Τα Δόγματα της πίστης μας (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)
ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ
ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ
Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2016
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ
ΘΕΟΛΟΓΙΑ
1. Τό ἔχουμε πεῖ πολλές φορές, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ὅτι τό πιό μεγάλο καί τό πιό σημαντικό ἀπό ὅλα εἶναι ἡ ΠΙΣΤΗ μας, ἡ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ μας. Γι᾽ αὐτό καί στήν προσευχή μας καθημερινά πρέπει νά λέμε: «Χριστέ μου, στερέωσέ μου τήν πίστη καί τήν ἀγάπη μου σέ Σένα»! Μόνο ἄν ἔχουμε πίστη ὀρθή καί ζοῦμε αὐτή τήν πίστη στήν καθημερινή μας ζωή θά πετύχουμε τήν σωτηρία μας καί θά ἁγιάσουμε.
Ἡ πίστη μας, ἀδελφοί μου, δέν εἶναι ἀνθρώπινο κατασκεύασμα, ἀλλά εἶναι ΘΕΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ. Καί τήν Ἀποκάλυψη αὐτή μᾶς τήν ἔφερε ὁ σαρκωθείς Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός.
2. Τήν πίστη μας αὐτή τήν διατυπώνουν οἱ ἅγιοι Πατέρες σέ σύντομες προτάσεις πού καλοῦνται ΔΟΓΜΑΤΑ. Καί τά ΔΟΓΜΑΤΑ εἶναι θεόπνευστα, ὅπως θεόπνευστη εἶναι καί ἡ Ἁγία Γραφή. Γιατί οἱ ἅγιοι Πατέρες διετύπωσαν τά Δόγματα σέ Οἰκουμενικές Συνόδους, ὅπου ἐνεργεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Τό Ἅγιο Πνεῦμα «ἀρχιτεκτονεῖ» τήν Ἐκκλησία καί Αὐτό, τό Ἅγιο Πνεῦμα, συνεργεῖ στήν ἔκθεση τῶν«ὀρθῶν τῆς πίστεως Δογμάτων» διά τήν σωτηρία μας.
Ναί! Τά Δόγματα τῆς πίστης μας εἶναι γιά τήν σωτηρία μας. Μᾶς δίνουν τήν σωστή μέθοδο γιά νά θεραπεύσουμε τήν ψυχή μας ἀπό τά ἁμαρτωλά πάθη καί μᾶς δείχνουν τόν σωστό δρόμο γιά νά βροῦμε καί νά ζήσουμε τόν Θεό. Ἡ αἵρεση δείχνει λανθασμένο δρόμο γιά τόν Θεό, σέ πάει σέ ἄλλο θεό, γι᾽ αὐτό καί τήν ἀποκρούουμε καί τήν πολεμοῦμε. Τό «Φιλιόκβε» γιά παράδειγμα τῶν Καθολικῶν μᾶς μπερδεύει τόν δρόμο μας γιά τόν Θεό. Μᾶς πάει σέ ψευδο-θεό καί ὄχι στόν ἀληθινό Θεό τῆς Ἁγίας Γραφῆς, σ᾽ Αὐτόν πού μᾶς ἀποκάλυψε ὁ Ἰησοῦς Χριστός.
3. Τά Δόγματα, λοιπόν, τῆς πίστης μας, ἀδελφοί χριστιανοί, δέν εἶναι μερικές θεωρητικές ἀλήθειες, πού πρέπει νά τίς μάθουμε γιά νά «μορφωθοῦμε», ἀλλά εἶναι ἀλήθειες πού ρυθμίζουν τήν ζωή μας μέσα στήν Ἐκκλησία καί τήν πολιτεία μας ὡς χριστιανῶν μέσα στόν κόσμο.
Εἶπα ὅτι τά Δόγματα τῆς πίστης μας εἶναι γιά νά τά ζοῦμε, γιατί
ἡ ἐφαρμογή τους στήν ζωή, αὐτό μᾶς φέρει τήν σωτηρία μας. Οἱ Πατέρες ἔζησαν τά Δόγματα, ὅλη ἡ ζωή τους ἦταν μιά ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑ καί γι᾽ αὐτό μιλοῦσαν σωστά γιά τήν ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ. Πρῶτα οἱ ἅγιοι Πατέρες «ἔπαθαν τά θεῖα» καί ἀπό τήν ἐμπειρία τους αὐτή «ἔμαθον τά θεῖα». Γι αὐτό καί ἔγιναν ὄργανα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν διατύπωση τῶν Δογμάτων τῆς πίστης μας. Καί γι᾽ αὐτό καί ἡμεῖς τούς δίνουμε ἀπόλυτο ἐμπιστοσύνη, ἐπειδή ὅλη τους ἡ ζωή ἦταν μία ζωντανή ἐφαρμογή τῶν ἀληθειῶν τῆς πίστης μας, δηλαδή τῶν Ὀρθοδόξων Δογμάτων. ῞Οπως λέει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, «οὐδέν οἱ φωστῆρες ἐκεῖνοι (οἱ ἅγιοι Πατέρες) ἔγραψαν, ὅπερ πρότερον οὐκ ἐποίησαν καί ποιήσαντες οὐ κατώρθωσαν»!
ἡ ἐφαρμογή τους στήν ζωή, αὐτό μᾶς φέρει τήν σωτηρία μας. Οἱ Πατέρες ἔζησαν τά Δόγματα, ὅλη ἡ ζωή τους ἦταν μιά ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑ καί γι᾽ αὐτό μιλοῦσαν σωστά γιά τήν ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ. Πρῶτα οἱ ἅγιοι Πατέρες «ἔπαθαν τά θεῖα» καί ἀπό τήν ἐμπειρία τους αὐτή «ἔμαθον τά θεῖα». Γι αὐτό καί ἔγιναν ὄργανα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στήν διατύπωση τῶν Δογμάτων τῆς πίστης μας. Καί γι᾽ αὐτό καί ἡμεῖς τούς δίνουμε ἀπόλυτο ἐμπιστοσύνη, ἐπειδή ὅλη τους ἡ ζωή ἦταν μία ζωντανή ἐφαρμογή τῶν ἀληθειῶν τῆς πίστης μας, δηλαδή τῶν Ὀρθοδόξων Δογμάτων. ῞Οπως λέει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, «οὐδέν οἱ φωστῆρες ἐκεῖνοι (οἱ ἅγιοι Πατέρες) ἔγραψαν, ὅπερ πρότερον οὐκ ἐποίησαν καί ποιήσαντες οὐ κατώρθωσαν»!
4. Ἀφοῦ ὅμως τά ἱερά Δόγματα τῆς πίστης μας εἶναι ἡ ζωή μας καί τό βίωμά μας σάν χριστιανῶν, αὐτό σημαίνει ὅτι καί προτοῦ ἀκόμη νά διατυπωθοῦν τά Δόγματα ἀπό Οἰκουμενικές Συνόδους τά πίστευαν καί τά ζοῦσαν οἱ χριστιανοί. Τό ὅτι δηλαδή ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἶναι Θεός ὅμοιος μέ τόν Θεό Πατέρα τό γνώριζαν οἱ χριστιανοί ἀπό τήν ἀρχή καί δέν τό ἔμαθαν τό 325 μ.Χ., τότε πού ἔγινε ἡ Α´ Οἰκουμενική Σύνοδος καί διετύπωσε μέ σαφήνεια τό δόγμα τῆς θεότητας τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτό ἔγινε τότε διότι ἐμφανίστηκε ὁ αἱρετικός Ἄρειος, πού ἔλεγε τό ἀντίθετο, καί ἔπρεπε λοιπόν νά πολεμηθεῖ ἡ πλάνη του, γιατί ἔκανε ζημιά. Ἀλλά καί πρίν νά διατυπωθεῖ σέ Δόγμα ἡ ἀλήθεια τῆς θεότητας τοῦ Χριστοῦ ἦταν πιστευτή ἀπό τούς χριστιανούς, ἦταν ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι, ὅταν ἡ Ἐκκλησία διατυπώνει σέ Οἰκουμενική Σύνοδο ἕνα Δόγμα, δέν δημιουργεῖ καινούργια πίστη, ἀλλά, ἐπειδή τό ἔφεραν ἔτσι τά πράγματα καί οἱ ἀνάγκες, γι᾽ αὐτό διατυπώνει μέ σαφήνεια μία ἀλήθεια τῆς δοθείσης ἤδη θείας Ἀποκαλύψεως. Προσοχή, σ᾽ αὐτό πού λέγω, Χριστιανοί μου: Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας δέν δημιουργεῖ καινούργια Δόγματα! Αὐτό τό κάνουν οἱ Καθολικοί, οἱ ὁποῖοι ὅλο καί παράγουν καινούργια δόγματα, ὅπως τό δόγμα τους γιά τό «πρωτεῖο» τοῦ Πάπα καί τό «ἀλάθητο» τοῦ Πάπα.
5. Ὅλη ἡ πίστη μας, ἀδελφοί, ὅλα, δηλαδή, τά Δόγματα τῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας, βρίσκονται στά λειτουργικά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας, σ᾽ αὐτά πού ἀκοῦτε ἐδῶ στήν Ἐκκλησία μας ἀπό τόν παπᾶ καί τόν ψάλτη. Ὅταν, δηλαδή, συναζόμαστε ἐδῶ στήν Ἐκκλησία γιά νά λατρεύσουμε τόν Θεό, μέ αὐτά πού λέμε ἀπό τά λειτουργικά βιβλία, ὁμολογοῦμε τήν πίστη μας. Καί βέβαια ἔτσι πρέπει νά γίνεται. Γιατί, γιά νά γίνει εἰσακουστή ἡ προσευχή μας στόν Θεό, πρέπει νά ἀπευθυνθεῖ στόν πραγματικό, τόν ἀληθινό Θεό. Γιά νά μάθετε, λοιπόν, χριστιανοί μου, τήν ὀρθόδοξη πίστη, σᾶς συνιστῶ νά ἔρχεστε στήν Ἐκκλησία καί νά προσέχετε τά λόγια καί τά ψαλσίματα τοῦ ἱερέα καί τοῦ ψάλτου, ξαναλέγω, γιατί αὐτά ἔχουν τό «Πιστεύω» μας. Ἀλλά καί στά σπίτια σας νά ἔχετε λειτουργικά βιβλία καί νά τά διαβάζετε. Ὁπωσδήποτε ὅλα τά σπίτια πρέπει νά ἔχουν τήν Σύνοψη, ἤ, καλύτερα, τόν Συνέκδημο. Καί ἀπό ἐκεῖ νά διαβάζετε πρωινές καί βραδυνές Προσευχές, νά διαβάζετε τήν Παράκληση τῆς Παναγίας καί τούς Χαιρετισμούς πάλι στήν Παναγία μας. Αὐτά τά ἱερά ὑμνολογικά δημιουργήματα εἶναι τῶν ἁγίων Πατέρων ἔργα καί τά «πιπίλισαν» στά εὐλαβικά τους στόματα ἀναρίθμητες ἁγιασμένες ψυχές. Συντάσσουν καί σήμερα ἱερές Ἀκολουθίες. Ἀλλά, ὅπως φαίνεται, σέ πολλές ἀπ᾽ αὐτές ἀπουσιάζει παντελῶς ἡ Δογματική διδασκαλία τῆς πίστης μας, πού τήν βρίσκουμε ἄφθονη στά παλαιά Λειτουργικά μας βιβλία. Ἀκόμη περισσότερο γιά τά Δόγματα τῆς πίστης μας συνιστῶ τήν Παρακλητική ἤ Ὀκτάηχο, γιατί ἔχει ὕμνους τοῦ μεγάλου Δογματολόγου τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ.
7. Τέλος, τό νά κατανοήσετε τά Δόγματα τῆς πίστης μας, ἀδελφοί μου, δέν εἶναι εὔκολο. Γιατί δέν κατανοοῦνται μέ τήν λογική. Ὄχι ὅτι εἶναι «ἄλογα», ἀλλά εἶναι «ὑπέρλογα». Εἶναι πάνω ἀπό τήν λογική. Ἡ πίστη μας δέν νοεῖται μέ τό μυαλό, ἀλλά γεύεται μέ τήν καρδιά· γι᾽ αὐτό καί λέγεται «πίστη», ἀπό τό ῥῆμα «ἐμπιστεύομαι». Δηλαδή, ἀγαπῶ τόν Θεό καί παραδίδομαι σ᾽ Αὐτόν. Ἔτσι, κατά ἕνα μυστικό θεϊκό τρόπο, ὅταν ἀκοῦμε μέ ἀγάπη στόν Θεό καί μέ εὐλάβεια τά λόγια τῆς θείας λατρείας, ἡ καρδιά μας ἀρχίζει σιγά-σιγά νά ἀποκτᾶ μία γεύση τοῦ Θεοῦ, γλυκαίνεται ἀπ᾽ αὐτόν καί ἔρχεται ἔτσι ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ. Ἔρχεται μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Καί ὅταν τά Δόγματα τῆς πίστης μας τά ἐφαρμόζουμε στήν ζωή μας, ὅταν, δηλαδή, ζοῦμε καθαρά, τότε μᾶς ἔρχεται μεγαλύτερη Χάρη τοῦ Θεοῦ ἐπάνω μας καί γευόμαστε καί γνωρίζουμε καλύτερα τήν πίστη μας. Ὁ Ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος μᾶς λέγει πάλι: «Εἰ μή πείρᾳ καταλάβοις, γνῶναι ταῦτα οὐκ ἰσχύεις»! Καί ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός μιλώντας γιά τό Δόγμα τῆς Ἁγίας Τριάδος καί θέλοντας νά τό νοήσουν οἱ ἀκροατές του ἔλεγε σ᾽ αὐτούς στό κήρυγμά του: «Εἶναι καί ἄλλος τρόπος νά καταλάβετε διά τήν παναγίαν Τριάδα. Πῶς; Νά ἐξομολογηθῆτε παστρικά καί καλά, νά μεταλάβετε τά Ἄχραντα Μυστήρια μέ φόβον, μέ τρόμον καί μέ εὐλάβειαν καί τότες θά σᾶς φωτίσῃ ἡ Χάρις τοῦ παναγίου Πνεύματος νά καταλάβετε, διατί μέ διδασκαλίαν δέν ἠμπορεῖτε νά καταλάβετε»!
Ἄς δεχόμαστε, ἀγαπητοί μου, τά Δόγματα τῆς πίστης μας μέ καθαρότητα καί ἁπλότητα καρδιᾶς καί ὄχι λογιοκρατικά, ὅπως τό κάνουν οἱ Δυτικοί, πού νομίζουν καί πιστεύουν ὅτι μέ τό ἰσχυρό τους νοῦ μποροῦν νά κατανοήσουν τά Δόγματα, ὄχι μόνον, ἀλλά καί νά ἀνακαλύψουν καί νά κατασκευάσουν καί καινούργια!... ῾Ο δογματολόγος πατέρας τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, μᾶς λέει: «Δεξώμεθα οὗν τήν παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας ἐν εὐθύτητι καρδίας καί μή ἐν πολλοῖς λογισμοῖς»!
