Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2016

Τί εἶναι ὁ Οἰκουμενισμός;

Τί εἶναι
  Οἰκουμενισμός;


(Ἀπό φυλλάδιο πού εἶχε ἐκδώσει, τό 2004, ἡ Ἱερά Μονή Παρακλήτου, Ὠρωποῦ Ἀττικῆς, ἡ ὁποία ὑπάγεται στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος μέσω τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κηφισίας)

 Οκουμενισμς εναι μιά κίνηση, πού διακηρύσσει τι χει ς σκοπό τήν ντητα το διαιρεμένου χριστιανικο κόσμου (ρθοδξων, Παπικν, Προτεσταντν, κ..).  δα τς ντητας συγκινε κάθε εασθητη χριστιανική ψυχή κα νταποκρνεται στος μύχιους πόθους της. Τήν δα ατ οκειοποιεται κα ό Οκουμενισμς. λλά τόνωτικ του ραμα, ραμα κατεξοχήν πνευματικό, τό στηρίζει κυρίως πάνω στς νθρπινες προσπάθειες κα χι στν νργεια το γου Πνεύματος. Μόνο τό γιο Πνεμα μπορεταν συναντήσει τήννθρπινη μετάνοια κα ταπείνωση, νά κάνει ατ τό ραμα πραγματικότητα. ποθητή ντητα, ν κα ταν συμβε, δν θ εναι παρά να θαμα το Θεο.
                 


Πότε μφανστηκε.

       Ο
 ρίζες το Οκουμενισμο πρέπει ν' ναζητηθον στν προτεσταντικό χρο, στ μέσα το 19ου α. Τότε κάποιες χριστιανικέςμολογες, βλέποντας τόν κόσμο νά φεύγει π κοντά τους λόγω τς αξανμενης θρησκευτικς διαφορας κα τν ργανωμνωνντιθρησκευτικν κινημάτων, ναγκστηκαν σ μιά συσπείρωση κασυνεργασία.
Α
τ  νωτικ δραστηριότητά τους λαβε ργανωμνη πλέον μορφή,ς Οκουμενικ Κίνηση, τόν 20ό α., κα κυρίως τό 1948, μ τήν δρυση στ μστερνταμ τς λλανδας το Παγκοσμίου Συμβουλίου τνκκλησιν (Π.Σ.Ε.), πού δρεει στ Γενεύη.
       Θ
 πρέπει, βέβαια, νά σημειωθε τι τό Π.Σ.Ε. δν θ μποροσε ποτέ νά πάρει "οκουμενικ" χαρακτήρα, λλ θ παρέμενε πλ μιάνδοπροτεσταντική πθεση, ν δν συμμετεχαν κα κάποιες τοπικέςρθδοξες κκλησες. Ο Ρωμαιοκαθολικοί ρνθηκαν νά συμμετάσχουν. ργτερα μως, χωρίς νά νταχθον στ Π.Σ.Ε., μπκαν κι ατο στν Οκουμενικ Κίνηση. Μ σχετικό διάταγμα τς Β' Βατικανς Συνόδου (1964), γκαινασαν ναν δικό τούς Οκουμενισμπού στοχεύει στν νωση λων τν Χριστιανν κάτω π τήν παπικήξουσα.

 συμμετοχή τν ρθοδξων στν Οκουμενικ Κίνηση.

        Πρέπει νά 
μολογσουμε τι σημαντική θηση στ δημιουργία τς Οκουμενικς Κινήσεως δωσε κα τό Οκουμενικ Πατριαρχεο Κωνσταντινουπόλεως διατερα μάλιστα μ τό Διάγγελμα το 1920, πού, πως ποδεχθηκε, ποτλεσε τή βάση κα τόν "Καταστατικό Χάρτη" τς συμμετοχς τν ρθοδξων στν Οκουμενικ Κίνηση.
Τό Διάγγελμα α
τ ταν κάτι τό πρωτόγνωρο στν στορα τςκκλησας, πειδ γι πρώτη φορά πσημο ρθδοξο κείμενο χαρακτήριζε λες τς τερδοξες Κοινότητες τς Δύσεως "κκλησες", «ς συγγενες κα οκεας ν Χριστ κα συγκληρονόμους κασυσσώμους τς παγγελας το Θεο». τσι ντρεπε τήν ρθδοξηκκλησιολογία. Κα γι νά μν ναφερθομε σ παλαιότερες ποχς, φτάνει νά θυμηθομε τι λίγα χρόνια νωρίτερα (1895) τό διο Πατριαρχεο, σ γκκλιό του τοποθετοσε τόν Παπισμό κτςκκλησας, πειδ εσγαγε «αρετικάς διδασκαλίας κα καινοτομίας». Γι' ατ κα καλοσε τούς Δυτικούς Χριστιανούς νά πιστρψουν στος κόλπους τς μις κκλησας, δηλαδή τς ρθοδοξας.
        Τό Διάγγελμα το
 1920 χοντας ς πρότυπο τή διακρατική «Κοινωνία τν θνν», πρότεινε τή σύμπηξη μις «συναφείας κακοινωνίας μεταξύ τν κκλησιν», μ κυριότερους στόχους α) τήνπανεξταση τν δογματικν διαφορν μ συμβιβαστική διάθεση, β) τήν παραδοχή νιαου μερολογου ( μερική φαρμογ το ποουπφερε, δυστυχς, νδοορθόδοξο ορτολογικό διχασμό), κα γ) τή συγκρότηση παγχριστιανικν συνεδρίων.
        
κτός π τό Οκουμενικ Πατριαρχεο, λες σχεδόν ο ρθδοξεςκκλησες ζήτησαν σταδιακά νά γίνουν, κα γιναν, δεκτές ς μέλη το Π.Σ.Ε. Μερικές, στσο, ναγκστηκαν ργτερα ν'ναδιπλωθον κα ν' ποχωρσουν, καθώς φενός παρακολουθοσαν μ πογοτευση τόν κφυλισμ του κα φετέρου πιέζονταν π τςντονες ντιοικουμενιστικές ντιδρσεις το ποιμνίου τους. Ελογο πρόβαλλε τό ρτημα: Πς, ραγε, μπορε  ρθοδοξα νά εναινταγμνη ς "μέλος" σ "κάτι", τή στιγμή πού  δια εναι τό "λον", τό Σμα το Χριστο, κα πού καλε λους νά γίνουν μέλη Του;
          
 παρουσία, λλωστε, τν ρθοδξων κκλησιν στς Συνελεύσεις το Π.Σ.Ε., λόγω το τρόπου συγκροτήσεως καλειτουργίας του, ταν πάντα σχντελσφορη κα διακοσμητική. Οποφσεις του διαμορφώνονταν ποκλειστικ π τήν ποσοτικήπεροχ τν προτεσταντικν ψήφων. Βέβαια, μέχρι τό 1961, ορθδοξοι στς Γενικές Συνελεύσεις κατέθεταν διατερες δηλώσεις -μερικές ποτελον μνημειώδη μολογιακ κείμενα- ς κπρσωποι τς Μις, γας, Καθολικς κα ποστολικς κκλησας.
             
σον φορ στ οκουμενιστικό νοιγμα το Βατικανονταπκριση τς ρθοδοξας πρξε θετική, μ κύριο κφραστ της τόν Οκουμενικ Πατριάρχη θηναγόρα. Ό Πατριάρχης συναντήθηκε μ τόν πάπα Παλο ΣΤ' στ εροσλυμα (1964), προχώρησε μαζί του στν μοιβαα ρση τν ναθεμτων το Σχίσματος το 1054 καποστριξε τό "διάλογο τς γπης", προωθώντας τσι τούς στόχους τς Β' Βατικανς Συνόδου.

Τά θεωρητικά "
νογματα" το Οκουμενισμο.

           
 Οκουμενισμς, γι νά λοποισει τούς στόχους του,ναγκζεται νά παραθεωρήσει  κα ν' ναθεωρσει ρισμνες βασικές ρχς τς ρθοδοξας.
Προβάλλει τήν 
ντληψη τς "Διευρυμένης κκλησας", σύμφωνα μτήν ποα  κκλησα εναι μία κα περιλαμβάνει τούς Χριστιανούς κάθε μολογας, π τή στιγμή πού δέχτηκαν τό βάπτισμα. τσι λες ο χριστιανικές μολογες εναι μεταξύ τους "δελφς κκλησες".
Μέσα στ
 διο πνεμα κινεται κα  δα τς "Παγκόσμιας ρατςκκλησας":  κκλησα πού φσταται τάχα "ἀόρατα" καπαρτζεται π' λους τούς Χριστιανούς, θ φανερωθε κα στν ραττης διάσταση μ τς κοινές νωτικς προσπάθειες.
        Τ
ς ντιλψεις ατς πηρασε κα  προτεσταντική θεωρία τν κλάδων, σύμφωνα μ τήν ποα ή κκλησα εναι να "δένδρο" μ"κλαδιά" λες τς χριστιανικές μολογες, καθεμιά π τς ποες κατέχει να μόνο μέρος τς λθειας. ς προστεθε πσης κα θεωρία τν "δύο πνευμόνων", πού ναπτχθηκε μεταξύ ρθοδξων οκουμενιστν κα παπικν. Σύμφωνα μ' ατν ρθοδοξα καΠαπισμός εναι ο δύο πνεύμονες, μ τούς ποους ναπνει κκλησα. Γι ν' ρχσει τάχα ν' ναπνει ρθ κα πάλι θ πρέπει οδύο πνεύμονες νά συγχρονίσουν τήν ναπνο τους.
            Τέλος, στ
ς μεθόδους, πού χρησιμοποιε  Οκουμενισμς γι τήν προσέγγιση τν Χριστιανν, περιλαμβάνεται κα  δογματικός μινιμαλισμός. Πρόκειται γι προσπάθεια νά συρρικνωθον τά δόγματα στ πι ναγκαα, σ' να "μίνιμουμ" (=λχιστο), προκειμένου νά περπηδηθον ο δογματικές διαφορές μεταξύ τν μολογιν. Τόποτλεσμα μως εναι  παραθεώρηση το δόγματος, ό ποβιβασμς κα ή λαχιστοποηση τς σημασίας του. «ς νωθον», λένε, «οΧριστιανοί, κα τά δόγματα τά συζητον ργτερα ο θεολόγοι»! Μ τή μέθοδο βέβαια το δογματικο μινιμαλισμο εναι σως εκολο νάνωθον ο Χριστιανοί. Ο τέτοιοι "Χριστιανοί" μως μπορε νά εναι "ρθδοξοι, δηλαδή ληθιν Χριστιανοί;

 ρθδοξη ντληψη γι τήν κκλησα.

        Σύμφωνα μ
 τήν ρθδοξη κκλησιολογία, κκλησα καρθοδοξα ταυτίζονται. Ή κκλησα εναι πωσδποτε ρθδοξη κα ρθοδοξα εναι ή Μία, γα, Καθολική κα ποστολικ κκλησα, τό Σμα το Χριστο. Κα πειδ ό Χριστός εναι νας, ρα κα ήκκλησα εναι μία. Γι' ατ ποτέ δν νοεται διαίρεση στν κκλησα. Μόνο χωρισμό π τήν κκλησα χουμε. Σ συγκεκριμένες δηλαδήστορικς στιγμές ο αρετικο κα ο σχισματικοί ποκπηκαν π' ατν, κι τσι παψαν νά εναι μέλη της.
         
 κκλησα κατέχει τό πλήρωμα τς λθειας, χι μιςφηρημνης λθειας, λλ νς τρόπου ζως πού σώζει τόννθρωπο π τό θάνατο κα τόν κάνει "κατά χάριν Θεό". ντθετα, αρεση ποτελε λικ  μερική ρνηση τς λθειας, να κομμάτιασμά της, πού τσι παίρνει τό χαρακτήρα κα τήν παθολογία μις δεολογας. Χωρίζει τόν νθρωπο π τόν τρόπο πρξεως πούδωσε  Θεός στν κκλησα Του κα τόν θανατώνει πνευματικά.
           Τά δόγματα 
πσης, τά ποα περικλείουν τς περβατικςλθειες τς πίστεώς μας, δν εναι φηρημνες ννοιες καδιανοητικές συλλήψεις, οτε, πολύ περισσότερο, μεσαιωνικός σκοταδισμός  θεολογικός σχολαστικισμός. κφρζουν τήν μπειρα κα τό βίωμα τς κκλησας. Γι' ατταν πρχει διαφορά στδόγματα, πρχει πωσδποτε κα διαφορά στν τρόπο ζως. Κιποιος ποτιμ τήν κρβεια τς πίστεως, δν μπορε νά ζήσει τήν πληρότητα τς ν Χριστ ζως.

            
 Χριστιανός πρέπει νά δεχθε λα σα ποκλυψε  Χριστός.χι να "μίνιμουμ", λλ τό σύνολο. Γιατί στν λτητα κα τήνκεραιτητα τς πίστεως διασώζονται  καθολικότητα κα  ρθοδοξα τς κκλησας.τσι ξηγονται ο μέχρις αματος γνες τν γων Πατέρων γι τή διαφύλαξη τς πίστεως τς κκλησας, καθώς κα  μέριμνά τους γιτή διατύπωση, μ τό φωτισμό το γου Πνεύματος, τν "ρων" τν Οκουμενικν Συνόδων. Ο "ροι" ατο δν σημαίνουν τίποτε λλο παρά τά ρια, τά σύνορα τς λθειας, γι νά μπορον ο πιστοί νά διακρίνουν τήν κκλησα, ς ρθοδοξα, π τήν αρεση.
Ο
 τερδοξοι, μ τό νά ρνηθον τήν πληρότητα τς λθειας, χωρίστηκαν π τήν κκλησα. Γι' ατ κα εναι αρετικοπομνως στερονται τήν γιαστική χάρη το γου Πνεύματος, κα τά "Μυστήρια" τους εναι κυρα, τό βάπτισμα λοιπόν, πού τελον, δν μπορε νά τούς εσαγγει στν κκλησα το Χριστο.
«Τούς γ
ρ παρά τν αρετικν βαπτισθέντας  χειροτονηθέντας οτε πιστούς οτε κληρικούς εναι δυνατόν», μς λέει ό ΞΗ' κανόνας τνγων ποστλων. Κα ό γιος Νικόδημος ό γιορετης συμπληρώνει: «λων τν αρετικν τό βάπτισμα εναι σεβς κα βλάσφημον καοδεμαν κοινωνίαν χει πρς τό τν ρθοδξων».

Τ
 μς λένε μως ο ρθδοξοι οκουμενιστές;

          
ρθδοξος ερρχης διακήρυσσε τι «τό γιο Πνεμα πενεργεσ κάθε χριστιανικό βάπτισμα» κα τι ό ναβαπτισμς τντεροδξων Χριστιανν π τούς ρθοδξους μπνεται π«στενοκεφαλιά, φανατισμό κα μισαλλοδοξία... Εναι μιά δικα κατά το χριστιανικο Βαπτίσματος κα πραγματικά μία βλασφημία τογου Πνεύματος»!¹λλος ερρχης δήλωσε πευθυνμενος σ τεροδξους: «Εμεθα λοι μέλη Χριστονα κα μοναδικό σμα, μιά κα μοναδική "καινή κτίσις"φ' σον τό κοινό μας βάπτισμα μς λευθρωσε π τόν θάνατο»². οκουμενιστική κκλησιολογία κφρστηκε π πσημα ρθδοξα χείλη κα ς ξς: «φελομεν νά εμεθα τοιμοι νά ναζητήσωμεν κα νά ναγνωρίσωμεν τήν παρουσίαν τς κκλησας κα κτς τνδικν μας κανονικν ρων, πρς τά ποα ταυτίζομεν τήν μίαν,γαν, καθολικήν κα ποστολικν κκλησαν». λλά πρχουν κατολμηρότεροι, πού ραματζονται τήν "πανδρυση" τς κκλησας διαμέσου τς νσεως λων τν Χριστιανν: ρθδοξος ερρχης διατείνεται τι «χουμε νγκη νς νέου Χριστιανισμο, πού θβασίζεται ξ λοκλρου σ νέες ντιλψεις κα ρους. Δν μπορομε νά διδάξουμε τό εδος τς θρησκείας πού παραλάβαμε στς ρχμενες γενιές».

Ο
 διάλογοι.

            
 Οκουμενισμς, γι νά προωθήσει τά σχέδια του, χρησιμοποιε πολλά μέσα. Τό βασικότερο εναι ο διάλογοι.
Κανείς δ
ν γνοε τι  ρθδοξη κκλησα π τή φύση της εναινοιχτ στ διάλογο.  Θεός πάντοτε διαλέγεται μ τόν νθρωπο καο γιοι τς κκλησας δν ρνθηκαν ποτέ τή διαλεκτική πικοινωνα τους μ τόν κόσμο.
Ο
 γιοι, χοντας ατοσυνειδησία τς κοινωνίας τους μ τό Θεό, προσπαθοσαν μ τό διάλογο νά μεταδώσουν τήν μπειρα τςλθειας πού βίωναν. Γι' ατος ή λθεια δν ταν ντικεμενορευνας. Δν τήν ναζητοσαν, δν τήν διαπραγματεύονταν∙ πλ τήν πρόσφεραν. ν  διάλογος δν δηγοσε τούς τερδοξους στνπρριψη τς πλάνης τους κα στ ν ποδοχ τς ρθοδξου πίστεως, δν τόν συνέχιζαν.
Δυό χρόνια διαλεγόταν 
 γιος Μάρκος  Εγενικς μ τούς Παπικούς στ Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας (1438-1439). Βλέποντας μως τήνπεροψα, τήν διαλλαξα κα τήν μμον τους στν πλάνη, διέκοψε κάθε σχέση μαζί τους, προτρέποντας μάλιστα τούς ρθδοξους πιστούς:
«Ν' 
ποφεγετε τούς Παπικούς, πως ποφεγει κανείς τό φίδι».
Θεολογικό διάλογο ε
χε ρχσει κα  Οκουμενικς Πατριάρχηςερεμίας Β'  Τρανός μ τούς προτεστάντες θεολόγους τς Τυβίγγης (1579). ταν διαπίστωσε μως τι  διάλογος δν πφερε κανέναν καρπό, τόν διέκοψε. «Σς παρακαλομε», τούς γραφε, «μ μς κουράζετε λλο... ς πορευθετε τόν δικό σας δρόμο. ν θέλετε, μπορετε νά μς γράφετε, λλ χι πλέον γι δόγματα πίστεως».
Ο
 διάλογοι το Οκουμενισμο.
Ο
 σύγχρονοι οκουμενιστικοί διάλογοι διαφέρουν ριζικά π τούς διαλόγους τν γων, γιατί διεξάγονται μ βάση τς ρχς τς διευρυμένης κκλησας κα το δογματικο μινιμαλισμο. Γι' ατεναι νορθδοξοι κα καρποι. πδειξη, τι στ κατ σχεδόν χρόνια τς διεξαγωγς τους δν χουν προσφέρει τίποτε τό ξιλογο στνντητα το χριστιανικο κόσμου. ντθετα μάλιστα, κατάφεραν νά διχάσουν τούς ρθοδξους!
Τά κυριότερα σημε
α τς παθολογίας τν σημερινν διαλόγων εναι τά ξς:

Α'.
λλειψη ρθδοξης μολογας.

               Στο
ς διαλόγους ρισμνοι ρθδοξοι δν κφρζουν τήνκρδαντη πεποίθηση τς ρθδοξης κκλησας τι ατ ποτελε τή μία κα μοναδική κκλησα το Χριστο πάνω στ γ. Δν προβάλλουν, πσης, τήν γιασμνη παράδοση κα τήν πνευματικήμπειρα τς ρθοδοξας, πού διαφέρουν π τς παραδόσεις κα τςμπειρες το δυτικο Χριστιανισμο. Μόνο μιά τέτοια μολογιακστάση θ μποροσε νά καταξιώσει κα νά κάνει γόνιμη τήν ρθδοξη παρουσία στος διάλογους.

Β'. 
λλειψη ελικρνειας.

           Τό 
λλειμμα τς ρθδοξης μαρτυρίας, σ συνδυασμό μ τήνποδεδειγμνη νειλικρνεια τν τεροδξων, δυσχεραίνει περισσότερο τόν διαχριστιανικό διάλογο κα τόν καθιστναποτελεσματικ. Γι' ατ πολλές φορές ετε παρατηρονταιμοιβαες πιφανειακς ποχωρσεις ετε χρησιμοποιεται διφορούμενη γλώσσα κα ρολογα, προκειμένου νά συγκαλύπτονται ο διαφορές.ν πρτα-πρτα ο Ρωμαιοκαθολικοί ταν ελικρινες, θ πρεπε νά δηλώσουν μ σαφήνεια στος οκουμενιστικούς κύκλους ατ πού τονίζουν στος δικούς τούς πιστούς∙ τήν διλλακτη δηλαδή προσήλωση τούς στ παπικό πρωτεο κα λθητο. τσι, βέβαια, θφαινόταν ξεκάθαρα κα τό πώς ραματζονται τήν ντητα τν Χριστιανν: χι ς ντητα πίστεως λλ ς ποταγ λων κάτω πτήν παπική ξουσα. πιπλον θ πιβεβαιωνταν ή διαπίστωση τι ό παπικός θεσμός φενός ποτελε τήν τραγικότερη λλοωση τοΕαγγελου το Χριστο κα φετέρου χρησιμοποιε τούς διαλόγους γι τήν ξυπηρτηση κα μόνο τς πεκτατικς του πολιτικς.
Κύρια 
κφραση τς νειλικρνειας τν Παπικν ποτελε ή διατήρηση κα ή νσχυση τς Ονίας. Πρόκειται γι ναν πουλο θεσμό, τόνποο  Παπισμός χρησιμοποίησε κα ξακολουθε νά χρησιμοποιε ςνωτικ μοντέλο, παρ' λες τς ντονες διαμαρτυρίες τν ρθοδξων κα παρά τό τι ατς σήμερα ποτελε τό βασικότερο μπδιο στος διμερες διάλογους.ν πάλι ο ποικιλώνυμοι Διαμαρτυρόμενοι ταν ελικρινες, θ πρεπε νά δηλώσουν μ εθτητα τι δν εναι καθόλου διατεθειμένοι νάποχωρσουν π τς βασικές προτεσταντικές τούς ρχς κα τιλλες, τελικά, εναι ο ατες πού τούς ναγκζουν νά ρχονται σδιάλογο. Ατλλωστε, φανερώνει κα  κατήφορος πού χουν πάρει ο «κκλησες» τους (ερωσύνη γυναικν, γάμοι μοφυλοφλων κ..).

Γ'. 
περτονισμός τς γπης.

             
πειδ ή νειλικρνεια κα ο διοτελες σκοπιμότητες δηλητηρίασαν τούς διαλόγους, πού κατάντησαν σ τρμονες κακαρπες θεολογικές συζητήσεις, πιχειρθηκε μιά στροφή. Ο διάλογοι τώρα νομστηκαν "διάλογοι γπης" τόσο γι λόγους ντυπσεωνσο κα γι νά παρακαμφθε  σκόπελος τν δογματικν διενέξεων. « γπη προέχει», τονίζουν. « γπη πιβλλει νά νωθομε,στω κι ν πρχουν δογματικές διαφορές».
Γι' α
τ κα  πρακτική στος σημερινούς διαλόγους εναι νά μσυζητονται ατ πού χωρίζουν, λλ ατ πού ννουν, στε νά δημιουργεται μιά ψευδαίσθηση ντητας κα κοινς πίστεως. Στς Οκουμενικς Συνόδους μως ο Πατέρες συζητοσαν πάντοτε ατπού χώριζαν. Τό διο συμβαίνει κα σήμερα σ ποιονδποτε διάλογο μεταξύ πλευρν πού χουν διαφορές: Συζητονται ατ πού χωρίζουν- γι' ατ ξλλου γίνεται  διάλογος- κα χι ατ πούννουν.
Γι
 μς τούς ρθοδξους  γπη κα ή λθεια εναι ννοιεςδισπαστες. Διάλογος γπης χωρίς τήν λθεια εναι ψεύτικος καφσικος διάλογος. ν διάλογος γπης «ν ληθεί» σημαίνει: Διαλέγομαι μ τούς τεροδξους π γπη, γι νά τούς πισημνω πού βρίσκονται τά λάθη τους κα πώς θ δηγηθον στν λθεια.Ἐάν πραγματικά τούς γαπ, πρέπει νά τούς π τήν λθεια, σο κιν ατ εναι δύσκολο  δυνηρ.

Δ'. 
μβλυνση ρθοδξων κριτηρίων.

            Στ
ν παθολογία τν διαλόγων νκει κα ή μβλυνση τνρθοδξων θεολογικν κριτηρίων, πού προκύπτει π τήν καλλιέργεια μις "οκουμενικς βροφροσνης", προσωπικν σχέσεων κα φιλίας νμεσα στος τερδοξους θεολόγους.  πίστη θεωρεταιχι  λθεια, πού σώζει, λλ να σύνολο θεωρητικν ληθειν, πούπιδχονται συμβιβασμούς.σχυρζονται ο ρθδοξοι οκουμενιστές: "Διάλογο κάνουμε, δνλλζουμε τήν πίστη μας!". Κα σφαλς  διάλογος, ς "γαπητικήξοδος" πρς τόν λλον, εναι θεάρεστος.  οκουμενιστικός μως διάλογος, πως διεξάγεται σήμερα, δν εναι συνάντηση στν λθεια,λλ εναι "μοιβαα ναγνριση". Ατ σημαίνει τι ναγνωρζουμε τς τερδοξες Κοινότητες ς κκλησες, τι ποδεχμαστε πώς οδογματικές διαφορές τους ποτελον "νόμιμες κφρσεις" τς διας πίστεως. "τσι μως πέφτουμε στν παγίδα το δογματικοσυγκρητισμο:Τοποθετομε στ διο ππεδο τήν λθεια μ τήν πλάνη, ξισνουμε τό φς μ τό σκοτάδι.

Ε'. Συμπροσευχές.

             Ο
 ρθδοξοι οκουμενιστές, μ τήν μβλυνση τν θεολογικν τους κριτηρίων, εναι πολύ φυσικό νά συμμετέχουν χωρίς ναστολς σ κοινές μ τούς τερδοξους λατρευτικές κδηλσεις κασυμπροσευχές, πού πραγματοποιονται συχνά στ πλαίσια τν διαχριστιανικν συναντήσεων. Γνωρίζουν τι μ τόν οκουμενιστικό ατ συμπνευματισμό δημιουργεται τό κατάλληλο ψυχολογικό κλίμα, πού παιτεται γι τήν προώθηση τς νωτικς προσπάθειας.
Ο
 ερο Κανόνες μως τς κκλησας μας παγορεουν αστηρ τς συμπροσευχές μ τούς τερδοξους. Γιατί ο τερδοξοι δν χουν τήνδια πίστη μ' μς. Πιστεύουν σ' ναν διαφορετικό, διαστρεβλωμένο Χριστό. Γι' ατ κα ό γιος ωννης  Δαμασκηνός τούς ποκαλεπστους: « μ κατά τήν παράδοσιν τς Καθολικς κκλησας πιστεύων πιστός στιν». συμπροσευχή λοιπόν παγορεεται, πειδ δηλώνει συμμετοχή στν πίστη το συμπροσευχομένου κα δίνει σ' ατν τήν ψευδαίσθησητι δν βρίσκεται στν πλάνη, πτε δν χρειάζεται νά πιστρψει στνλθεια.

Στ'. Διακοινωνία (Intercommunio)

                  
ν ο ερο Κανόνες παγορεουν τς συμπροσευχές μ τούς αρετικος, πολύ περισσότερο ποκλεουν τή συμμετοχή μaς στ"Μυστήριά" τους. Κα στ σημεο ατ μως ο ρθδοξοι δν φανήκαμε συνεπες. Β' Βατικανή Σύνοδος, μέσα στ πλαίσια το οκουμενιστικο"νογματος" πού κανε, πρότεινε τή Διακοινωνία μ τούς ρθοδξους: Παπικοί θ μπορον νά κοινωνον σ ρθδοξους ναούς καρθδοξοι σ παπικούς. Μ τόν τρόπο ατ τόσο ο Παπικοί σο κα ορθδοξοι οκουμενιστές πιστεύουν τι σταδιακά θ πλθει de facto νωση Παπισμο κα ρθοδοξας, παρ' λες τς δογματικές τους διαφορές.ν γι τούς Παπικούς μιά τέτοια θέση δικαιολογεται π τήνντληψη πού χουν γι τήν κκλησα κα τά Μυστήρια (κτιστή χάρη κ.λπ.), γι μς τούς ρθοδξους εναι παράλογη κα παρδεκτη. κκλησα μας ποτέ δν θεώρησε τή θεία Εχαριστα ς μέσο γι τήνπτευξη τς ντητας, λλ πάντοτε ς σφραγίδα κα πιστγασμτης.λλωστε, τό κοινό Ποτήριο προϋποθέτει κοινή πίστη. ν δηλαδή ναςρθδοξος κοινωνε σ παπικό ναό, ατ σημαίνει τι ποδχεται κατήν παπική πίστη.

Συνεργασία σ
 πρακτικά θέματα.

               
λλο μέσο γι τήν πτευξη τν σκοπν το Οκουμενισμοποτελε ή διαχριστιανική συνεργασία σ πρακτικούς τομες. Οοκουμενιστές διατείνονται τι τά ποικίλα σύγχρονα προβλήματα (κοινωνικά, θικ, περιβαλλοντικά κ. .) φελουν νά μς ννουν. κκλησα, σφαλς, δειχνε κα δείχνει πάντα μεγάλη εαισθησα σ' λα τά νθρπινα προβλήματα, στσο  π κοινο μ τούς αρετικος ντιμετπισή τούς παρουσιάζει τά ξς μειονεκτήματα:
α) 
 φωνή τς ρθοδοξας, ταν συμφύρεται μ τς λλες χριστιανικές φωνές, χάνει τή διαύγεια της κα δυνατε νά κοινοποιήσει στν σημερινό νθρωπο τόν δικό της μοναδικό τρόπο ζως, πού εναι θεανθρωποκεντρικός, σ ντθεση μ τόννθρωποκεντρικ τρόπο ζως τν τεροδξων.
β) 
 κκλησα ποκπτει στν πειρασμό τς κκοσμικεύσεως, χρησιμοποιώντας στ κοινωνικό της ργο κοσμικές πρακτικές τνλλων μολογιν, σ βάρος το σωτηριολογικο της μηνύματος.κενο μως πού χει νγκη ό σημερινός νθρωπος, δν εναι ή βελτίωση τς ζως του μέσω νς κκοσμικευμένου Χριστιανισμο,στω κι ν ατς μπορέσει νά ξαλεψει λες τς κοινωνικές πληγές,λλ ή πελευθρωση το π τήν μαρτα κα  θέωσή του μέσα στληθιν Σμα το Χριστο, τήν ρθδοξη κκλησα.
γ) 
 ρθδοξος πιστός, βλέποντας τούς τερδοξους νά συνεργάζονται μ τούς κκλησιαστικος του ποιμένες, ποκομζει τήν σφαλμνηντπωση τι νκουν κι ατο στν κκλησα το Χριστο, παρά τς δογματικές διαφορές.

νταλλαγ πισκψεων.

            Τά τελευταία χρόνια 
 οκουμενιστική πολιτική σκεται κα μτς νταλλαγς πισμων πισκψεων μεταξύ τν μολογιν, οποες πραγματοποιονται π ψηλβαθμους, κυρίως, κληρικούς. Ατς περιλαμβάνουν γκωμιαστικς προσφωνήσεις, σπασμος,νταλλαγς δώρων, κοινά γεύματα, συμπροσευχές, κοινέςνακοινσεις κα λλες χειρονομίες φιλοφροσύνης.
Ε
δικότερα, π τό 1969 χει καθιερωθε ή τσια μοιβαα συμμετοχή,ρθοδξων κα Ρωμαιοκαθολικν, στς θρονικές ορτς Ρώμης καΚωνσταντινουπόλεως.
Ο
 συναντήσεις ατς, δυστυχς, δν εναι πλς θιμοτυπικςπισκψεις. Ο διοι, λλωστε, ο οκουμενιστές μολογον τι μ τούς κοινούς ορτασμος βιώνεται να εδος κκλησιαστικς κοινωνίας, μτήν μοιβαα ναγνρισ τους. πιστός λαός μας μως, ταν παρακολουθε τς πισκψεις π τάπτικοακουστικ μέσα πικοινωνας, δοκιμάζει δυσάρεστη κπληξη∙ σκανδαλίζεται, πικραίνεται, πορελλ κα προβληματίζεται, καθώς μάλιστα λλοτε κοει τούς ποιμένες του νά μιλον μ ρθοδοξότατη κα γιοπατερική γλώσσα, κα λλοτε τούς βλέπει νμεσα στοςτερδοξους νά συμπεριφέρονται διπλωματικά. νας τέτοιος μως συμβιβασμός στ χρο τς λθειας τς κκλησας, κμα κα γιτήν ερώτερη σκοπιμότητα, δν θ πληρωθεραγε, μ κριβ καδυνηρ τίμημα;

 διαθρησκειακή ξλιξη το Οκουμενισμο.

               
 βαθύτατη κρίση προσανατολισμο, πού μφανίστηκε πολύ νωρίς στν Οκουμενικ Κίνηση, τήν νγκασε πρτα νά στραφεστν ντιμετπιση τν κοινωνικοπολιτικν προβλημάτων τννθρπων, εγκαταλείποντας τή θεολογία ς δρόμο νσεως, καστερα νά πραγματοποιήσει να νοιγμα πρς τς μ χριστιανικές θρησκεες. Παραδέχεται τι λες ο θρησκεες ποτελον διαφορετικούς δρόμους σωτηρίας, παράλληλους μ τό Χριστιανισμό, κα τι τό γιο Πνεμα νεργε κα σ' ατς. Σύνθημά της χει τόξωμα τς "Νέας ποχς": «Πίστευε ,τι θέλεις, μόνο μ διεκδικες τήν ποκλειστικτητα τς λθειας κα το δρόμου τς σωτηρίας».
Συγκαλε
 λοιπόν διαθρησκειακές συναντήσεις, ο ποες δν εναιπλ πιστημονικ συνέδρια, πως διατείνονται ο διοργανωτές τους,λλ συνάξεις μολογας τς ντητας μ βάση τήν πίστη στν να Θεό. Γι' ατ συχνά περιλαμβάνουν κα κοινές λατρευτικέςκδηλσεις, στς ποες συμπροσεύχονται ρθδοξοι, τερδοξοι καλλθρησκοι.  Τριαδικός Θεός μως τν ρθοδξων, ό ληθινς καατοαποκαλυπτόμενος Θεός, δν εναι  διος μ τόν ποιο "Θεό" τντεροδξων κα τν λλοθρσκων, μ κάποιον φανταστικό δηλαδή "Θεό", πού δημιούργησε, κα συντηρε  θρησκευτική νγκη τομεταπτωτικο νθρπου.
Δυστυχ
ς, τό διαθρησκειακό ατ νοιγμα συμμερίζονται καρθδοξοι οκουμενιστές ερρχες, ο ποοι μάλιστα κφρζουνπψεις σν τς πμενες:
«
 Οκουμενικ Κίνηση, ν κα χει χριστιανική προέλευση, πρέπει νά γίνει κίνηση λων τν θρησκειν... λες ο θρησκεες πηρετούν τό Θεό κα τόν νθρωπο. Δν πρχει παρά μόνο νας Θεός...».
«Κατά βάθος, μία 
κκλησα  να τέμενος ποβλπουν στν δια πνευματική καταξίωση το νθρπου».
«Τό 
σλμ, στ Κοράνιο, μιλάει γι Χριστό, γι Παναγία, κι μες πρέπει νά μιλήσουμε γι τόν Μωάμεθ μ θάρρος κα τόλμη. Ν δομε τήν στορα του κα τήν προσφορά του, τό κήρυγμα το νς Θεο κατή ζωή τν μαθητν του, πού εναι μαθητές το νς Θεο...».
«Ρωμαιοκαθολικοί κα
 ρθδοξοι, Προτεστάνται κα βραοι, Μουσουλμάνοι κα νδο, Βουδισταί κα Κομφουκιανοί... θ πρέπει νά συντελέσωμε λοι μας στν προώθηση τν πνευματικν ρχν τοοκουμενισμο, τς δελφοσνης κα τς ερνης. τοτο μως θμπόρεση νά γίνει μόνον ἐάν εμεθα νωμνοι ν τ πνεύματι το νς Θεο».
Βασική 
πιδωξη τν διαθρησκειακν συναντήσεων εναι ή δημιουργία σημείων παφς μεταξύ τν θρησκειν, στε νά διευκολυνθε ή κοινήντιμετπιση τν κοινωνικν κα διεθνν προβλημάτων. Τήνπιδωξη ατ κμεταλλεονται κατά καιρούς κα σχυρο κοσμικοίρχοντες, πιστρατεοντας τς θρησκεες στν προώθηση νμων συμφερόντων τους. Ατ φάνηκε καθαρά μετά τήν 11η Σεπτεμβρίου 2001, ταν πραγματοποιήθηκαν «κατ' πιταγν» πλειάδα διαθρησκειακν συναντήσεων.
          
τσι μως ή κκλησα μας, ντ νά εναι «κρίση» κα «λεγχος» τς νομας, μεταβάλλεται σ ποστηρικτ κα συντηρητή της.γκλωβζεται στν γκσμια προοπτική τν διαφόρων θρησκειν καποβιβζεται στ ππεδο μις κοσμικς Θρησκείας μ φελιμιστικκα χρησιμοθηρικό χαρακτήρα. Ταυτόχρονα, ναγκζεται νά θετσει τό εραποστολικ της χρέος, φσον γίνεται ποδεκτπ πσημους μάλιστα κπροσπους της, τι λες ο θρησκεες ποτελον «θελημνας π Θεο δος σωτηρίας»!
Κάποιοι 
ρθδοξοι οκουμενιστές, ξλλου, φτάνουν στ σημεο νά μιλον γι τήν ερνη, τή δικαιοσύνη, τήν λευθερα, τήν γπη καλλα κατεξοχήν πνευματικά γαθ μ μιά ψυχρή κοσμική γλώσσα.ποσιωπον τι τά γαθ ατ ποτελον καρπούς το γου Πνεύματος, θεία δρα πού χορηγονται μ τήν πνευματική «ν Χριστησο» θληση κι χι μέσα π διαθρησκειακές συναντήσεις.
Πρέπει, βέβαια, νά τονιστε
τι  ρθοδοξα δν εναι θρησκεία, οτεστω  καλύτερη. Εναι  κκλησα:  ατοαποκλυψη κα φανέρωση το Θεο στν στορα. χει συνείδηση τς Οκουμενικτητας κα τςλθειας το Χριστο πού κατέχει, γι' ατ κα δν φοβται τς σχέσεις της μ τούς μ Χριστιανούς. Γνωρίζει μως τά ρια ατν τν σχέσεων, πως τά χει διαμορφώσει  γιοπατερική Παράδοση κα μυστηριακή τς μπειρα. Γι παράδειγμα, ό γιος Γρηγόριος ό Παλαμς, κάτω π συνθκες σκληρς αχμαλωσας, διαλέχτηκε μτούς θωμανος Τούρκους. Δν δίστασε, στσο, μ κίνδυνο τς ζως του, νά πε τήν λθεια κα νά λγξει τήν πλάνη τους. Πώςντιμετπιζαν, λλωστε, ο γιοι Μάρτυρες τούς εδωλολτρες κα ογιοι Νεομάρτυρες τούς Μωαμεθανούς; Δν μολογοσαν τήνλθεια; Θ μπορούσαμε νά τούς φανταστομε νά προσεύχονται μαζί τους; λλ τότε δν θ εχαμε Μάρτυρες!
              
 κκλησα μας λοιπόν ρνεται νά θυσιάσει στ βωμό λλων σκοπιμοτήτων τή μοναδικότητά της κα νά ποδεχθε τό οκουμενιστικό σύνθημα τι «σ λες τς θρησκεες, πίσω πδιαφορετικά νματα, λατρεύεται ό διος Θεός». Πιστεύει κρδαντατι ό νθρωπος σώζεται μόνο διά το Χριστο, σύμφωνα μ τόποστολικ: «Οκ στν ν λλ οδεν  σωτηρία∙ οδ γρ νομάστιν τερον π τόν ορανν τό δεδομένον ν νθρώποις ν  δεσωθναι μς» (Πράξ. 4,12).

Τελικά τ
 εναι  Οκουμενισμς;

              Μετά τ
ς λλεπλληλες ξελξεις του κα τή σταδιακήπομκρυνση του π τούς ρχικος του στόχους, δικαιολογημένα ορθδοξοι πιστοί ναρωτιονται: Δν φαίνεται ραγε ξεκάθαρα, τι σκοπός το Οκουμενισμο εναι χι ή νωση τν Χριστιανν, λλ πικρτηση τς Πανθρησκείας, ή σοπδωση τν πάντων κα μετατροπή τς κκλησας το Χριστο σ μιά «Λέσχη θρησκευομένωννθρπων», σ' ναν γκσμιο ργανισμ, σν τόν Ο.Η.Ε.,πονευρωμνο κα -πνευματικό;

Π
ς μως ποτιμ τόν Οκουμενισμ  παραδοσιακή μαςρθοδοξα;

          «
 Οκουμενισμς, πραγματικά τσι πως χει πικρατσει νά σημαδοτεται  ρος ατς, βεβαίως εναι αρεση, γιατί σημαίνειπρνηση βασικν γνωρισμάτων τς ρθοδξου πίστεως, πως εναι φέρ' επεν  ποδοχ τς θεωρίας τν κλάδων, τι δηλαδή  κάθεκκλησα χει να τμμα ληθεας κα πρέπει νά νωθομε λες οκκλησες, νά βάλουμε στ τραπέζι τά τμήματα τς ληθεας γι νάπαρτισθε τό λον. μες πιστεύουμε τι  ρθοδοξα εναι  Μία,γα, Καθολική κα ποστολικ κκλησα. Τέρμα, σ' ατ δν γίνεται συζήτηση∙ κα πομνως, ποιοσδποτε πρεσβεύει τά ντθετα μπορενά λέγεται οκουμενιστής κα πομνως νά εναι αρετικς» (ρχιεπ.θηνν Χριστόδουλος, Συνέντευξη στν Ραδιοφωνικό Σταθμό τςκκλησας, 24-5-1998).
«
 Οκουμενισμς εναι κοινό νομα γι τούς ψευδοχριστιανούς, γιτς ψευδοκκλησες τς Δυτικς Ερπης... λοι ατο οψευδοχριστιανισμοί, λες ο ψευδοεκκλησίες, δν εναι τίποτε λλο παρά μιά αρεση παραπλεύρως στν λλη αρεση. Τό κοινό εαγγελικνομα τους εναι παναίρεση. Γιατί; Γιατί στ διάστημα τς στορας οδιάφορες αρσεις ρνονταν  παραμόρφωναν μερικά διματα τοΘεανθρώπου κα Κυρίου ησο ο ερωπαϊκς μως ατς αρσειςπομακρνουν λκληρο τόν Θεάνθρωπο κα στ θέση του τοποθετον τόν Ερωπαο νθρωπο» (ρχιμ. ουστίνος Πόποβιτς).
«
 Οκουμενισμς δν εναι αρεση κα παναίρεση, πως συνήθως χαρακτηρίζεται. Εναι κάτι πολύ χειρότερο τς παναιρέσεως. Οαρσεις ταν φανεροί χθρο τς κκλησας. Μποροσε ατ νά παλέψει ναντον τους κα νά τς κατατροπώσει. Ό Οκουμενισμςμως διαφορε γι τά δόγματα κα γι τς δογματικές διαφορές τνκκλησιν. Εναι πρβαση, μνστευση, παραθεώρηση, γι νά μν πομε νομιμοποίηση κα δικαίωση τν αρσεων. Εναι πουλοςχθρς, κα π δ κριβς προέρχεται ό θανάσιμος κίνδυνος» (Καθηγητής νδρας Θεοδώρου).

ντιδρσεις στν Οκουμενικ Κίνηση.

              Σήμερα στ
ν ρθδοξο χρο αξνονται λονα ο ντιδρσεις κατά το Οκουμενισμο κα τν κφραστν του. Πολλά βιβλία,ρθρα κα κριτικές βλέπουν τό φς τς δημοσιότητας, που διατυπώνεται μ πόνο κα γωνα  ποψη τι δεουμε βάσει «σχεδίου» κα «γραμμς» πρς μιά βαβυλώνια αχμαλωσα τςρθοδοξας στν πολυπρόσωπη κα πολυώνυμη αρεση.
Δ
ν εναι λίγοι ο διαπρεπες ρθδοξοι κληρικοί κα θεολόγοι πού προτείνουν τήν μεση ποχρηση τς ρθοδοξας π τήν Οκουμενικ Κίνηση κα τά συνέδριά της, γιατί θεωρον τή συμμετοχή της σ ατχι πλς καρπη, λλ πολλαπλς πιζμια.
Κάποιες 
κκλησες χουν δη ποχωρσει π τό Παγκόσμιο Συμβούλιο τν κκλησιν, ν λλες προβληματίζονται ντονα γιτή δική τους συμμετοχή. Ατς ό προβληματισμός κφρστηκε κα στΔιορθόδοξη Συνάντηση τς Θεσσαλονίκης, τό 1998, που μεταξύλλων διαπιστώθηκε τι «πειτα π αἰώνα λκληρο ρθδοξης συμμετοχς στν Οκουμενικ Κίνηση κα μισό αἰώνα παρουσίας στΠ.Σ.Ε...., τό χάσμα μεταξύ ρθοδξων κα Προτεσταντν γίνεται μεγαλύτερο».
 συμμετοχή το πιστο λαο στν Οκουμενικ Κίνηση.

              Γνωρίζουμε 
τι κριτήριο τς ρθοδοξας παραμένει  πιστός κα εσεβς λαός. Κανείς, οτε Πατριάρχες οτε Σύνοδοι, δν μπορον νά τόν παρακάμψουν κα νά φιμώσουν τή συνείδηση του. Γι' ατ κα«δν πρέπει νά γίνεται κανένας διάλογος  νά λαμβάνεται καμιάπφαση, ν δν συμφωνε  γρυπνοσα ατ συνείδηση τςκκλησας (χαρισματοχοι κληρικοί, λαϊκοί, μοναχοί)» (Μητροπ. Ναυπάκτου ερόθεος).
            Ο
 οικουμενιστικοί διάλογοι, πως διεξάγονται, ενοονται κυρίως π κύκλους τς καδημαϊκς θεολογίας κα π λλακκλησιαστικ  μ θεσμικά ργανα, πού ποβλπουν σσυγκεκριμένα φλη πολιτικά, οκονομικ, διεθνν σχέσεων καπροβολς. Δν ποτελον ατημα το κκλησιαστικο σώματος, λλπιβλλονται "ξωθεν" κα "νωθεν". Τό γεγονός ατ ναδεικνει να νοσηρό φαινόμενο: τήν ατονμηση τν διοικητικν θεσμν τνρθοδξων κκλησιν σήμερα.  κκλησιαστικ διοίκηση δηλαδή εναι χωρισμένη π τή θεολογική σκέψη, λλ κα π τς πψεις, τς νησυχες κα τήν μπειρα το κκλησιαστικο πληρώματος.τσι συμβαίνει ό λαός το Θεο νά μ συμμετέχει νεργ οτε νάνημερνεται πεθυνα κα ντικειμενικ γι τούς διαλόγους.λλωστε, ο ποφσεις δν φέρουν πάντα τή σφραγίδα τς αθεντικς συνοδικότητος, λλ λαμβάνονται συνήθως π εδικος «παγγελματες» το Οκουμενισμομολογε χαρακτηριστικάρθδοξος ερρχης: «Ό ρθδοξος λαός δν γνωρίζει τίποτε γι τήν Οκουμενικ Κίνηση... λλ σως εναι τυχερή κα  ΟκουμενικΚίνηση πού ό ρθδοξος πληθυσμός δν γνωρίζει Τ γίνεται στΓενεύη»!

Τό χρέος μας.

              Ζο
με ναμφβολα σ περίοδο κοσμογονικν λλαγν. Τά γεγονότα, κατευθυνόμενα πλέον, τρέχουν μ ξέφρενους ρυθμούς. Ό Οκουμενισμς ξελσσεται μέσα στν σοπεδωτικ προοπτική τς Παγκοσμιοποιήσεως, πού πιβλλουν σχυρ πολιτικοοικονομικά κέντρα. Κανείς πιά δν πιστεύει σοβαρά πώς  Οκουμενισμς μπορενά προσφέρει ρατ λύση στ ατημα τς χριστιανικς ντητος.ς ρθδοξοι Χριστιανοί δν πρέπει οτε νά αθεροβατομε λλοτε κα νά φησυχζουμε. ν σεβόμαστε πραγματικά τή ζωή τννθρπων, ν πονμε τόν βασανισμένο π τς διξοδες θρησκευτικές του παραδόσεις κόσμο τς Δύσεως, λλ κα τόν παγιδευμένο στς δαιμονικές πλάνες κόσμο τς νατολς, χουμε χρέος νά μείνουμε προσηλωμένοι στν γα μας κκλησα. Νκρατήσουμε νθευτη τήν πατροπαράδοτη πίστη μας, βιώνοντας τήν αθεντικ μέσα π τόν καθημερινό μας γνα γι τόν προσωπικόγιασμ κα τή θέωση.  ρθ πίστη κα ό κριβς βίος θ μς κάνουνκανος γι τή μαρτυρία τς ρθοδοξας, λλ -γιατί χι;- κα γι τό μαρτύριο, ν κα ταν ο καιροί τό παιτσουν...
            
 μμον στν ρθοδοξα, δηλαδή στ γνησιότητα τς ζως, κα ή μμον στν λθεια πού λευθερνει κα σώζει, δν εναιγωισμς, φανατισμός  μισαλλοδοξία. κφρζει τήν οκουμενικδιάσταση, τήν γπη κα τή φιλανθρωπία τς ρθδοξης κκλησας. Κα ποτελε τήν στατη δυνατότητα πού ατ προσκομίζει, γι μιά ριζοσπαστική πνευματική λλαγ στ χρο τς Δύσεως, λλ κα γιμιά ξοδο τς νατολς π τήν αχμαλωσα τν ψεύτικων θεν.