 |
Περί της αφαιρέσεως του Τιμίου Σταυρού
Τίμιος Σταυρός: Εδιάβασα στον Ορθόδοξο Τύπο όσα έγραψε ο εκλεκτός συνάδελφος και θεολόγος κ. Παναγ. Κατραμάδος περί αφαιρέσεως του Τιμίου Σταυρού από το Ιερό Βήμα των Εκκλησιών του Περιστερίου Αττικής και συγχαίρω δια την πλήρη ενημέρωση.
Επίσης παρηκολούθησα από το Internet την από 14ης Μαΐου δοθείσα ομιλία (απολογία) του Σεβασμιωτάτου κ. Γρηγορίου επί του θέματος. Συμπέρασμα : και μόνη η μαρτυρία του Ιερού Χρυσοστόμου (347-404) (Migne, 48, 826) και του αγ. Συμεών Θεσσαλονίκης (1416), (Migne, 155, 341), που τοποθετούν τον Τ. Σταυρό όπισθεν της αγ. Τραπέζης, θα αρκούσε, για να λήξη εδώ το θέμα, εν τούτοις ο Σεβασμιώτατος επί τρεις και πλέον ώρας μας εταλαιπώρησε, δια να αποδείξει, ότι η Δυτική Εκκλησία έχει εμμονή με τον Τ. Σταυρό και την Σταύρωση, ενώ εμείς τονίζουμε την Ανάσταση.
Δυστυχώς για τον Σεβασμιώτατο. την θέση αυτή την διαψεύδουν τα υπάρχοντα μνημεία από τον 4ον αιώνα έως την εικονομαχία (732), που ήταν ενωμένη η Εκκλησία.
Συμπληρωματικώς αναφέρω ότι πρόκειται για τα κάτωθι μνημεία :
1) στη Νεάπολη της Ιταλίας. στον τρούλλο του Βαπτιστηρίου του San Giovanni (γύρω στο 400 μ. Χ. ) υπάρχει ψηφιδωτός Σταυρός.
2) στη Ραβέννα (424-450), στο Μαυσωλείο της Galla Placidia, στην οροφή του οποίου υπάρχει ψηφιδωτός Σταυρός.
3) στη Ραβέννα, στο Αρχιεπισκοπικό Παρεκκλήσιο, στην οροφή του οποίου υπάρχει και πάλι ψηφιδωτός Σταυρός, γύρω στο 500 μ. Χ.
4) στη Ραβέννα, στο Ναό του αγ. Απολλιναρίου in Classe (549), υπάρχει τεράστιος ψηφιδωτός Σταυρός στη θέση, που εμείς σήμερα εικονογραφούμε την «Πλατυτέρα».
5) στην Κωνσταντινούπολη, στον Ναό της Παμμακαρίστου, (7ος αι. ), στον χώρο του Διακονικού και της Προθέσεως βλέπουμε εγγεγραμμένους σε μετάλλιο ψηφιδωτούς Σταυρούς.
6) στην αγ. Σοφία Θεσσαλονίκης (9ος αι. ), υπάρχει τεράστιος χρυσός ψηφιδωτός Σταυρός, σε μετάλλιο στην αψίδα του Ιερού Βήματος (10ος αι. ).
7) στο Μάνγκλιζι (Κάρλι) της Γεωργίας (11ος 12ος αι. ) βλέπουμε τον Τ. Σταυρό εγγεγραμμένον σε μετάλλιο να τον ανεβάζουν στον Ουρανό 4 ιπτάμενοι Άγγελοι. Πρόκειται για την «Ανάληψη του Σταυρού», Παράσταση γνωστή πολύ πριν από τον 10ον αιώνα.
8) στους αγ. Αποστόλους Θεσσαλονίκης (14ος). στην κορυφή της αψίδος, που είναι ζωγραφισμένη η «Μεταμόρφωση του Σωτήρος» βλέπουμε εγγράφεται τεράστιος ψηφιδωτός Σταυρός σε μετάλλιο.
ο Σταυρός, σύμβολο του θριάμβου του Σωτήρος βλέπουμε να υπάρχει πάντα εντός του ι. Βήματος των Ναών σε Ανατολή και Δύση, την κυρίαρχη θέση του οποίου δυστυχώς αμφισβητήσατε Σεβασμιώτατε, δίκην ιεροβλασφήμου.
Εκτός των άλλων ισχυριστήκατε, Σεβασμιώτατε, ότι στην Αγία Πρόθεση δεν έχει θέση η εικόνα της «Άκρας Ταπείνωσις» του Κυρίου, αλλά η «Γέννησις» Αυτού. στον ισχυρισμό σας αυτόν, Σεβασμιώτατε, σας διαψεύδει ο αείμνηστος Κων/ντίνος Καλλίνικος στο βιβλίο του «ο Χριστιανικός Ναός και τα τελούμενα εν αυτώ» (εκδ. Γρηγόρη, Αθήναι, σελ. 306) : «η αλληγορία παρεισήλθεν, αναζητήσασα νυν μεν τύπους του σπηλαίου, νυν δε τύπους του Σταυρού και του Πάθους». Επίσης στη σελ. 307 γράφει ο Κ. Καλλίνικος «ο μυστικιστής Καβάσιλας μας παρουσιάζει (την Προσκομιδή) ως πρόγευσιν και αρραβώνα της εν τη λειτουργία θυσίας με το «ως πρόβατον επί σφαγήν» η με το «θύεται ο αμνός του Θεού» οίτινες χαρακτήρα πρωθύστερον εις την Προσκομιδήν ενεκόλαψαν».
σας διαψεύδει επίσης ο Φώτης Κόντογλου, ο οποίος στο βραβευθέν υπό της Ακαδημίας Αθηνών περισπούδαστον έργον του «ΕΚΦΡΑΣΙΣ» (εκδ. Γ΄, τομ. α΄, σελ. 140) και στο κεφάλαιο «ποίαι εικόνες ζωγραφίζονται εις την κόγχην της Προθέσεως» γράφει :
Ζωγραφίζεται ο Χριστός μέχρι του στήθους γυμνός και νεκρός καθήμενος εντός του τάφου. Όπισθεν δε Αυτού ίσταται ο Σταυρός. η εικών αύτη φέρει την επιγραφήν ιc XC, η ΑΚΡΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΙΣ».
Τέλος, Σεβασμιώτατε, σας διαψεύδουν και τα υπάρχοντα μνημεία (τοιχογραφίες, φορητές εικόνες) κ. λπ., όπως προχείρως αναφέρω και είναι τα κάτωθι :
1) στη Μονή Τατάρνας Ευρυτανίας (12ος -13ος αι. ), κοντά στο Καρπενήσι υπάχει μικρή ψηφιδωτή εικόνα της «Άκρας ταπείνωσης» του Κυρίου (13 αι. ), όπως περιεγράφεται ανωτέρω από τον Φώτη Κόντογλου. (πληρ. internet).
2) στον Ναό Εισοδίων της Παναγίας (14ος αι. ) στο Κάλενιτς της Σερβίας υπάρχει τοιχογραφία με τον τύπο της «Άκρας Ταπείνωσης» και με επιγραφή «ο Χριστός του Ελέους» (14 αι. ) (Βλ. «Βυζάντιο, τέχνη και Διακόσμηση» σελ. 303, εκδ. Καρακώτσογλου).
3) στον Ναό του Σωτήρος Χριστού (14ου αι. ) στο Κοβάλιεβο Ρωσίας. η γνωστή αναπαράσταση της «Άκρας Ταπείνωσης» τοιχογραφία (οπ. ανωτ. σελ. 272).
4) στον Ναό του αγ. Δημητρίου, στη Μονή του Βασιλέως της Σερβίας, Μάρκου, υπάρχει τοιχογραφία 14 αι. της «Άκρας ταπείνωσης» και με επιγραφή πάλι, «ο Χριστός του Ελέους» (βλ. οπ. Ανωτ. σελ. 270).
5) στον Ναό της Παναγίας της Περιβλέπου στον Μυστρά, (14ος αι). «η Άκρα Ταπείνωσις», όπως την περιγράφει ο Κόντογλου : ο Χριστός νεκρός με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος και πίσω του ο Σταυρός που γράφει, «Βασιλεύς της Δόξης». η παράσταση φέρει την επιγραφή «ο Χριστός του Ελέους» (βλ. όπου Ανωτ. σελ. 292).
6) στη Μονή Μεταμορφώσεως Μετεώρων (Αρχές 15ου αι. ). η γνωστή παράσταση της «Άκρας Ταπείνωσης» (βλ. internet).
7) στον Ναό του αγ. Νικολάου Μετεώρων, στο αγ. Βήμα υπάρχει τοιχογραφία με την γνωστή παράσταση της «Άκρας Ταπείνωσης» από τον γνωστό Αγιογράφο του 16 αι., Θεοφάνη Στερλίτζα (βλ. internet).
ΠΗΓΗ: https://www.ekklisiaonline.gr/nea/peri-tis-afereseos-tou-timiou-stavrou/
