ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ
ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ
Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, 1η Ἰανουαρίου 2017
ΕΠΙΣΤΟΛΗ 4η
ΠΕΡΙ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΕΩΣ
(Μέ ἀφορμή τό κατ᾽ ἐμοῦ κείμενο τοῦ Πρωτ. Νικολάου Μανώλη)
Ἀγαπητοί μου συλλειτουργοί Ἀδελφοί
καί εὐσεβεῖς χριστιανοί
τῆς Ἱερᾶς μας Μητροπόλεως Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως
Σᾶς εὔχομαι εὐλογημένο ἀπό τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό τό νέο ἔτος 2017.
Σᾶς παρακαλῶ, ἀδελφοί, νά διαβάσετε τήν παροῦσα μου ἐπιστολή, τήν ὁποία ἔγραψα μέ πόνο καί ἀγάπη πρός Σᾶς. Καί παρακαλῶ νά τήν διαβάσετε, γιατί πρόκειται γιά τήν σωστή πνευματική μας πορεία, τήν ἐκκλησιολογική μας πορεία, δηλαδή, πρόκειται γιά τήν σωτηρία μας.
1. Μέ ἀφορμή τά φιλοπαπικά καί φιλοοικουμενιστικά κινήματα πού παρατηροῦνται στίς ἡμέρες μας, ὅπως συνέβαιναν καί παλαιότερα καί τά ὁποῖα ἀσφαλῶς καταδικάζουμε, γιατί ὁ παπισμός εἶναι αἵρεση, ὁ δέ οἰκουμενισμός παναίρεση, μερικοί, κληρικοί καί λαϊκοί, δείχνουν ἕναν ὑπέρμετρο ἄκριτο καί ἄτακτο ζῆλο καί ἐπιτίθενται ἐναντίον τῶν Ἀρχιερέων κυρίως, τούς ὁποίους ἀποκαλοῦν μέ προσβλητικές ἐκφράσεις καί τούς παρουσιάζουν ὡς προδότες τῆς πίστης μας καί ἀνάξιους, λοιπόν, γιά τήν διαποίμανση τῆς ποίμνης τους. Μία φράση ἄν πεῖ κάποιος Ἀρχιερεύς στήν ροή τοῦ λόγου του, θά ἁρπαχθοῦν αὐτοί ἀπ᾽ αὐτήν καί θά παρουσιάσουν στά διαδίκτυά τους τόν Ἀρχιερέα αὐτόν καί ὡς αἱρετικό ἀκόμη.
Ἔτσι καί ἐγώ σέ μία πρόσφατη ὁμιλία μου στήν πόλη τῆς Κορίνθου, καλεσμένος σ᾽ αὐτήν ἀπό τόν καλό της Ποιμένα, τόν ἀγαπητό συλλειτουργό ἀδελφό κ. ΔΙΟΝΥΣΙΟ, εἶπα κάπου στήν πρόχειρή μου ἐκείνη ὁμιλία: «Ἄντε στό καλό του ἀπ᾽ ἐκεῖ μ᾽ αὐτόν τόν Πάπα καί τούς δογματισμούς. Ὅλο μ᾽ αὐτά θά ἀσχολούμαστε; Ἄς κοιτάξουμε καί λίγο τήν ψυχή μας». Αὐτήν τήν φράση μου, λοιπόν, τήν πῆρε ἕνας ἱερεύς τῆς Ἱ. Μ. Θεσσαλονίκης, ὁ πρωτοπρ. π. Νικόλαος Μανώλης, τήν ἀνέβασε στήν ἱστοσελίδα Κατάνυξη καί τήν ἔκριναν καί τήν κατέκριναν αὐτός καί οἱ ἀναγνῶστες μέ σκληρά σχόλια, δυσφημίζοντάς με βέβαια στόν λαό τοῦ Θεοῦ καί σέ σᾶς τό ποίμνιό μου ἰδιαίτερα.
2. Τήν φράση πού εἶπα, ἀγαπητοί μου, δέν τήν ἀνακαλῶ, ἀλλά τήν ἐπαναλαμβάνω καί τώρα. Ναί! Δέν θά ἀσχολούμαστε μονομερῶς μέ τήν αἵρεση, ἀλλά θά φροντίζουμε γιά τόν καθαρμό τῆς ψυχῆς μας πρῶτα, γιά νά ἔχουμε τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά εἶναι εὐλογημένοι οἱ λόγοι μας καί οἱ ἀγῶνες μας γιά τήν πίστη.
Τήν φράση μου αὐτή, γιά τήν ὁποία ὁ π. Νικόλαος Μανώλης «αἰσθάνεται πίκρα καί ἀγανάκτηση», τήν ἐμπνεύστηκα ἀπό ἕνα σύντομο λόγο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, πού μοῦ ἔκανε φοβερή ἐντύπωση. Τόν παραθέτω: «Ποθήσωμεν τήν εἰρήνην... Τό ζυγοστατεῖν καί σταθμίζειν τάς λέξεις τοῦ δόγματος καταλείπωμεν. Παυσώμεθα τοῦ θέλειν εἶναι διδασκάλων διδάσκαλοι. Μισήσωμεν τό λογομαχεῖν ἐπί καταστροφήν τῶν ἀκουόντων. Οὐκ ἐσμέν τῶν ποιμένων ποιμένες, ἀλλά πρόβατα» (MPG 64,38). Στόν λόγο του αὐτόν ὁ ἱερός πατήρ, πού πρέπει νά τόν ἐξεφώνησε ὅταν ἦταν ἀκόμη πρεσβύτερος, μᾶς λέγει αὐτό πού εἶπα καί ἐγώ κατ᾽ ἔμπνευσή του: Νά μήν ἀσχολούμαστε μέ λογομαχίες μέ τά δογματικά θέματα, ἀλλά νά ἐπιδιώκουμε τήν μεταξύ μας εἰρήνη καί ἀγάπη. Ἀλλά καί ἄλλοι ἅγιοι Πατέρες δέν ἔνοιωθαν εὐχάριστα ὅταν ἦταν ἀναγκασμένοι ἀπό τά πράγματα νά ἀσχοληθοῦν ἐξονυχιστικά μέ δογματισμούς. Ὁ Μ. Βασίλειος, γιά παράδειγμα, λέγει ὅτι ἀρκεῖ ἡ παράδοση τῶν Ἀποστόλων καί ἡ ἁπλότητα τῆς πίστης, ἀλλά ἐπειδή ὁ Εὐνόμιος ἀσχολήθηκε μέ ὑψηλά θέματα, σπέρνοντας ζιζάνια, θά ἀσχοληθεῖ ἀναγκαστικά καί ὁ ἴδιος μέ αὐτόν (βλ. MPG 29,500ΑΒ. 32,949ΒC). Ὁ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος πάλι μᾶς λέγει νά ἀποφεύγουμε τόν δογματισμό σάν νά εἶναι ἕνα ἐξαγριωμένο λιοντάρι. Μακρυά – λέγει – ἀπό τέτοιες συζητήσεις εἴτε μέ μέλη τῆς Ἐκκλησίας εἴτε καί μέ ἀνθρώπους ἔξω ἀπ᾽ αὐτήν. Λέγει ἐπί λέξει ὁ ἅγιος πατέρας: «Φεῦγε τοῦ δογματῖσαι, ὡς ἀπό λέοντος ἀτάκτου· μήτε μήν μετά τῶν τροφίμων τῆς Ἐκκλησίας εἰς τοῦτο συνεισέλθῃς, μήτε μετά τῶν ἀλλοτρίων» (Ἰσαάκ τοῦ Σύρου, Τά εὑρεθέντα ἀσκητικά, ἐν Ἀθήναις 1895, σ. 35).
Μέ τόν λόγο μου, λοιπόν, «ἄντε στό καλό του μέ τόν Πάπα καί τούς δογματισμούς, ἄς κοιτάξουμε τήν ψυχή μας», ἐξέφρασα, νομίζω, τό πατερικό πνεῦμα, ὅπως ἀποδείχθηκε ἀπό τούς παραπάνω λόγους.
3. Ἀγαπητοί μου, ἡ ἀγωνιστικότητα εἶναι ἕνα χάρισμα στήν Ἐκκλησία, ἀλλά δέν δίνεται σέ ὅλους τό χάρισμα αὐτό. Τά χαρίσματα τά λαμβάνουν οἱ καθαροί στήν ψυχή. Ντροπή μας, νά θέλουμε νά κάνουμε τόν ἀγωνιστή, ἐνῶ βαρυνόμαστε μέ ποικίλλα πάθη. Ἰδιαίτερα οἱ ἀγῶνες γιά τήν πίστη πρέπει νά γίνονται μέ ταπείνωση, μέ ἀγάπη καί μέ πλουτισμό θεολογίας. Ἀφοῦ, ἐσύ πάτερ καί ἐσύ λαϊκέ ἀδελφέ, πού θέλετε νά κάνετε τόν ἀγωνιστή, ἀφοῦ, ὅπως σᾶς γνωρίζουμε, εἶστε θυμώδεις καί ὀργίλοι στήν ψυχή καί ἀφοῦ δέν γνωρίζετε τήν ἑρμηνεία τῆς Ἁγίας Γραφῆς οὔτε ἔχετε μελετήσει τήν πατερική θεολογία, ποῦ πᾶτε χωρίς ἅρματα γιά ἀντιαιρετικό ἀγώνα; Μπορεῖ δηλαδή ὁ καθένας νά κάνει τόν χειροῦργο ἰατρό;
Τά λέγω αὐτά, ἀδελφοί μου, πατέρες καί χριστιανοί μου, γιά νά μήν ἐμπιστεύεστε σ᾽ ὅλες τίς ἀκουόμενες φωνές καί νά μήν ἀκολουθεῖτε τό κάθε κίνημα τοῦ κάθε τάχα ἀγωνιστοῦ. Νά εἶστε σεσοφισμένοι καί νά ἔχετε φωτισμένο νοῦ, γιά νά δοκιμάζετε τά πνεύματα, ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος καί Εὐαγγελιστής Ἰωάννης, ποιά εἶναι τοῦ Θεοῦ καί ποιά τοῦ πονηροῦ (Α´ Ἰωάν. 4,1 ἑξ.). Προσέχετε τούς «σοῦπερ ὀρθοδόξους», τούς «λίαν φιλοθέους καί φιλοχρίστους», ὅπως τούς λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ θεολόγος (Α´ Εἰρηνικός, ΣΤ´ 3), οἱ ὁποῖοι τοῦ ἦταν τό μεγαλύτερο ἐμπόδιο στόν ἀγώνα του ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν. Γιατί αὐτός σάν ἅγιος ἔκανε τόν ἀγώνα αὐτόν μέ προσευχή, μέ ἀγάπη καί μέ τούς θεολογικούς του λόγους, ἀντίθετα ἀπό ὅ,τι ἤθελαν καί ἔλεγαν οἱ «σοῦπερ ὀρθόδοξοι».
Ἴσως, πατέρες μου καί ἀδελφοί μου χριστιανοί, νά σᾶς ἔκανα καί ἐγώ ζημιά στό θέμα πού σᾶς μιλῶ, ἐκφράζοντας θέσεις, οἱ ὁποῖες θεωροῦνταν ἀκραῖες καί λέγοντας μάλιστα ἐνίοτε μέ ἔνταση τίς θέσεις αὐτές. Σᾶς ζητῶ συγγνώμη, ἄν σᾶς ἔκανα ζημιά. Σᾶς δηλῶ ὅμως ὅτι ἡ προσευχή μου καί ἡ ἐπιθυμία μου εἶναι νά εἶμαι ὁμολογητής τῆς Ὀρθόδοξης πίστης, ἀλλά μέ ταπείνωση καί μέ εὐγένεια καί στούς λόγους μου νά φαίνεται ἡ ἀγάπη πρός τούς αἱρετικούς καί ὄχι μῖσος καί ἐχθρότητα πρός αὐτούς· καί κυρίως ὁ ἀγώνας μου αὐτός ὑπέρ τῆς πίστεως νά γίνεται μέ θεολογία, τήν ὁποία ὁμολογῶ ὅτι δέν γνωρίζω. Γιατί θέλει εἰδική θεολογική γνώση ὁ ἀντιαιρετικός ἀγώνας. Ἔχω περιπλακεῖ, πατέρες, μέ τήν ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, εἶναι καί τά ποιμαντικά τῆς Μητροπόλεως καί δέν ἀπομένει χρόνος γιά τήν μελέτη τῆς ἀντιαιρετικῆς θεολογίας. Ἀλλά προσπαθῶ νά τόν ἐξευρίσκω. Ἐκεῖνο ὅμως πού σᾶς παρακαλῶ, πατέρες καί ἀδελφοί, εἶναι νά μοῦ δίνετε ἐμπιστοσύνη. Ὅσο καί ἄν εἶμαι ἁμαρτωλός καί ἀδύναμος στήν θεολογία, ὅμως προσεύχομαι στήν Παναγία καί τό πιστεύω ὅτι δέν θά μέ ἀφήσει ἡ Κυρία Θεοτόκος νά πλανηθῶ καί νά ὁδηγήσω καί ἐσᾶς, τό ποίμνιο, σέ λάθος δρόμο. Καί δέν θά πλανηθῶ γιατί ὡς βάση μου ἔχω τό, «ὅ,τι λέγει ἡ Ἐκκλησία»!
Προσέχετε τούς ἄλλους, τούς «σοῦπερ Ὀρθοδόξους», ὅπως τούς εἶπα. Μήν τούς ἀκοῦτε, γιατί θά σᾶς κάνουν τήν μεγάλη ζημιά, τό νά σᾶς βγάλουν ἀπό τά τείχη τῆς Ἐκκλησίας. Ναί! Τό πᾶνε γιά τήν «ἀποτείχιση». Δέν ὑπάρχει μεγαλύτερη ζημιά καί μεγαλύτερο κακό ἀπ᾽ αὐτό. Ἐμεῖς εἴμαστε σφόδρα ἐναντίον τῆς Ἀποτειχίσεως. Θά παραμείνουμε ἐντός τῆς Ἐκκλησίας μας. Καί ὅταν βλέπουμε λάθη τῶν Ἀνωτέρων μας, θά διαμαρτυρόμαστε πονετικά, θά κλαῖμε, ἀλλά μέσα στήν Ἐκκλησία.
4. Αὐτοί πού λέγουν καί γράφουν καί κινοῦν τά πράγματα πρός τήν Ἀποτείχιση, τό κάνουν αὐτό, γιατί, ὅπως τά κρίνουν, βλέπουν παραπλάνηση καί αἵρεση σέ ᾽μᾶς, πού εἴμαστε ἐντός τῶν τειχῶν. Ἀλλά, τούς λέγουμε: Ἐξετᾶστε, κύριοι, καλύτερα τά πράγματα. Ἀφῆστε τά ὅπλα καί τίς ἀπειλές καί δέστε μας μέ θεολογικό καί εὔσπλαγχνο μάτι καί θά δεῖτε ὅτι εἴμαστε ἀδελφοί καί ὄχι ἐχθροί. Θά τελειώσω, πατέρες καί χριστιανοί μου, μέ μία σχετική περικοπή ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη, πού παρακαλῶ νά τήν προσέξετε:
Οἱ φυλές τοῦ Ἰσραήλ Ρουβήμ, Γάδ καί ἡ μισή φυλή τοῦ Μανασσῆ, πού κατοικοῦσαν ἀνατολικά τοῦ Ἰορδάνου, χωρισμένοι, δηλαδή, ἀπό τίς ὑπόλοιπες φυλές τοῦ Ἰσραήλ, πού κατοικοῦσαν στήν δυτική πλευρά τοῦ ποταμοῦ, αὐτοί, λοιπόν, γιά νά μή φαίνονται κομμένες ἀπό τίς ἄλλες, τίς πολλές φυλές, καί τά παιδιά τους λησμονήσουν ὅτι ἔχουν τόν ἴδιο Θεό μέ αὐτές, ἔκτισαν ἕνα πελώριο βωμό, γιά νά τούς θυμίζει ἁπλᾶ τόν Θεό τους. Ὄχι βωμό γιά νά προσφέρουν θυσία, γιατί ὅλος ὁ Ἰσραήλ ἕνα βωμό καί ἕνα ναό ἔπρεπε νά ἔχει, τήν Σκηνή τοῦ Μαρυτίου. Ἀλλά ἔκτισαν βωμό ὡς ἀναμνηστικό μόνο τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ τους. Εἶδαν ὅμως οἱ δυτικά τοῦ Ἰορδάνου Ἰσραηλῖτες αὐτόν τόν νέο βωμό τῶν Ἰσραηλιτῶν τῆς ἄλλης πλευρᾶς τοῦ Ἰορδάνου καί, μή γνωρίζοντες τόν εὐσεβῆ σκοπό τους, τούς θεώρησαν προδότες, ὅτι δηλαδή ἀνακηρύττουν ἄλλο θεό, καί πῆραν τά ὅπλα γιά πόλεμο ἐναντίον τους. Ἔμαθαν ὅμως ἀπό τούς ἰδίους τά κίνητρά τους γιά τήν ἀνέγερση τοῦ βωμοῦ καί χαιρετήθηκαν ἔπειτα ὡς ἀδελφοί. Παρ᾽ ὀλίγον, δηλαδή, ἐμφύλιος πόλεμος μεταξύ ἀδελφῶν (βλ. Ἰησ. Ν. 22,1-34).
Τό περιστατικό αὐτό τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀγαπητοί πατέρες καί ἀδελφοί, εἶναι ἕνα ὡραῖο δίδαγμα γιά τούς ἀγωνιστές τῶν πατρώων παραδόσεων. Πολλές φορές συμβαίνει νά λέγουμε, νά γράφουμε καί νά ἐνεργοῦμε ἐναντίον ἄλλων, γιατί τούς νομίζουμε γιά προδότες καί ἀρνητές τῶν ἱερῶν παραδόσεων. Ἀλλά ἡ παραπάνω ἁγιογραφική περικοπή μᾶς λέει νά ἐξετάζουμε καλά τά κίνητρα τῶν ἄλλων. Μήπως οἱ ἄλλοι δέν εἶναι προδότες; Μήπως τούς παρεξηγήσαμε; Μήπως εἶναι ἀδελφοί μας καί ὄχι ἐχθροί μας;
5. Καί συγκεκριμένα: Πολύς λόγος ἔγινε γιά τήν Σύνοδο τῆς Κρήτης ὅτι ὀνόμασε «Ἐκκλησίες» τίς αἱρέσεις. Καί ἐγώ γραπτῶς ἐξεδήλωσα τήν διαφωνία μου γι᾽ αὐτό καί ἐμμένω στήν ἀντίθεσή μου αὐτή, γιατί, ὁμοῦ μέ πολλούς ἄλλους, δέν θά ἤθελα σέ ἐπίσημο κείμενο Συνόδου νά ὑπάρχει ἡ ἔκφραση αὐτή. Ἀλλά δέν μπορῶ ἀπό τήν ἔκφραση αὐτή νά πῶ, οὔτε καί συμφέρει γιά τήν λατρευτή Ἑλλαδική Ἐκκλησία τήν Ὁποία διακονῶ νά πῶ αὐτά τά ἀποτροπιαστικά πού λέγονται ἀπό φανατικούς, ὅτι ὅλοι οἱ ἀντιπρόσωποι τῆς Ἐκκλησίας μας μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο μαζί πρόδωσαν τήν πίστη καί φράγκεψαν καί ἀναγνώρισαν τίς αἱρέσεις ὡς Ἐκκλησίες, μέ τήν ἔννοια τῆς Μιᾶς, τῆς σώζουσας Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ὅπως πολλοί Ἀρχιερεῖς στήν Ἱεραρχία τοῦ παρελθόντος Νοεμβρίου μᾶς ἐξήγησαν καί διαβεβαίωσαν, ἡ ἔκφραση «Ἐκκλησίες» γιά τά ξένα δόγματα στήν Σύνοδο τῆς Κρήτης ἐλέχθη καταχρηστικῶς μέ τήν ἔννοια τῶν συγκεντρώσεων καί δέν εἶχε καθόλου τήν ἔννοια τοῦ σώζοντος καθιδρύματος πού ἵδρυσε ὁ σαρκωθείς Υἱός τοῦ Θεοῦ, τό Ὁποῖο εἶναι ἡ ΜΙΑ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία. Αὐτό μᾶς τό εἶπαν καθαρά ὅλοι οἱ Ἱεράρχες.
Δέν ἐπιτρέπεται, λοιπόν, γράφω τώρα ὅτι ἀπό τήν ὀνομασία τῶν ξένων δογμάτων ὡς «Ἐκκλησίες», μέ αὐτή τήν παραπάνω ἑρμηνεία καί ἐξήγηση τῶν ἁγίων Ἱεραρχῶν, νά τούς χαρακτηρίσουμε «προδότες», ὅπως ἔχει γραφεῖ. Ἐπαναλαμβάνω ὅμως ὅτι καί ἐγώ θά ἤθελα νά ἀπεφεύγετο ἡ ἔκφραση αὐτή, γιατί διευκολύνει τόν Οἰκουμενισμό.
Μέ τήν εὐκαιρία τοῦ λόγου ἄς ἐρωτήσω: Ἐπανειλημμένως ὁ μακαριστός Γέροντας Φλωρίνης π. Αὐγουστῖνος καί σέ κηρύγματά του καί σέ γραπτά του ἔλεγε τήν ἔκφραση «Ρωμαϊκή Ἐκκλησία». Τό ἴδιο καί ὁ πολύς Τρεμπέλας. Τό ἴδιο καί ὁ ἅγιος Νεκτάριος. Θά τολμήσουμε, λοιπόν, νά χαρακτηρίσουμε ὡς ἀθεολογήτους (!....) καί, τό χειρότερο, ὡς προδότες (!.....), τούς ἁγίους αὐτούς πατέρες καί διδασκάλους, γιατί ὀνομάζουν τούς Παπικούς «Ἐκκλησία»;
6. Σᾶς ἐκούρασα, ἀγαπητοί μου πατέρες καί ἀδελφοί χριστιανοί. Σᾶς ζητῶ συγγνώμην. Καί ἐγώ κουράστηκα. Τά ἔγραψα αὐτά ἐξ αἰτίας τῆς ἀποτόμου καί ἀσπλάγχνου κατ᾽ ἐμοῦ ἐπιθέσεως τοῦ πρωτ. π. Νικολάου Μανώλη. Μαζί μέ ἐμέ ὁ εἰρημένος αὐτός κληρικός ἐπιτίθεται καί κατά τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κορίνθου κ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ. Μέ τά ὅσα εἶπε ὁ λόγιος καί δραστήριος Ἱεράρχης κ. ΔΙΟΝΣΙΟΣ στό περιεκτικό του λογίδιο, ἀνέπτυξε τό ἄλλο δεύτερο ἥμισυ τοῦ χρυσοστομικοῦ χωρίου, πού ἀνέφερα, τό «παυσώμεθα τοῦ θέλειν εἶναι τῶν διδασκάλων διδάσκαλοι... Οὐκ ἐσμέν τῶν ποιμένων ποιμένες, ἀλλά πρόβατα».
Γιά τήν συμβουλή ὅμως αὐτή τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου θά σᾶς μιλήσω στήν ἑπόμενή μου ἐπιστολή.
– Σᾶς ἀνακοινώνω ὅτι τό κήρυγμα τῆς Κυριακῆς στό ἑξῆς θά εἶναι ἁπλούστερο καί πνευματικώτερο καί θά κυκλοφορεῖ σέ ἰδιαίτερο φυλλάδιο μέ τόν τίτλο ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ. Παρακαλῶ τούς ἁγίους ἱερεῖς νά φροντίζουν νά τό παίρνουν οἱ Χριστιανοί μας. Νά τό διανέμετε μαζί μέ τό Ἀντίδωρο.
Καλή χρονιά καί εὐλογημένη,
Μέ πολλές εὐχές
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας
