Δὲν θὰ νικήσῃ τὸ σκότος. +Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης.
«Τὰ πάθη τὰ σεπτὰ ἡ παροῦσα ἡμέρα ὡς φῶτα σωστικὰ ἀνατέλλει τῷ κόσμῳ» (κάθ. Μ. Δευτ.)
Ἀπόψε, ἀγαπητοί μου, σύμφωνα μὲ τὸ τυπικὸ τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας ἀρχίζει ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα. Καὶ γιατί ὀνομάζεται μεγάλη; Ὡς πρὸς τὴν διάρκεια δὲν διαφέρει ἀπὸ τὶς ἄλλες ἑβδομάδες τοῦ ἔτους. Μεγάλη ὀνομάζεται, γιατὶ τὴν ἑβδομάδα αὐτὴν ἡ ἀνθρωπότητα ποὺ πιστεύει στὸ Χριστὸ θυμᾶται τὰ τρισμέγιστα γεγονότα τῆς ζωῆς Του ποὺ συνέβησαν πάνω σ᾽ αὐτὴ τὴ φλούδα τῆς γῆς.
Ὁ χρόνος κυλάει, οἱ μῆνες περνοῦν, τὰ ἔτη διαβαίνουν, οἱ αἰῶνες ἀπέρχονται. Καὶ ἐνῷ τὰ περισσότερα ποὺ συμβαίνουν δὲν μᾶς κάνουν ἐντύπωσι, ὑπάρχουν ὅμως κάποιες ὧρες στὴν προσωπικὴ ἢ οἰκογενειακὴ ἢ ἐθνική μας ζωή, ποὺ μᾶς συγκλόνισαν. Ὅλοι ἔχουμε τέτοιες ὧρες – ὁρόσημα, ποὺ μᾶς σημάδεψαν. Ἕνας Ἕλληνας ναυτικός, ὅταν τὸ πλοῖο του ναυάγησε κι αὐτὸς σώθηκε ἐκ θαύματος, σημείωσε στὸ ἡμερολόγιό του· Ἡ ὥρα ἐκείνη ποὺ βρέθηκα στὸν ὠκεανὸ μοῦ φάνηκε αἰώνας! Ὁ χρόνος ἀποκτᾷ μέγεθος καὶ διάστασι ἀπὸ τὰ γεγονότα ποὺ συμβαίνουν σ᾽ αὐτόν.
Πότε ὅμως τὸ ῥολόι τῆς ἀνθρωπότητος, τὸ παγκόσμιο ῥολόι, σήμανε τὶς πιὸ μεγάλες ὧρες; Ἀκριβῶς τὴν ἑβδομάδα αὐτή! Γιατὶ κατ᾽ αὐτὴν συνέβησαν γεγονότα ἀνεπανάληπτα, ποὺ ἡ ἀκτινοβολία καὶ ἐπίδρασί τους διαβαίνει καὶ θὰ διαβαίνῃ τοὺς αἰῶνες. Τὸ κορυφαῖο δὲ γεγονὸς εἶνε ὅτι ὁ Χριστὸς βῆμα – βῆμα, σκαλὶ – σκαλί, ἀνέβηκε ἀσθμαίνοντας τὴν κλίμακα τοῦ μαρτυρίου καὶ ἔφθασε στὸ Γολγοθᾶ. Ὦ Χριστέ, φώτισέ μας τοὺς ἁμαρτωλοὺς νὰ νιώσουμε τὸ μέγεθος τῆς θυσίας σου!
Τότε ἐκεῖ ἔδωσε τὸ αἷμα του καὶ μᾶς λύτρωσε. Σὲ ἕναν βαρειὰ ἀσθενῆ μεταγγίζουν αἷμα, ποὺ προσφέρει ἕνας αἱμοδότης, καὶ σῴζεται. Κατὰ παρόμοιο τρόπο καὶ ὁ Χριστός, ὁ μέγας αἱμοδότης, μετάγγισε τὸ ἄσπιλο τεθεωμένο αἷμα του στὶς φλέβες τῆς ἀνθρωπότητος, γιὰ νὰ ἀφεθοῦν οἱ ἁμαρτίες μας καὶ νὰ ἔχουμε ζωὴν αἰώνιον.
Ἀπόψε στοὺς ὕμνους της ἡ Ἐκκλησία λέει καὶ γιὰ τὸν δίκαιο ᾽Ιωσήφ (ἦταν κι αὐτὸς μία μικρὴ εἰκόνα τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ). Ὁ Ἰωσήφ, λέει, σὲ καιρὸ πείνας ἔγινε σιτοδότης (στίχ. συναξ.), τροφοδότησε δηλαδὴ μὲ σιτάρι τοὺς ἀνθρώπους καὶ τοὺς ἔσωσε ἀπὸ τὴν πεῖνα. Μὰ ὁ Χριστὸς δὲν ὑπῆρξε ἁ πλῶς σιτοδότης. Παραπάνω ἀπὸ τὸ ψωμί, παραπάνω ἀπὸ τὸ μάννα ποὺ ἔβρεχε στὴν ἔρημο, παραπάνω ἀπὸ τὰ ὑλικὰ ἀγαθά, ποὺ σκορπίζει καὶ διανέμει στὸν κόσμο, ὁ Χριστὸς μᾶς ἔδωσε –Θεέ μου, νὰ τὸ ζήσουμε αὐτό–, προσέφερε τὸ πανάγιο σῶμα του, γιὰ νὰ νικηθῇ ὁ θάνατος.
Αἱμοδότης, σιτοδότης, τροφοδότης ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός· «οὐράνιος ἄρτος καὶ τροφὴ τοῦ παντὸς κόσμου» (εὐχ. προθέσ.). Ἄξιος αἰωνίου εὐγνωμοσύνης ἐκ μέρους ὅλης τῆς ἀνθρωπότητος, μέχρι σήμερα ἐξακολουθεῖ διὰ τοῦ ἱεροῦ μυστηρίου τῆς θείας εὐχαριστίας νὰ καλῇ ὅλους μας λέγοντας· «Λάβετε φάγετε» τὸ σῶμα μου καὶ «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες», τὸ αἷμα μου, γιὰ νὰ ζήσετε αἰωνίως.
Τὴ βαθειὰ εὐγνωμοσύνη στὸ Χριστὸ ἐκφράζει ἡ Ἐκκλησία μας μὲ ἐμπνευσμένους ὕμνους, τροπάρια καὶ ἰδιόμελα, σὰν αὐτὸ ποὺ ἀκούσαμε πρὸ ὀλίγου· «Τὰ πάθη τὰ σεπτὰ ἡ παροῦσα ἡμέρα ὡς φῶτα σωστικὰ ἀνατέλλει τῷ κόσμῳ» (κάθ. Μ. Δευτ.). Τί θὰ πῇ «φῶτα σωστικά»; γιὰ τί φῶτα ὁμιλεῖ ὁ ἐμπνευσμένος ποιητής;
Φῶς! Ὦ γλυκὺ φῶς, λέει ὁ Ὅμηρος. Ἕνα ἀπὸ τὰ ὡραιότερα πράγματα στὸν κόσμο εἶνε τὸ φῶς. Ἀλλὰ τὸ φῶς εἶνε δύο εἰδῶν· εἶνε φῶς ὑλικὸ καὶ φῶς πνευματικό.
Ὑλικὸ φῶς εἶνε τὸ δᾳδὶ ποὺ ἀνάβει ὁ τσοπᾶνος στὴν καλύβα ἢ ἔξω, νὰ φωτίσῃ τὶς ῥαχοῦλες. Φῶς εἶνε τὸ κεράκι ἢ τὸ καντήλι στὸ ἐξωκκλήσι. Φῶς εἶνε ὁ πολυέλεος μέσα στὸ ναό. Φῶς τὴ νύχτα εἶνε τὰ ἀναρίθμητα ἄστρα ποὺ μαρμαίρουν ψηλὰ στὸν θόλο. Φῶς πλούσιο τὴν ἡμέρα εἶνε ὁ ἥλιος, ἡ «ΔΕΗ» τοῦ οὐρα νοῦ. Καὶ ὅπως θὰ εἶνε τρελλὸς ὅποιος πῇ, ὅτι τὰ ἐργοστάσια τῆς Πτολεμαΐδος φύτρωσαν μόνα τους, ἔτσι κι ἀπείρως περισσότερο εἶνε παράφρων καὶ ἀνόητος ὅποιος θὰ πῇ, ὅτι ὁ ἥλιος εἶνε τυχαῖο δημιούργημα. «Δόξα σοι τῷ δείξαντι τὸ φῶς» (Δοξολ.).
Ἀλλὰ πλὴν τοῦ ὑλικοῦ ὑπάρχει καὶ τὸ ἀίδιο πνευματικὸ φῶς. Ποιό εἶνε; Ἐμένα ῥωτᾶτε; ἀνοῖξτε τὴν ἱστορία πρὸ Χριστοῦ. Λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στοὺς εἰδωλολάτρες προγόνους μας τῆς Ἐφέσου· «Ἤσασταν κάποτε σκοτάδι, τώρα ὅμως γίνατε φῶς ἐν Κυρίῳ» (Ἐφ. 5,8) . Τί σκοτάδι ἐννοεῖ· ἠθικό, θρησκευτικό, κοινωνικό. Αἴφνης ἄναψε μέγα φῶς. Ποιό εἶνε τὸ φῶς; ὁ Χριστός! «Ἐγὼ εἶμαι τὸ φῶς τοῦ κόσμου», εἶπε ὁ ἴδιος (Ἰω. 8,12) · φῶς εἶνε ὅλη ἡ ζωή του, τὰ λόγια καὶ τὰ θαύματά του.
Θὰ ῥωτήσῃ ἴσως κανείς· Μόνο ὁ Χριστὸς δίδαξε; Δὲν ἀρνοῦμαι, ὅτι δίδαξαν καὶ ὁ Πλάτων καὶ ὁ Ἀριστοτέλης καὶ ἄλλοι φιλόσοφοι· ἀλλὰ τὸ φῶς ἐκείνων ἦταν μικρό· φῶς πυγολαμπίδων. Φῶς πλούσιο, ἥλιος, εἶνε μόνο τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ. Φῶς ἡ διδασκαλία του, φῶς τὰ θαύματά του, φῶς ἡ ἁγία του ζωή («Ἐκάλυψεν οὐρανοὺς ἡ ἀρετή σου, Χριστέ» Ἀβακ. 3,3· καταβασ. Ὑπαπ.), φῶς τὰ σεπτὰ πάθη του.
Ὅπως ὁ ἥλιος ἀνεβαίνει στὸ μεσουράνημα, ἔτσι τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ μεσουρανεῖ τὴ Μεγάλη Παρασκευή. Ἐκεῖ ἐπάνω στὸ σταυρὸ λάμπουν ὅλες οἱ ἀρετές του σ᾽ ἕνα ὕψος ἀνυπέρβλητο· ἐκεῖ ἡ πραότητά του, ὅταν ῥαπιζόταν ἀπὸ ἕνα δοῦλο, ἐκεῖ ἡ ὑπομονή του, ἐκεῖ ἡ μακροθυμία του («Δόξα τῇ μακροθυμίᾳ σου, Κύριε», θ᾽ ἀκούσουμε), ἐκεῖ ἡ συγχώρησίς του, ἐκεῖ ἡ ἀπέραντη ἀγάπη του, ποὺ ἀγκάλιασε ὁλόκληρο τὸν κόσμο καὶ αὐτοὺς ἀκόμα τοὺς σταυρωτάς του. Φῶς ὅλη ἡ ζωή του. Ἀκούω ὅμως τὴν ἀπορία·
–Ἀφοῦ ὁ Χριστὸς εἶνε τέτοιο φῶς, πῶς τόσα πλήθη ἀνθρώπων ζοῦν μέσ᾽ στὸ σκοτάδι;
Ἀπαντῶ. Ὑπάρχουν ζῷα ποὺ ζοῦν κάτω ἀπὸ τὴ γῆ, οἱ ἀσπάλακες ἢ τυφλοπόντικες· ὑπάρχουν καὶ πουλιά, π.χ. οἱ κουκουβάγιες καὶ οἱ νυχτερίδες, ποὺ δὲν ἀγαποῦν τὸ φῶς τῆς ἡμέρας, βγαίνουν μόνο τὴ νύχτα. Λέει λοιπὸν ὁ μέγας Βασίλειος ὅτι, ὅπως αὐτὰ μισοῦν τὸ φῶς, ἔτσι ὑπάρχουν καὶ ἄνθρωποι ποὺ κλείνουν τὰ μάτια τους νὰ μὴ δοῦν τὸ φῶς· μισοῦν τὸ φῶς, τὸν Χριστό· μισοῦν τὸ κήρυγμα, τὴν κατήχησι τῶν παίδων, τὴν ἐξομολόγησι καὶ τ᾽ ἄλλα μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας. Θὰ ἤθελαν, ἂν εἶνε δυνατὸν νὰ σβήσῃ κάθε φῶς πάνω σ᾽ αὐτὴ τὴ γῆ τῶν ἁγίων καὶ μαρτύρων. Τὸ εἶπε ὁ Χριστός· «Τὸ φῶς ἦρθε στὸν κόσμο, ἀλλὰ οἱ ἄν θρωποι ἀγάπησαν περισσότερο τὸ σκοτάδι παρὰ τὸ φῶς, γιατὶ τὰ ἔργα τους ἦταν πονηρά» (Ἰω. 3,19) . Τὸ ἐξήγησε καθαρά· ἡ αἰτία ποὺ κάποιοι μένουν στὸ σκοτάδι εἶνε ἡ διεφθαρμένη ζωή τους· γι᾽ αὐτὸ μισοῦν τὸ φῶς. Νά· ἀπόψε, ἐνῷ ἐσεῖς εἶστε στὴν ἐκκλησία καὶ ἀκολουθεῖτε τὴν ἐκτύλιξι τοῦ ἱεροῦ δράματος, κάποιοι ἄλλοι βρίσκονται ἀλλοῦ, σὲ νυχτερινὰ κέντρα, ἀδιάφοροι γιὰ τὴν ὑπόθεσι τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναζωραίου· στὸ ναὸ στενοχωροῦνται νὰ καθήσουν λίγη ὥρα, στὰ κέντρα τῆς διαφθορᾶς μένουν ἀπὸ τὴ δύσι μέχρι τὴν ἀνατολὴ τοῦ ἥλιου.
Ἀγαπητοί μου, τελείωσα. Ὁ αἰώνας αὐτός, στὸν ὁποῖο ζοῦμε, γιὰ τὴν πρόοδο καὶ τὰ ἐπιτεύγματα ποὺ πραγματοποίησε καὶ τὰ ὁποῖα πράγματι εἶνε ἀξιόλογα, ὠνομάστηκε «αἰώνας τῶν φώτων»· ὁ ἄνθρωπος κατάφερε μέχρι καὶ πυραύλους νὰ στέλνῃ στὸ διάστημα. Ἀλλ᾽ ἐνῷ ὁ αἰώνας αὐτὸς θέλει νὰ λέγεται «αἰώνας τῶν φώτων, –περίεργο πρᾶγμα– οὐδέποτε ἡ ἀνθρωπότητα βρέθηκε σὲ τόσο ἄθλια κατάστασι (ἠθική, θρησκευτική, κοινωνική), ὅσο σήμερα. Σκοτάδια, πυκνὰ σκοτάδια καλύπτουν τὰ τεμένη τῆς σοφίας τῶν ἀνθρώπων. Ὅπως λέει ἡ Γραφή, «ἀπὸ ἕκτης ὥρας σκότος ἐγένετο ἐπὶ πᾶσαν τὴν γῆν ἕως ὥρας ἐνάτης» (Ματθ. 27,45) , γιατί; διότι σταύρωσαν τὸ Χριστό. Καὶ ἡ σημερινὴ Εὐρώπη, παρὰ τὸν πολιτισμὸ καὶ τὰ γράμματα καὶ τὶς ἐπιστῆμες της, πεθαίνει, αὐτοκτονεῖ.
Σκοτάδι πλάκωσε τὸν κόσμο. Ἁπλώνεται ἀπ᾽ τὰ Οὐράλια μέχρι Γιβραλτάρ κι ἀπὸ τὸ Βόρειο μέχρι τὸ Νότο Πόλο. Καὶ βγαίνει ἀληθινὸς ὁ λόγος τοῦ Εὐρωπαίου ποιητοῦ·
«…καὶ νά με δῶ μὲ τόσα φῶτα, ἐγὼ μωρός, ὅσο καὶ πρῶτα!» (Γκαῖτε, Φάουστ).
Παρ᾽ ὅλα τὰ φῶτα, τὰ σχολεῖα, τὰ πανεπιστήμια καὶ τὶς ἀκαδημίες, ἐμεῖς τυφλοί, τυφλοὶ ὅπως καὶ πρῶτα· νυκτερίδες καὶ ἀσπάλακες!
Ἀλλ᾽ ὄχι· θαρσεῖτε! Δὲν θὰ νικήσουν τὰ παιδιὰ τῆς νύχτας, οἱ ἄθεοι καὶ ἄπιστοι. Θὰ νικήσῃ τὸ φῶς, ὁ Χριστός, ἡ ἁγία μας πίστι. Καθένας μας νὰ γίνῃ ἕνα μικρὸ κεράκι στὴ σκοτεινιὰ τῆς γῆς. Καὶ ὅλοι, μικροὶ μεγάλοι, νέοι καὶ γέροντες, κάθε πνοή, κάθε βουνὸ καὶ κάθε ἄστρο, κάθε ποταμὸς καὶ κάθε μνῆμα, «ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε αὐτὸν εἰς τοὺς αἰῶνας» (Δαν. 3,35-65) · ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
