''[...]Η θρησκευτική μου συνείδηση δεν επιτρέπει να βλέπω παθητικά το ψεύδος να πλασάρεται ως αλήθεια...''

ΩΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΑΝΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΤΙΚΗΣ ΕΓΚΥΚΛΙΟΥ ΤΟΥ κ. ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ.

Του Παναγιώτη Τσάλλου, Ιστορικού

Με μεγάλη μου λύπη ανέγνωσα την πρωτοχρονιάτικη εγκύκλιο του Γόρτυνος Ιερεμία, εγκύκλιο γεμάτη ανακρίβειες, παρερμηνείες και παραλογισμούς! Η θρησκευτική μου συνείδηση δεν επιτρέπει να βλέπω παθητικά το ψεύδος να πλασάρεται ως αλήθεια και μάλιστα από την πένα εις τόπον (μα όχι και τύπον) Χριστού Αρχιερέως, γι αυτό και προβαίνω στην αναίρεσή της.  Με κόκκινα γράμματα θα παρατίθεται τα όποια αποσπάσματα της εν λόγω επιστολής, ενώ με μαύρα ο σχολιασμός μου.

Μέ ἀφορμή τά φιλοπαπικά καί φιλοοικουμενιστικά κινήματα πού παρατηροῦνται στίς ἡμέρες μας, ὅπως συνέβαιναν καί παλαιότερα καί τά ὁποῖα ἀσφαλῶς καταδικάζουμε, γιατί ὁ παπισμός εἶναι αἵρεση, ὁ δέ οἰκουμενισμός παναίρεση, μερικοί, κληρικοί καί λαϊκοί, δείχνουν ἕναν ὑπέρμετρο ἄκριτο καί ἄτακτο ζῆλο καί ἐπιτίθενται ἐναντίον τῶν Ἀρχιερέων κυρίως, τούς ὁποίους ἀποκαλοῦν μέ προσβλητικές ἐκφράσεις καί τούς παρουσιάζουν ὡς προδότες τῆς πίστης μας καί ἀνάξιους, λοιπόν, γιά τήν διαποίμανση τῆς ποίμνης τους.

Αφού ο παπισμός είναι αίρεση, γιατί
δεν επικυρώσατε στην Κρήτη την αντιπαπική Σύνοδο επί Μεγάλου Φωτίου; Μήπως επειδή δεν συμφωνείτε μαζί της; Αφού παπισμός και οικουμενισμός είναι αίρεση και παναίρεση αντίστοιχα, που βρίσκονται οι εντός της Εκκλησίας φορείς της; Διότι θα ήταν παράδοξο να μιλάμε για αίρεση, χωρίς θιασώτες… Αφού λοιπόν υπάρχουν φορείς της αιρέσεως οι οποίοι προωθούν τα σύγχρονα κινήματα που αναφέρατε, γιατί δεν τους καταδικάζετε; Ακόμα χειρότερα γιατί τους αναγνωρίζετε ως ‘’Ορθοδόξους’’ και τους έχετε κοινωνικούς; Μην ξεχνάτε όμως κ. Γόρτυνος Ιερεμία, ότι ο «τοῖς ἀκοινωνήτοις κοινωνῶν, καὶ τοῦτον ἀκοινώνητον εἴναι» (Κανών Β’, Εν Αντιοχεία Σύνοδος, Πηδάλιον, σ. 407). Τέλος, αναφέρετε ότι κάποιοι (δηλαδή όσοι Ορθόδοξοι αγωνίζονται κατά της αιρέσεως του οικουμενισμού) κατηγορούν τους Αρχιερείς ως προδότες της πίστεως και αναξίους, ενώ χρησιμοποιούν προσβλητικές εκφράσεις. Στα πρώτα δύο κ. Γόρτυνος Ιερεμία συμφωνούμε απόλυτα, πράγματι αποκαλούμε τους Έλληνες Ιεράρχες αναξίους και προδότες της πίστεως γιατί πολύ απλά είναι. Όμως προσβλητικές εκφράσεις ουδείς εχέφρων αποτειχισμένος Ορθόδοξος εχρησιμοποίησε πώποτε.

Τήν φράση μου αὐτή, γιά τήν ὁποία ὁ π. Νικόλαος Μανώλης «αἰσθάνεται πίκρα καί ἀγανάκτηση», τήν ἐμπνεύστηκα ἀπό ἕνα σύντομο λόγο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, πού μοῦ ἔκανε φοβερή ἐντύπωση. Τόν παραθέτω: «Ποθήσωμεν τήν εἰρήνην… Τό ζυγοστατεῖν καί σταθμίζειν τάς λέξεις τοῦ δόγματος καταλείπωμεν.Παυσώμεθα τοῦ θέλειν εἶναι διδασκάλων διδάσκαλοι. Μισήσωμεν τό λογομαχεῖν ἐπί καταστροφήν τῶν ἀκουόντων. Οὐκ ἐσμέν τῶν ποιμένων ποιμένες, ἀλλά πρόβατα» (MPG 64,38). Στόν λόγο του αὐτόν ὁ ἱερός πατήρ, πού πρέπει νά τόν ἐξεφώνησε ὅταν ἦταν ἀκόμη πρεσβύτερος, μᾶς λέγει αὐτό πού εἶπα καί ἐγώ κατ᾽ ἔμπνευσή του: Νά μήν ἀσχολούμαστε μέ λογομαχίες μέ τά δογματικά θέματα, ἀλλά νά ἐπιδιώκουμε τήν μεταξύ μας εἰρήνη καί ἀγάπη.

Θα ήθελα στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι οι οικουμενιστές εκπίπτουν σε ένα άλλο θανάσιμο επιστημονικό αμάρτημα, αυτό του αναχρονισμού. Αναχρονισμός, μεταξύ άλλων, σημαίνει να κόβεις και να ράβεις μία πηγή και να την φέρνεις στα μέτρα τα δικά σου. Διαβάζοντας λοιπόν την ομιλία, διαπίστωσα ότι η πηγή είναι εντελώς άσχετη με την ερμηνεία που της έδωσαν οι Γόρτυνος και Κορίνθου, και πως σωστά διαβασμένη (τουτέστιν ολόκληρη),  λειτουργεί τελικά εναντίον τους. Ο Άγιος διατυπώνει την Ορθόδοξη θέση περί του προσώπου του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, καταπολεμώντας όλες τις μέχρι τότε αιρετικές δοξασίας περί Αυτού, και ύστερα φανερώνει την αιτία της πτώσης στην αίρεση, λέγοντάς ότι οι Ορθόδοξοι οφείλουμε να Ποθήσωμεν τὴν εἰρήνην, ἣν ἐκεῖνος μισεῖ, Καταλείψωμεν τὸ ζυγομαχεῖν, καὶ σταθμίζειν τὰς λέξεις τοῦ δόγματος. Παυσώμεθα τοῦ θέλειν εἶναι τῶν διδασκάλων διδάσκαλοι. Μισήσωμεν τὸ λογομαχεῖν ἐπὶ καταστροφῇ τῶν ἀκουόντων. Πιστεύσωμεν ὡς οἱ πατέρες ἡμῶν παραδέδωκαν. Οὐκ ἐσμὲν τῶν πατέρων σοφώτεροι· οὐκ ἐσμὲν τῶν διδασκάλων ἀκριβέστεροι. Δηλαδή ο Άγιος λέει ξεκάθαρα ότι τα αιρετικά φρονήματα δημιουργούνται από την ανυπακοή στην διαχρονική Παράδοση της Εκκλησίας και την ασέβεια προς αυτά που μας παρέδωσαν οι Άγιοι Πατέρες. Η ερώτηση λοιπόν που οφείλουμε να σας κάνουμε κ. Ιεράρχες της Ελλαδικής Εκκλησίας είναι: μήπως παύσατε να έχετε Ορθόδοξα φρονήματα επειδή δια της ψευτό-συνόδου της Κρήτης πάψατε να πιστεύετε όσα οι Πατέρες ημών παραδέδωκαν; Μήπως λοιπόν εμείς, ως Ορθόδοξο ποίμνιο που αγωνιά για την πτώση σας, οφείλουμε να σας αντιστρέψουμε την νουθεσία του Αγίου και να σας προτείνουμε να Ποθήσετε τὴν εἰρήνην, ἣν ἐκεῖνος μισεῖ, Καταλείψετε τὸ ζυγομαχεῖν, καὶ σταθμίζειν τὰς λέξεις τοῦ δόγματος. Παύσετε τοῦ θέλειν εἶναι τῶν διδασκάλων διδάσκαλοι. Μισήσετε τὸ λογομαχεῖν ἐπὶ καταστροφῇ τῶν ἀκουόντων. Πιστεύσετε ὡς οἱ πατέρες ἡμῶν παραδέδωκαν. Οὐκ ἐστε τῶν πατέρων σοφώτεροι· οὐκ ἐστε τῶν διδασκάλων ἀκριβέστεροι…Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι ακόμα και αν υποθέσουμε ότι ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ερμηνεύτηκε σωστά από εσάς (άπαγε της βλασφημίας), αυτό δεν θα είχε καμία σημασία για εμάς τους αποτειχισμένους αφού σύσσωμη η παράδοση της Εκκλησίας (εκφρασμένη δια Τοπικών και Οικουμενικών Συνόδων, αλλά και  χιλιάδων Αγίων, βλ. Οι Αγώνες των Μοναχών Υπέρ της Ορθοδοξίας, και Ιστορικές Πηγές δια την Αποτείχιση) μας διδάσκει την διακοπή του μνημοσύνου των αιρετικών ποιμένων και των κοινωνούντων μετά αυτών…

Φεῦγε τοῦ δογματῖσαι, ὡς ἀπό λέοντος ἀτάκτου· μήτε μήν μετά τῶν τροφίμων τῆς Ἐκκλησίας εἰς τοῦτο συνεισέλθῃς, μήτε μετά τῶν ἀλλοτρίων» (Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, Τά εὑρεθέντα ἀσκητικά, ἐν Ἀθήναις 1895, σ. 35).

Συμφωνούμε απόλυτα με την παρούσα παραπομπή του κ. Γόρτυνος Ιερεμία. Πρέπει πάση θυσία να αποφεύγουμε να δογματίζουμε, αφενός διότι ελάχιστοι άνθρωποι βρίσκονται σήμερα στο στάδιο της Φωτίσεως ή της Θεώσεως, αφετέρου διότι η Πίστη μας έχει οριοθετηθεί με ακρίβεια και ασφάλεια δια της Παραδόσεως της Εκκλησίας, γραπτής τε και προφορικής. Ευχαριστούμε τον κ. Γόρτυνος που μας έκανε αυτή την ωραία, αν και άσχετη με την αποτείχιση, υπενθύμιση. Οι αποτειχισμένοι δεν δογματίζουν, δεν καινοτομούν, δεν μετακινούν τα όρια των Πατέρων, μόνο υπακούουν σε όσα η διαχρονική Εκκλησία προστάζει. Μπορούν να πουν το ίδιο και οι Αρχιερείς που συμμετείχαν ή/και αποδέχτηκαν την ψευδο-σύνοδο της Κρήτης; Σύμφωνα με την τοπική Εκκλησία της Γεωργίας και Βουλγαρίας, όχι. Οι συγκεντρωθέντες εις την Κρήτη ήταν οι πλέον ακατάλληλοι του δογματίσαι… Τέλος, ο Άγιος προστάζει και κάτι άλλο. Την αποφυγή του δογματίσαι μετά των αιρετικών (ἀλλοτρίων)... Όπως για παράδειγμα συνέβη με την άρση των αναθεμάτων και ακοινωνησίας επί Αθηναγόρα, με την συμφωνία στο Balamand, τις συνεχείς υποχωρήσεις εντός του Π.Σ.Ε. κ.α.

Ἀφοῦ, ἐσύ πάτερ καί ἐσύ λαϊκέ ἀδελφέ, πού θέλετε νά κάνετε τόν ἀγωνιστή, ἀφοῦ, ὅπως σᾶς γνωρίζουμε, εἶστε θυμώδεις καί ὀργίλοι…

Ήμαστε κ. Γόρτυνος Ιερεμία και ευχαριστούμε για την υπενθύμιση της αμαρτωλότητάς μας! Αιρετικοί όμως, χάριτι Θεού, δεν ήμαστε. Εσείς όμως  δεν μπορείτε να καυχάστε γι’ αυτό. Σύμφωνα δε με τον Άγιο Θεόδωρο τον Στουδίτη «Όταν κάποιος έχει εκκλησιαστική κοινωνία με την αίρεση, δεν μπορεί να γίνει φίλος του Θεού, αλλά παραμένει εχθρός και αν ακόμη προσφέρει όλα τα χρήματα του κόσμου. Αλλά γιατί ομιλώ περί κοινωνίας; Ακόμη και αν συντρώγει ή πίνει ή συνδέεται φιλικά με τους αιρετικούς είναι υπεύθυνος».  (Επιστολή λβ’, βιβλίο β’,P.G. 99, 1205AB)

Τά λέγω αὐτά, ἀδελφοί μου, πατέρες καί χριστιανοί μου, γιά νά μήν ἐμπιστεύεστε σ᾽ ὅλες τίς ἀκουόμενες φωνές καί νά μήν ἀκολουθεῖτε τό κάθε κίνημα τοῦ κάθε τάχα ἀγωνιστοῦ. Νά εἶστε σεσοφισμένοι καί νά ἔχετε φωτισμένο νοῦ, γιά νά δοκιμάζετε τά πνεύματα, ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος καί Εὐαγγελιστής Ἰωάννης, ποιά εἶναι τοῦ Θεοῦ καί ποιά τοῦ πονηροῦ.

Η ευλογημένη αποτείχιση δεν είναι κίνημα κάποιου φαντασιακού αγωνιστού. Όχι! Είναι η επιβεβλημένη και θεολογικά τεκμηριωμένη υγιής αντίδραση των Ορθοδόξων πιστών απέναντι στα σεσαπηκότα μέλη που λυμαίνουν την Εκκλησία του Χριστού. Επαναλαμβάνω, θεολογικά τεκμηριωμένη. Μη θεολογικά τεκμηριωμένες είναι οι συμβουλές του κ. Γόρτυνος και των συν αυτώ.  Μάλιστα ο ίδιος ο κ. Γορτυνος Ιερεμίας το παραδέχεται, λέγων: νά γίνεται μέ θεολογία, τήν ὁποία ὁμολογῶ ὅτι δέν γνωρίζω.

Σᾶς δηλῶ ὅμως ὅτι ἡ προσευχή μου καί ἡ ἐπιθυμία μου εἶναι νά εἶμαι ὁμολογητής τῆς Ὀρθόδοξης πίστης, ἀλλά μέ ταπείνωση καί μέ εὐγένεια καί στούς λόγους μου νά φαίνεται ἡ ἀγάπη πρός τούς αἱρετικούς καί ὄχι μῖσος καί ἐχθρότητα πρός αὐτούς· καί κυρίως ὁ ἀγώνας μου αὐτός ὑπέρ τῆς πίστεως νά γίνεται μέ θεολογία, τήν ὁποία ὁμολογῶ ὅτι δέν γνωρίζω. Γιατί θέλει εἰδική θεολογική γνώση ὁ ἀντιαιρετικός ἀγώνας. Ἔχω περιπλακεῖ, πατέρες, μέ τήν ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, εἶναι καί τά ποιμαντικά τῆς Μητροπόλεως καί δέν ἀπομένει χρόνος γιά τήν μελέτη τῆς ἀντιαιρετικῆς θεολογίας. Ἀλλά προσπαθῶ νά τόν ἐξευρίσκω. Ἐκεῖνο ὅμως πού σᾶς παρακαλῶ, πατέρες καί ἀδελφοί, εἶναι νά μοῦ δίνετε ἐμπιστοσύνη. Ὅσο καί ἄν εἶμαι ἁμαρτωλός καί ἀδύναμος στήν θεολογία, ὅμως προσεύχομαι στήν Παναγία καί τό πιστεύω ὅτι δέν θά μέ ἀφήσει ἡ Κυρία Θεοτόκος νά πλανηθῶ καί νά ὁδηγήσω καί ἐσᾶς, τό ποίμνιο, σέ λάθος δρόμο. Καί δέν θά πλανηθῶ γιατί ὡς βάση μου ἔχω τό, «ὅ,τι λέγει ἡ Ἐκκλησία»!

Δύο σχόλια μόνο μπορούμε να κάνουμε γι αυτή την παράγραφο:

α) Μάρθα, Μάρθα μεριμνάς και τυρβάζει περί πολλά, ενός δε εστί χρεία, δηλαδή η ομολογία της Ορθοδόξου πίστεως εν καιρώ αιρέσεως…

β) Ο κ. Γόρτυνος Ιερεμίας έχει υποκύψει και αυτός στην παπική θεωρία του επισκοποκεντρισμού…   Ως αντίδοτο θα χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του Αγίου Νικηφόρου. «οὐ γὰρ ἐπὶ πλήθει θεὸς εὐδοκεῖ, ἀλλ' ἐφ' ἑνὶ φοβουμένῳ καὶ τρέμοντι τοὺς λόγους αὐτοῦ ἐπισκοπεῖ, καὶ ὅλην ἐκκλησίαν τὸν ἕνα σαφῶς ἀποδείκνυσι». (TLG, Ignatius Biogr., Poeta, Vita Nicephori (9012: 002)“Nicephori archiepiscopi Constantinopolitani opuscula historica”, Ed. de Boor, C. Leipzig: Teubner, 1880, Repr. 1975.Page 166, line 27)

Προσέχετε τούς ἄλλους, τούς «σοῦπερ Ὀρθοδόξους», ὅπως τούς εἶπα. Μήν τούς ἀκοῦτε, γιατί θά σᾶς κάνουν τήν μεγάλη ζημιά, τό νά σᾶς βγάλουν ἀπό τά τείχη τῆς Ἐκκλησίας. Ναί! Τό πᾶνε γιά τήν «ἀποτείχιση». Δέν ὑπάρχει μεγαλύτερη ζημιά καί μεγαλύτερο κακό ἀπ᾽ αὐτό. Ἐμεῖς εἴμαστε σφόδρα ἐναντίον τῆς Ἀποτειχίσεως. Θά παραμείνουμε ἐντός τῆς Ἐκκλησίας μας. Καί ὅταν βλέπουμε λάθη τῶν Ἀνωτέρων μας, θά διαμαρτυρόμαστε πονετικά, θά κλαῖμε, ἀλλά μέσα στήν Ἐκκλησία.

Επίσης δύο σχόλια θα κάνω και στο σημείο αυτό:

α) Σύμφωνα με τον κ. Γόρτυνος, αποτείχιση = έξοδος από την Εκκλησία. Άρα ΟΛΟΙ οι αποτειχισμένοι Άγιοι ήταν εκτός Εκκλησίας. Τότε κ. Γόρτυνος, πρέπει να πάψετε να τιμάτε τους: Μέγα Αντώνιο, Μέγα Βασίλειο, Μέγα Αθανάσιο. Άγιο Υπάτιο, Άγιο Μάξιμο, Άγιο Μάρκο Ευγενικό, Άγιο Θεόδωρο Στουδίτη, Άγιο Γρηγόριο Παλαμά, Αγιορείτες Μάρτυρες επί Βέκκου, Άγιο Γρηγόριο Θεολόγο και χιλιάδες άλλους ων ουκ έστι αριθμός… Μήπως να γινόσασταν καρδινάλιος καλύτερα, να μην πέφτατε και σε αντιφάσεις;

β) Ο κ. Γόρτυνος Ιερεμίας έχει υποκύψει και αυτός στην παπική θεωρία του επισκοποκεντρισμού… Ως αντίδοτο θα χρησιμοποιήσουμε τα λόγια του Αγίου Νικηφόρου. «οὐ γὰρ ἐπὶ πλήθει θεὸς εὐδοκεῖ, ἀλλ' ἐφ' ἑνὶ φοβουμένῳ καὶ τρέμοντι τοὺς λόγους αὐτοῦ ἐπισκοπεῖ, καὶ ὅλην ἐκκλησίαν τὸν ἕνα σαφῶς ἀποδείκνυσι». (TLG, Ignatius Biogr., Poeta, Vita Nicephori (9012: 002)“Nicephori archiepiscopi Constantinopolitani opuscula historica”, Ed. de Boor, C. Leipzig: Teubner, 1880, Repr. 1975.Page 166, line 27)

Ἀφῆστε τά ὅπλα καί τίς ἀπειλές καί δέστε μας μέ θεολογικό καί εὔσπλαγχνο μάτι καί θά δεῖτε ὅτιεἴμαστε ἀδελφοί καί ὄχι ἐχθροί.

Ποιος σας απειλεί; Εμείς με αγάπη σας ελέγχουμε μήπως και ανανήψετε, ώστε να γίνει χαρά στον ουρανό και στη γη!

…τά ἀποτροπιαστικά πού λέγονται ἀπό φανατικούς, ὅτι ὅλοι οἱ ἀντιπρόσωποι τῆς Ἐκκλησίας μας μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο μαζί πρόδωσαν τήν πίστη καί φράγκεψαν καί ἀναγνώρισαν τίς αἱρέσεις ὡς Ἐκκλησίες, μέ τήν ἔννοια τῆς Μιᾶς, τῆς σώζουσας Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

Δυστυχώς αυτή είναι η αλήθεια. Η Ελλαδική Εκκλησία ώφειλε να μην αναγνωρίσει την ψευδο-σύνοδο της Κρήτης, όπως άλλωστε έπραξαν οι τοπικές Εκκλησίες Βουλγαρίας και Γεωργίας.  Εδώ ο κ. Γόρτυνος Ιερεμίας προσπαθεί να ρίξει στάχτη στα μάτια του λαού, λέγοντας ότι μόνο η περίφημη/επίμαχη φράση είναι προβληματική (παραδεχόμενος ότι καί ἐγώ θά ἤθελα νά ἀπεφεύγετο ἡ ἔκφραση αὐτή, γιατί διευκολύνει τόν Οἰκουμενισμό) και ότι κατά τα άλλα όλα ήταν άριστα και πνευματικά. Η αλήθεια όμως είναι ότι στην Κρήτη άνοιξε ο δρόμος, μεταξύ άλλων, για την κατάργηση της νηστείας, την επικύρωση των μεικτών γάμων, την ενδυνάμωση του ''επιτυχούς'' και ''θεόπνευστου'' έργου του ΠΣΕ δια της ενεργούς συμμετοχής μας κ.α.!

Παναγιώτης Τσάλλος

         Ιστορικός