μόλις ένας στους 20 υποψηφίους περνάει με επιτυχία τους παραπάνω ελέγχους και τελικά, γίνεται δότης σπέρματος.
Άλλωστε, το σπέρμα του δότη εξετάζεται ενδελεχώς, τόσο όσον αφορά την ποσότητα (αριθμός), όσο και την ποιότητα (κινητικότητα) των σπερματοζωαρίων.
Πιο συγκεκριμένα, κάθε δείγμα θα πρέπει να απαρτίζεται από τουλάχιστον 15 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά χιλιοστόμετρο, εκ των οποίων το 40% θα πρέπει να παρουσιάζει κινητικότητα. Με αυτόν τον τρόπο, αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες σύλληψης.
Οι μέθοδοι χρήσης του σπέρματος
Εφόσον όλα κυλήσουν ομαλώς, τότε ο δότης προχωράει στη δωρεά του σπέρματος, μια διαδικασία η οποία πραγματοποιείται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο.
Στη συνέχεια, το σπέρμα καταψύχεται και αποθηκεύεται σε υγρό άζωτο για περίπου έξι μήνες. Τότε, ο δότης επανελέγχεται και εφόσον, αποδειχθεί υγιής, το σπέρμα δύναται να χρησιμοποιηθεί για γονιμοποίηση εντός πέντε ετών.
Η χρήση του σπέρματος μπορεί να καταστεί εφικτή μέσω κυρίως, δύο μεθόδων:
- Σπερματέγχυση (IUI): Μεταφορά σπέρματος στη μήτρα της υποψήφιας μητέρας, κατά την περίοδο της ωορρηξίας
- Εξωσωματική Γονιμοποίηση (IVF): Η γονιμοποίηση του ωαρίου με το σπέρμα γίνεται στο εργαστήριο και στη συνέχεια μεταφέρεται στη μήτρα της υποψήφιας μητέρας
Τα στατιστικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι η αποτελεσματικότερη μέθοδος είναι η δεύτερη, δηλαδή η εξωσωματική γονιμοποίηση, με το ποσοστό επιτυχίας να κυμαίνεται στο 35% (σ.σ. επιτυχής η μία στις τρεις προσπάθειες γονιμοποίησης). Αντίθετα, η μέθοδος τα σπερματέγχυσης κυμαίνεται σε χαμηλότερα επίπεδα επιτυχίας (20%).
Ποιους αφορά το σπέρμα του δότη
Το σπέρμα του δότη απευθύνεται σε ζευγάρια, τα οποία δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν, λόγω έλλειψης σπερματοζωαρίων του υποψήφιου πατέρα ή λόγω κληρονομικής νόσου του υποψήφιου πατέρα.
Τα τελευταία χρόνια, παράλληλα, ως υποψήφιες λήπτριες εμφανίζονται και ανύπαντρες γυναίκες. Δηλαδή γυναίκες, οι οποίες δεν έχουν σύντροφο, αλλά επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί.
Την ίδια ώρα, τέλος, αρκετοί άνδρες επιλέγουν να καταψύξουν το σπέρμα τους και να το αποθηκεύσουν σε μία «τράπεζα» για… μελλοντική χρήση. Πρόκειται για άτομα, τα οποία θέλουν να αποκτήσουν παιδί στο μέλλον, αλλά φοβούνται ενδεχόμενη «εξασθένηση» του σπέρματός τους.