ΕΧΕΙΣ ΤΡΕΙΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ!
«ἐλεύθερη ὥρα»,
"ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Ο,ΤΙ ΝΑ' ΝΑΙ"
ή
«ἰσότιμο μάθημα»;
[Αλήθεια τι μπορεί να εννοούν με τον όρο: Ισότιμο μάθημα; Μήπως αυτό: «Ἡ παγκόσμια θρησκευτικὴ κοινότητα ἀναγνωρίζει τὸ ρόλο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας Ἀναστασίου στὴ διαμόρφωση τῆς διεθνοῦς εἰρήνης.]
Μόνον ὁ «ΚΑΙΡΟΣ» καί ἡ «Ἕνωση Ἀθέων» εἶναι ὑπέρ τῆς ἀπαλλαγῆς ἀπό τά Θρησκευτικά, ὄχι τό ΣτΕ
Τοῦ κ. Ἰωάννου Τάτση, Θεολόγου
Μετὰ τὴν ἀνακοίνωση τῶν πρόσφατων ἀποφάσεων τοῦ ΣτΕ ποὺ ἀφενὸς ἀκυρώνουν τὰ Θρησκευτικὰ Γαβρόγλου ἀφετέρου κάνουν δεκτὴ τὴν αἴτηση τῆς Ἕνωσης Ἀθέων γιὰ τὴ μὴ ἀναγραφὴ τοῦ θρησκεύματος στοὺς τίτλους σπουδῶν τῶν μαθητῶν καὶ ἐνῷ ἀκόμη δὲν ἔχει δημοσιοποιηθεῖ τὸ πλῆρες κείμενο τῶν ἀποφάσεων, πολὺς λόγος γίνεται γιὰ τὸ καθεστὼς τῶν ἀπαλλαγῶν ἀπὸ τὰ Θρησκευτικά. Τὸ ζήτημα ἀνακινεῖται τόσο ἀπὸ τὴν Ἕνωση Ἀθέων, ἡ ὁποία πάντοτε ἐπεδίωκε τὴν ἀνατροπὴ τῆς ἰσχύουσας ἐγκυκλίου Λοβέρδου τοῦ 2015, ὅσο καὶ ἀπὸ τοὺς θεολόγους – συντάκτες τῶν ἀκυρωθέντων Προγραμμάτων Σπουδῶν γιὰ τὰ Θρησκευτικὰ καὶ τοὺς ὁμοϊδεάτες τους, ποὺ συνδέουν τὶς ἐπικείμενες πιθανὲς ἀλλαγὲς στὸ καθεστὼς ἀπαλλαγῶν μὲ τὸν ὀρθόδοξο χαρακτήρα ποὺ ἐπιβάλλεται πλέον νὰ ἀποκτήσει τὸ μάθημα. Οἱ δεύτεροι ἀποσιωποῦν τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Ἕνωση Ἀθέων ζήτησε ἀπὸ τὸ ΣτΕ τὴν κατοχύρωση τοῦ δικαιώματος ἀπαλλαγῆς ὄχι ἀπὸ τὸ παλαιὸ ὀρθόδοξο χριστιανικὸ μάθημα, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ δῆθεν ἀνοιχτὸ μάθημα ποὺ ἐκεῖνοι σχεδίασαν «γιὰ ὅλους τοὺς μαθητὲς» καὶ ἐφάρμοσαν στὰ ἑλληνικὰ σχολεῖα μὲ τὶς ὑπογραφὲς Φίλη καὶ Γαβρόγλου!
Τί ἐπιδιώκει ὅμως στ’ ἀλήθεια ἡ Ἕνωση Ἀθέων; Ἡ ἀπαλλαγὴ τῶν ἀθέων μαθητῶν ἦταν δικαίωμά τους καὶ μὲ τὴν ἐγκύκλιο Λοβέρδου, ἀλλὰ προβλεπόταν καὶ ἀπὸ τὴν ἀπόφαση 115/2012 τοῦ Διοικητικοῦ Ἐφετείου Χανίων. Ἀρκοῦσε μόνο ἡ ἀρνητικὴ δήλωση «γιατί δὲν εἶμαι Χριστιανὸς Ὀρθόδοξος» στὴν Αἴτηση ἀπαλλαγῆς. Αὐτὴ ἡ ἀρνητικὴ ἀναφορὰ στὸ θρήσκευμα ζήτησαν νὰ ἀπαλειφθεῖ ἀπὸ τὴν ὅλη διαδικασία, ἐπικαλούμενοι τὴν προστασία τῶν προσωπικῶν δεδομένων. Ποιὸς ὅμως εἶναι ὁ πραγματικὸς στόχος τῆς Ἕνωσης Ἀθέων; Τὴν ἀπάντηση δίνει ὁ δικηγόρος τῆς Ἕνωσης, Βασίλης Σωτηρόπουλος, στὴ σελίδα του στὸ facebook. Γράφει (παρ-) ἑρμηνεύοντας τὶς πρόσφατες ἀποφάσεις τοῦ ΣτΕ: «Ἡ Ὁλομέλεια τοῦ ΣτΕ στὴν ἀπόφαση ποὺ δημοσιοποιήθηκε τὴν Παρασκευὴ δέχεται ὅτι ἡ ὑπεύθυνη δήλωση δὲν χρειάζεται νὰ ἀναφέρει τὸ «δὲν εἶναι Χ.Ο.», διότι, πολὺ ἁπλὰ καὶ οἱ Χ.Ο. μποροῦν νὰ ἔχουν συνειδησιακοὺς λόγους μὴ παρακολούθησης ἑνὸς μαθήματος πού, κατὰ τὴν κρίση τοῦ ΣτΕ, δὲν ἦταν ὁμολογιακὸ ἐνῷ ἔπρεπε νὰ εἶναι».
Στὴν πραγματικότητα ὅμως τὸ ΣτΕ, στὸ κείμενο ἀνακοίνωσης τῆς ἀπόφασής του, ἀναφέρει ὅτι “οἱ ἑτερόδοξοι, ἀλλόθρησκοι ἢ ἄθεοι μαθητὲς ἔχουν δικαίωμα πλήρους ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὸ μάθημα μὲ τὴν ὑποβολὴ σχετικῆς δήλωσης, ἡ ὁποία θὰ μποροῦσε νὰ γίνει μὲ μόνη τὴν ἐπίκληση λόγων θρησκευτικῆς συνείδησης, ἡ δὲ Πολιτεία ὀφείλει, ἐφόσον συγκεντρώνεται ἱκανὸς ἀριθμὸς μαθητῶν ποὺ ἀπαλλάσσονται, νὰ προβλέψει τὴ διδασκαλία ἰσότιμου μαθήματος προκειμένου νὰ ἀποτραπεῖ ὁ κίνδυνος «ἐλεύθερης ὥρας»”. Ἂν καὶ φαίνεται καταρχὰς νὰ γίνεται δεκτὸ ὅτι στὴν Αἴτηση ἀπαλλαγῆς δὲν πρέπει νὰ περιέχεται καμία, οὔτε ἀρνητικὴ δήλωση γιὰ τὸ θρήσκευμα, ὡστόσο πουθενὰ δὲν ὑπονοεῖται ὅτι δικαίωμα ἀπαλλαγῆς ἔχουν καὶ οἱ Ὀρθόδοξοι μαθητές. Ἀντιθέτως ρητὰ ξεκαθαρίζεται ὅτι αὐτὸ τὸ δικαίωμα ἔχουν «οἱ ἑτερόδοξοι, ἀλλόθρησκοι ἢ ἄθεοι μαθητές». Μάλιστα οἱ ἀνώτατοι δικαστὲς περαιτέρω ἐπισημαίνουν τὸν κίνδυνο οἱ ἀπαλλαγὲς νὰ λειτουργήσουν ὡς «ἐλεύθερη ὥρα» καὶ γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ προτείνουν «ἰσότιμο μάθημα».
Ἡ ἰσχύουσα σήμερα ἐγκύκλιος Λοβέρδου ρητὰ κάνει λόγο γιὰ φαινόμενα κατάχρησης τοῦ καθεστῶτος τῶν ἀπαλλαγῶν ἀναφέροντας ἐπὶ λέξει: «Ἐπειδή, ἔχουν παρατηρηθεῖ φαινόμενα κατάχρησης τοῦ δικαιώματος ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὰ Θρησκευτικὰ γιὰ λόγους ποὺ δὲν συνδέονται μὲ τὴν ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης, ἐφιστᾶται ἡ προσοχὴ στοὺς Διευθυντὲς τῶν σχολικῶν μονάδων νὰ ἐλέγχουν τὴν τεκμηρίωση τῶν προβαλλόμενων λόγων, ἐπισημαίνοντας σὲ κάθε ἐνδιαφερόμενο τὴ σοβαρότητα τῶν σχετικῶν Ὑπεύθυνων Δηλώσεων καὶ κατόπιν νὰ προβαίνουν στὴ χορήγηση νόμιμης ἀπαλλαγῆς τοῦ μαθητῆ, πάντοτε ἐντὸς τῶν προβλεπόμενων χρονικῶν ὁρίων».
Τὸ κρίσιμο σημεῖο λοιπὸν στὸ ζήτημα τῶν ἀπαλλαγῶν εἶναι πῶς θὰ ἀποφευχθοῦν αὐτὰ τὰ φαινόμενα κατάχρησης τοῦ δικαιώματος. Τὸ δικαίωμα ἀλλοθρήσκων, ἑτεροδόξων καὶ ἀθέων μαθητῶν στὶς ἀπαλλαγὲς εἶναι σεβαστὸ ἀπὸ ὅλους. Ἡ διαδικασία χορήγησης τῶν ἀπαλλαγῶν ὅμως θὰ πρέπει νὰ γίνεται μὲ τρόπο ποὺ καὶ τὰ προσωπικὰ δεδομένα νὰ γίνονται σεβαστά, ἀλλὰ καὶ ἡ κατάχρηση τοῦ δικαιώματος ἀπαλλαγῆς νὰ ἀποφεύγεται. Οἱ νομικοὶ σύμβουλοι τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας θὰ πρέπει νὰ μελετήσουν μὲ ἀκρίβεια τὰ δύο αὐτὰ στοιχεῖα στὴ διαδικασία τῶν ἀπαλλαγῶν ἀπὸ τὰ Θρησκευτικὰ καὶ χωρὶς βεβιασμένες κινήσεις, ἀλλὰ μὲ πολὺ προσεκτικὲς διατυπώσεις νὰ καθορίσουν τὸν τρόπο ἀπαλλαγῆς.
Ἀξίζει ἐπίσης νὰ προσεχθεῖ ὅτι στὶς ἀποφάσεις ΣτΕ Ὁλ. 1759-1760/2019 ποὺ ἀφοροῦν στὴ μὴ ἀναγραφὴ τοῦ θρησκεύματος στὰ ἀπολυτήρια καὶ τοὺς λοιποὺς τίτλους, μεταξὺ ἄλλων ἀναφέρεται ὅτι «σύμφωνα μὲ τὶς οἰκεῖες διατάξεις τοῦ ν. 2472/1997 καὶ ἤδη τοῦ Κανονισμοῦ 2016/679, οἱ θρησκευτικὲς πεποιθήσεις ἀποτελοῦν δεδομένο προσωπικοῦ χαρακτήρα, καὶ μάλιστα εὐαίσθητο. Τὰ δεδομένα αὐτά, ὅπως ἐν προκειμένῳ οἱ θρησκευτικὲς πεποιθήσεις, γιὰ νὰ τύχουν νόμιμης ἐπεξεργασίας, πρέπει νὰ συλλέγονται κατὰ τρόπο θεμιτὸ καὶ νόμιμο γιὰ καθορισμένους σαφεῖς καὶ νόμιμους σκοποὺς καὶ νὰ ὑφίστανται θεμιτὴ καὶ νόμιμη ἐπεξεργασία ἐν ὄψει τῶν σκοπῶν αὐτῶν, καθὼς καὶ νὰ εἶναι συναφῆ, πρόσφορα καὶ ὄχι περισσότερα ἀπὸ ὅσα κάθε φορά ἀπαιτεῖται ἐνόψει τῶν σκοπῶν τῆς ἐπεξεργασίας».
Θὰ πρέπει λοιπὸν νὰ γίνει ἀντικείμενο μελέτης ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο Παιδείας, ἐὰν στὴ διαδικασία ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει «συλλογὴ» τοῦ «προσωπικοῦ δεδομένου» τοῦ θρησκεύματος τοῦ μαθητῆ καὶ «θεμιτὴ καὶ νόμιμη ἐπεξεργασία του» μὲ «σαφῆ καὶ νόμιμο σκοπὸ» τὴν χορήγηση τῆς ἀπαλλαγῆς, μὲ δεδομένο μάλιστα τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ αἰτήσεις ἀπαλλαγῆς δὲν ἀποτελοῦν παρὰ «ἐσωτερικὸ» ἔγγραφο ποὺ ἀπευθύνεται πρὸς τὸν Διευθυντὴ τοῦ σχολείου καὶ ἔχει «διάρκεια ζωῆς» ἑνὸς σχολικοῦ ἔτους, μετὰ δὲν τὴν παρέλευση τοῦ χρόνου αὐτοῦ μπορεῖ νὰ προβλεφθεῖ ρητὰ ἡ καταστροφὴ τοῦ ἐγγράφου αὐτοῦ.
Σὲ κάθε περίπτωση ἡ μὴ ἀναγραφὴ τοῦ θρησκεύματος στοὺς τίτλους σπουδῶν ποὺ συνοδεύουν τὸν μαθητὴ σὲ ὅλη του τὴ ζωή δὲν πρέπει νὰ συγχέεται μὲ τὴν ἀναφορὰ στὸ θρήσκευμα σὲ ἕνα «ἐσωτερικὸ» ἔγγραφο ποὺ ἔχει ἰσχὺ χρονικὰ περιορισμένη καὶ χρήση γιὰ συγκεκριμένο σκοπό. Ἄλλωστε τὸ Ὑπουργεῖο ἐκτὸς ἀπὸ τὸ καθεστὼς τῶν ἀπαλλαγῶν ἀπὸ τὰ Θρησκευτικὰ καλεῖται μετὰ τὶς πρόσφατες ἀποφάσεις τοῦ ΣτΕ νὰ ρυθμίσει καὶ ἄλλα συναφῆ ζητήματα σχολικῆς ζωῆς ποὺ σχετίζονται μὲ τὸ θρήσκευμα, ὅπως ὁ τρόπος εἰσαγωγῆς τῶν μουσουλμάνων μαθητῶν τῆς Θρᾴκης στὰ ΑΕΙ μὲ εἰδικὸ ποσοστὸ ἢ ὁ τρόπος διαγραφῆς τῶν ἀπουσιῶν ἀλλοθρήσκων καὶ ἑτεροδόξων μαθητῶν ποὺ ἀπουσιάζουν ἀπὸ τὰ σχολεῖα κατὰ τὶς ἡμέρες τῶν θρησκευτικῶν ἑορτῶν τῆς θρησκείας ἢ ὁμολογίας τους.