(...) Κατάκρισις της αιρέσεως υπό των Εκκλησιών έν ομονοία <<επί ορθοδοξία>>, ή καταδίκη αυτής υπό γενικής Συνόδου της Ορθοδοξίας πάλιν έν ομονοία <<επί ορθοδοξία>> καθιστά άκυρα τα μυστήρια ταύτης.
ΑΚΥΡΑ ΚΑΙ ΜΗ ΑΚΥΡΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ
ΑΚΥΡΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ
Τα μυστήρια των κεκριμένων αιρετικών θείαν Χάριν ούκ έχουσιν, αλλ' είναι άκυρα και ανύπαρκτα.
Διό ο ΜΣΤ΄ Αποστολικός Κανών προστάσσει <<καθαιρείσθαι>> τον <<επίσκοπον ή πρεσβύτερον αιρετικών δεξαμένους βάπτισμα ή θυσίαν>>. <<Τίς γάρ συμφώνησις Χριστώ πρός Βελίαρ; ή τίς μερίς πιστώ μετά απίστου;>> (ΜΣΤ΄ Αποστολικού Κανόνος). Αιρετικοί ενταύθα νοούνται οι εκκλησιαστικώς κριθέντες και αποκηρυχθέντες. <<Αιρετικούς δέ λέγομεν>>, επεξηγεί η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος, <<τούς τε πάλαι (υπό) της Εκκλησίας αποκηρυχθέντας και τους μετά ταύτα ύφ' ημών αναθεματισθέντας>> (ΣΤ΄ Κανόνος Β΄ Οικουμενικής Συνόδου).
Το αυτό έπραξεν και η έν Καρχηδόνι Σύνοδος του μέσου του τρίτου αιώνος, ήτοι των περί τον άγιον Κυπριανόν επισκόπων. Διά του μοναδικού ταύτης Κανόνος ώρισεν, ότι τα υπό των αιρετικών και σχισματικών <<γινόμενα>> μυστήρια, <<ψευδή και κενά υπάρχοντα, πάντα εστίν αδόκιμα>> (Κανόνος έν Καρχηδόνι Συνόδου).
Βάση του ανωτέρου Κανόνος της έν Καρχηδόνι Συνόδου, ανεβαπτίζοντο οι κεκριμένοι αιρετικοί και σχισματικοί, ή το <<αποβλάστημα>> τούτων (ΜΖ΄ Κανόνος Μ. Βασιλείου), ήτοι οι εξ' αυτών προελθόντες. <<Ημείς>> <<αναβαπτίζομεν τοιούτους>> λέγει ο Μ. Βασίλειος (ΜΖ΄ Κανόνος Μ. Βασιλείου).
Διό ο ΜΣΤ΄ Αποστολικός Κανών προστάσσει <<καθαιρείσθαι>> τον <<επίσκοπον ή πρεσβύτερον αιρετικών δεξαμένους βάπτισμα ή θυσίαν>>. <<Τίς γάρ συμφώνησις Χριστώ πρός Βελίαρ; ή τίς μερίς πιστώ μετά απίστου;>> (ΜΣΤ΄ Αποστολικού Κανόνος). Αιρετικοί ενταύθα νοούνται οι εκκλησιαστικώς κριθέντες και αποκηρυχθέντες. <<Αιρετικούς δέ λέγομεν>>, επεξηγεί η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος, <<τούς τε πάλαι (υπό) της Εκκλησίας αποκηρυχθέντας και τους μετά ταύτα ύφ' ημών αναθεματισθέντας>> (ΣΤ΄ Κανόνος Β΄ Οικουμενικής Συνόδου).
Το αυτό έπραξεν και η έν Καρχηδόνι Σύνοδος του μέσου του τρίτου αιώνος, ήτοι των περί τον άγιον Κυπριανόν επισκόπων. Διά του μοναδικού ταύτης Κανόνος ώρισεν, ότι τα υπό των αιρετικών και σχισματικών <<γινόμενα>> μυστήρια, <<ψευδή και κενά υπάρχοντα, πάντα εστίν αδόκιμα>> (Κανόνος έν Καρχηδόνι Συνόδου).
Βάση του ανωτέρου Κανόνος της έν Καρχηδόνι Συνόδου, ανεβαπτίζοντο οι κεκριμένοι αιρετικοί και σχισματικοί, ή το <<αποβλάστημα>> τούτων (ΜΖ΄ Κανόνος Μ. Βασιλείου), ήτοι οι εξ' αυτών προελθόντες. <<Ημείς>> <<αναβαπτίζομεν τοιούτους>> λέγει ο Μ. Βασίλειος (ΜΖ΄ Κανόνος Μ. Βασιλείου).
ΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΑΙ ΣΥΝΟΔΟΙ
Η ΣΤ' Οικουμενική Σύνοδος επεκύρωσε <<τον υπό Κυπριανού>> <<και της κατ' αυτόν Συνόδου>> της Καρχηδόνος <<εκτεθέντα Κανόνα>>, αλλά μετά διαφοράς.
Η Οικουμενική Σύνοδος είπεν, ότι <<το παραδοθέν αυτοίς έθος>> του αναβαπτισμού των επιστρεφόντων αιρετικών, ώς τοπικόν, <<μόνον>> παρ' αυτοίς, ηγούν τοίς επισκόποις Καρχηδόνος <<εκράτησεν>> (Β΄ Κανόνος ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου). Η ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδος, εκτός του αναβαπτισμού, εδέχθη και την διά Χρίσματος και αναθεματισμού της αιρέσεως αποδοχήν των κεκριμένων αιρετικών και σχισματικών (95ου Κανόνος ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου), ώς έπραξε και η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος (Ζ΄ Κανόνος Β΄ Οικουμενικής Συνόδου). Συμφωνεί δέ είς τούτο και ο Μ. Βασίλειος (Α΄ Κανόνος Μ. Βασιλείου).
Ταύτα δηλούσιν, ότι ο Κανών της έν Καρχηδόνι Συνόδου έν τοίς τόποις εκείνοις κατά το παραδωθέν αυτοίς (τοίς επισκόποις) έθος εκράτησεν. Εντεύθεν ούν δείκνυται, ότι και αρχήθεν ού παρά πάσιν ήν ενεργών ο Κανών (Ζωναρά, PG. 137, 1105), ώς πρός την αναβάπτισιν των αιρετικών και σχισματικών. Και ότι, ώς πρός τούτο, <<ούκ εδέχθη (δεν εγένετο δεκτός) ο παρών Κανών παρά <<των αγίων Πατέρων>> των Οικουμενικών Συνόδων (Ζωναρά, PG. 137, 1104).
Κατά ταύτα, αί Οικουμενικαί Σύνοδοι κηρύσσουσιν άκυρα τα μυστήρια των κεκριμένων αιρετικών. Δέχονται όμως οικονομικώς τον τύπον του βαπτίσματος τούτων διά τους επιστρέφοντας είς την ορθοδοξίαν, εφ' όσον ούτος ετελέσθη ορθώς.
Η Οικουμενική Σύνοδος είπεν, ότι <<το παραδοθέν αυτοίς έθος>> του αναβαπτισμού των επιστρεφόντων αιρετικών, ώς τοπικόν, <<μόνον>> παρ' αυτοίς, ηγούν τοίς επισκόποις Καρχηδόνος <<εκράτησεν>> (Β΄ Κανόνος ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου). Η ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδος, εκτός του αναβαπτισμού, εδέχθη και την διά Χρίσματος και αναθεματισμού της αιρέσεως αποδοχήν των κεκριμένων αιρετικών και σχισματικών (95ου Κανόνος ΣΤ΄ Οικουμενικής Συνόδου), ώς έπραξε και η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος (Ζ΄ Κανόνος Β΄ Οικουμενικής Συνόδου). Συμφωνεί δέ είς τούτο και ο Μ. Βασίλειος (Α΄ Κανόνος Μ. Βασιλείου).
Ταύτα δηλούσιν, ότι ο Κανών της έν Καρχηδόνι Συνόδου έν τοίς τόποις εκείνοις κατά το παραδωθέν αυτοίς (τοίς επισκόποις) έθος εκράτησεν. Εντεύθεν ούν δείκνυται, ότι και αρχήθεν ού παρά πάσιν ήν ενεργών ο Κανών (Ζωναρά, PG. 137, 1105), ώς πρός την αναβάπτισιν των αιρετικών και σχισματικών. Και ότι, ώς πρός τούτο, <<ούκ εδέχθη (δεν εγένετο δεκτός) ο παρών Κανών παρά <<των αγίων Πατέρων>> των Οικουμενικών Συνόδων (Ζωναρά, PG. 137, 1104).
Κατά ταύτα, αί Οικουμενικαί Σύνοδοι κηρύσσουσιν άκυρα τα μυστήρια των κεκριμένων αιρετικών. Δέχονται όμως οικονομικώς τον τύπον του βαπτίσματος τούτων διά τους επιστρέφοντας είς την ορθοδοξίαν, εφ' όσον ούτος ετελέσθη ορθώς.
ΜΗ ΑΚΥΡΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ
Τα
μυστήρια των μή κεκριμένων εισέτι αιρετικών και σχισματικών δεν
θεωρούνται άκυρα. Τούτο μαρτυρούσιν η πράξις και ο λόγος της Ορθοδοξίας.
Ο άγιος Μελέτιος Αντιοχείας εχειροτονήθη παρά των τότε <<καινών αιρετικών>> (Επιφανίου Κύπρου, PG. 42, 429) αρειανών. Μερίς δέ των έν Αντιοχεία Ορθοδόξων δεν εδέχετο την μετ' αυτού κοινωνίαν <<ένεκεν>> <<κανονικών πραγμάτων>> (Επιφανίου Κύπρου, PG. 42, 468). Και όμως, ούτος εβάπτισεν τον άγιον Ιωάννην τον Χρυσόστομον (Βίος Ι. Χρυσοστόμου έν επιτομή, PG. 47 LXXXVII) και εχρημάτισεν πρόεδρος της Β΄ Οικουμενικής Συνόδου, θανών κατά την διάρκειαν των εργασιών ταύτης. Τότε ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης εξύμνησε τον Μελέτιον ώς νέον Απόστολον και <<ομότροπον>> <<αθλητήν>> των αγίων (Γρηγορίου Νύσσης, PG. 46, 852). Η δέ Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά τούτον ώς άγιον την 12ην Φεβρουαρίου μηνός ( Ωρολόγιον το Μέγα). Ομοίως και ο άγιος Ανατόλιος <<υπό Διοσκόρου του δυσσεβούς κεχειροτόνητο (έχει χειροτονηθεί) παρόντος και Ευτυχούς>> του αιρεσιάρχου (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1042). Εχειροτόνησε δέ τον Ανατόλιον ο Διόσκορος, ότε δεν είχε καθαιρεθεί εισέτι, ήτοι μετά την έν Εφέσω ληστρικήν Σύνοδον και πρό της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, ήτις καθήρεσε και τον Διόσκορο και τον Ευτυχή (Θ.Η.Ε. τ. 2, σ. 642). Και τότε εξεδηλώθη έν Κωνσταντινουπόλει αντίδρασις κατά της χειροτονίας ταύτης (Αυτόθι και Μ. 6, 44). Άλλ' όμως η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος εδέχθη τον Ανατόλιον ώς έξαρχον αυτής (Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 6, 565). Η δέ Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά και τούτον ώς άγιον την 3ην Ιουλίου μηνός.
Προσέτι, <<και οι πλείους (περισσότεροι) των έν Έκτη Αγία>> Οικουμενική <<Συνόδω συνεδρευσάντων>> επισκόπων υπό αιρετικών εχειροτονήθησαν. Και μάλιστα <<υπό Σεργίου, Πύρρου, Παύλου, Πέτρου εκεχειροτονήντο (είχον χειροτονηθεί), των καθηγητών (αρχηγών) της αιρέσεως των μονοθελητών>>. <<Επί πεντήκοντα γάρ ενιαυτούς το τηνικαύτα (τότε) η αίρεσις διήρκεσε>>. Και ούτοι <<οι της Έκτης Συνόδου Πατέρες αυτούς τους τέσσαρας>> αιρεσιάρχας <<ανεθεμάτισαν, καίπερ χειροτονία αυτών όντες>>. (Ταρασίου, Προέδρου της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1047). Δηλαδή, άν και ήσαν κεχειροτονημένοι παρ' αυτών, ούς ανεθεμάτισαν. Τότε γάρ εκρίθη συνοδικώς η δυσσεβής αίρεσις του Μονοθελητισμού.
Επί πλέον, και έν τη Ζ΄ Οικουμενική Συνόδω, ήτις κατέκρινε την εικονομαχικήν αίρεσιν, εγένεντο δεκτοί εικονομάχοι επίσκοποι. Έκ τούτων τινές ωμολόγησαν, ότι <<έν ταύτη τη αιρέσει ημών γεννηθέντες ανετράφημεν και ηυξήθημεν>> (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1031). Συνεπώς και εβαπτίσθησαν και εχειροτόνησαν και πάντα τα λοιπά εποίησαν.
Ταύτα έπραξαν αί Οικουμενικαί Σύνοδοι της Ορθοδοξίας, καθ' ότι τα μυστήρια των μή κεκριμένων εισέτι αιρετικών δεν λογίζονται άκυρα. Τούτο απεφάνθη η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος, λέγουσα διά του Προέδρου αυτής αγίου Ταρασίου <<έκ του Θεού έστιν η χειροτονία>> αυτών (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1042).
Ο άγιος Μελέτιος Αντιοχείας εχειροτονήθη παρά των τότε <<καινών αιρετικών>> (Επιφανίου Κύπρου, PG. 42, 429) αρειανών. Μερίς δέ των έν Αντιοχεία Ορθοδόξων δεν εδέχετο την μετ' αυτού κοινωνίαν <<ένεκεν>> <<κανονικών πραγμάτων>> (Επιφανίου Κύπρου, PG. 42, 468). Και όμως, ούτος εβάπτισεν τον άγιον Ιωάννην τον Χρυσόστομον (Βίος Ι. Χρυσοστόμου έν επιτομή, PG. 47 LXXXVII) και εχρημάτισεν πρόεδρος της Β΄ Οικουμενικής Συνόδου, θανών κατά την διάρκειαν των εργασιών ταύτης. Τότε ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης εξύμνησε τον Μελέτιον ώς νέον Απόστολον και <<ομότροπον>> <<αθλητήν>> των αγίων (Γρηγορίου Νύσσης, PG. 46, 852). Η δέ Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά τούτον ώς άγιον την 12ην Φεβρουαρίου μηνός ( Ωρολόγιον το Μέγα). Ομοίως και ο άγιος Ανατόλιος <<υπό Διοσκόρου του δυσσεβούς κεχειροτόνητο (έχει χειροτονηθεί) παρόντος και Ευτυχούς>> του αιρεσιάρχου (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1042). Εχειροτόνησε δέ τον Ανατόλιον ο Διόσκορος, ότε δεν είχε καθαιρεθεί εισέτι, ήτοι μετά την έν Εφέσω ληστρικήν Σύνοδον και πρό της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, ήτις καθήρεσε και τον Διόσκορο και τον Ευτυχή (Θ.Η.Ε. τ. 2, σ. 642). Και τότε εξεδηλώθη έν Κωνσταντινουπόλει αντίδρασις κατά της χειροτονίας ταύτης (Αυτόθι και Μ. 6, 44). Άλλ' όμως η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος εδέχθη τον Ανατόλιον ώς έξαρχον αυτής (Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 6, 565). Η δέ Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά και τούτον ώς άγιον την 3ην Ιουλίου μηνός.
Προσέτι, <<και οι πλείους (περισσότεροι) των έν Έκτη Αγία>> Οικουμενική <<Συνόδω συνεδρευσάντων>> επισκόπων υπό αιρετικών εχειροτονήθησαν. Και μάλιστα <<υπό Σεργίου, Πύρρου, Παύλου, Πέτρου εκεχειροτονήντο (είχον χειροτονηθεί), των καθηγητών (αρχηγών) της αιρέσεως των μονοθελητών>>. <<Επί πεντήκοντα γάρ ενιαυτούς το τηνικαύτα (τότε) η αίρεσις διήρκεσε>>. Και ούτοι <<οι της Έκτης Συνόδου Πατέρες αυτούς τους τέσσαρας>> αιρεσιάρχας <<ανεθεμάτισαν, καίπερ χειροτονία αυτών όντες>>. (Ταρασίου, Προέδρου της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1047). Δηλαδή, άν και ήσαν κεχειροτονημένοι παρ' αυτών, ούς ανεθεμάτισαν. Τότε γάρ εκρίθη συνοδικώς η δυσσεβής αίρεσις του Μονοθελητισμού.
Επί πλέον, και έν τη Ζ΄ Οικουμενική Συνόδω, ήτις κατέκρινε την εικονομαχικήν αίρεσιν, εγένεντο δεκτοί εικονομάχοι επίσκοποι. Έκ τούτων τινές ωμολόγησαν, ότι <<έν ταύτη τη αιρέσει ημών γεννηθέντες ανετράφημεν και ηυξήθημεν>> (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1031). Συνεπώς και εβαπτίσθησαν και εχειροτόνησαν και πάντα τα λοιπά εποίησαν.
Ταύτα έπραξαν αί Οικουμενικαί Σύνοδοι της Ορθοδοξίας, καθ' ότι τα μυστήρια των μή κεκριμένων εισέτι αιρετικών δεν λογίζονται άκυρα. Τούτο απεφάνθη η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος, λέγουσα διά του Προέδρου αυτής αγίου Ταρασίου <<έκ του Θεού έστιν η χειροτονία>> αυτών (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1042).
ΖΗΤΗΜΑ ΣΥΝΟΔΙΚΩΣ ΛΕΛΥΜΕΝΟΝ
Το
ζήτημα της εγκυρότητος των μυστηρίων των μή κεκριμένων αιρετικών
συνεζητήθει έν τη Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδω και ελύθην παρ΄ αυτής έν
Πνεύματι Αγίω.
Η Οικουμενική αύτη Σύνοδος ανέγνωσε και διεσαφήνισε τάς σχετικάς <<κανονικάς διατάξεις και τα συνοδικά παραγγέλματα και των αγίων Πατέρων την ακρίβειαν>>. Και απέδειξεν, ότι <<πάντες ομοφρόνως τους προσερχομένους απο αιρέσεως της οιασούν (οιασδήποτε) απεδέξαντο>>, <<εάν ετέρα κανονική αιτία η καθαιρούσα τον προσερχόμενον ούκ έστι>>. Δηλαδή, εάν δεν υφίσταται κανονικόν κώλυμα Ιερωσύνης. <<Η αγία Σύνοδος είπεν ούτως αληθώς έχει>> (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1039).
Απεδέξαντο δέ οι Άγιοι όχι μόνον τους ορθοδόξως πρότερον χειροτονηθέντας, είτα είς αίρεσιν περιπεσόντας και εξ' αυτής επιστρέφοντας, αλλά και τους χειροτονηθέντας υπό αιρετικών. Διό Ταράσιος ο αγιώτατος Πατριάρχης είπε Διότι <<Και ημείς γούν δεχώμεθα (να δεχώμεθα) τους από αιρετικών χειροτονηθέντας, ώς και Ανατόλιος εδέχθη (εγένετο δεκτός)>>. Διότι <<αληθώς φωνή Θεού έστιν, ότι ούκ αποθανούνται τέκνα υπέρ πατέρων, άλλ' έκαστος τη ιδία αμαρτία αποθανείται>>. Και, προσέτι, <<ότι έκ Θεού έστιν η χειροτονία>> των μή κεκριμένων αιρετικών (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1042). Το αυτό εδίδαξεν και ο Μ. Βασίλειος καθ' ότι <<ούκ έφησεν (δεν είπεν) ο πατήρ αδέκτους είναι>> τους τοιούτους αιρετικούς (Ζ΄Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1050).
Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος απεφάνθη περί των ακρίτων αιρετικών <<δέχεσθαι τους έξ αιρέσεων επιστρέφοντας>> και τους από αιρετικών χειροτονηθέντας, <<ότι έκ Θεού έστιν η χειροτονία>>.
Η Οικουμενική αύτη Σύνοδος ανέγνωσε και διεσαφήνισε τάς σχετικάς <<κανονικάς διατάξεις και τα συνοδικά παραγγέλματα και των αγίων Πατέρων την ακρίβειαν>>. Και απέδειξεν, ότι <<πάντες ομοφρόνως τους προσερχομένους απο αιρέσεως της οιασούν (οιασδήποτε) απεδέξαντο>>, <<εάν ετέρα κανονική αιτία η καθαιρούσα τον προσερχόμενον ούκ έστι>>. Δηλαδή, εάν δεν υφίσταται κανονικόν κώλυμα Ιερωσύνης. <<Η αγία Σύνοδος είπεν ούτως αληθώς έχει>> (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1039).
Απεδέξαντο δέ οι Άγιοι όχι μόνον τους ορθοδόξως πρότερον χειροτονηθέντας, είτα είς αίρεσιν περιπεσόντας και εξ' αυτής επιστρέφοντας, αλλά και τους χειροτονηθέντας υπό αιρετικών. Διό Ταράσιος ο αγιώτατος Πατριάρχης είπε Διότι <<Και ημείς γούν δεχώμεθα (να δεχώμεθα) τους από αιρετικών χειροτονηθέντας, ώς και Ανατόλιος εδέχθη (εγένετο δεκτός)>>. Διότι <<αληθώς φωνή Θεού έστιν, ότι ούκ αποθανούνται τέκνα υπέρ πατέρων, άλλ' έκαστος τη ιδία αμαρτία αποθανείται>>. Και, προσέτι, <<ότι έκ Θεού έστιν η χειροτονία>> των μή κεκριμένων αιρετικών (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1042). Το αυτό εδίδαξεν και ο Μ. Βασίλειος καθ' ότι <<ούκ έφησεν (δεν είπεν) ο πατήρ αδέκτους είναι>> τους τοιούτους αιρετικούς (Ζ΄Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1050).
Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος απεφάνθη περί των ακρίτων αιρετικών <<δέχεσθαι τους έξ αιρέσεων επιστρέφοντας>> και τους από αιρετικών χειροτονηθέντας, <<ότι έκ Θεού έστιν η χειροτονία>>.
ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΑΚΥΡΑ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
Πότε τα μυστήρια αιρέσεως τινος θεωρούνται άκυρα; Όταν αύτη αποκηρυχθή έν ομονοία.
Επί τούτου η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος, διά του Προέδρου ταύτης αγίου Ταρασίου, λέγει <<Εάν δέ συνοδική εκφώνησις γένηται>>, ήτοι συνοδική καταδικαστική απόφασις εναντίον της αιρέσεως. <<και ομόνοια των Εκκλησιών επί ορθοδοξία>>, τότε <<ο τολμών από των βεβήλων αιρετικών>> της αιρέσεως ταύτης <<χειροτονείσθαι (να χειροτονηθεί), τή καθαιρέσει υποπεσείται. Η Αγία Σύνοδος είπεν αυτή δικαία κρίσις>> (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1050).
Κατάκρισις της αιρέσεως υπό των Εκκλησιών έν ομονοία <<επί ορθοδοξία>>, ή καταδίκη αυτής υπό γενικής Συνόδου της Ορθοδοξίας πάλιν έν ομονοία <<επί ορθοδοξία>> καθιστά άκυρα τα μυστήρια ταύτης.
Επί τούτου η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος, διά του Προέδρου ταύτης αγίου Ταρασίου, λέγει <<Εάν δέ συνοδική εκφώνησις γένηται>>, ήτοι συνοδική καταδικαστική απόφασις εναντίον της αιρέσεως. <<και ομόνοια των Εκκλησιών επί ορθοδοξία>>, τότε <<ο τολμών από των βεβήλων αιρετικών>> της αιρέσεως ταύτης <<χειροτονείσθαι (να χειροτονηθεί), τή καθαιρέσει υποπεσείται. Η Αγία Σύνοδος είπεν αυτή δικαία κρίσις>> (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 12, 1050).
Κατάκρισις της αιρέσεως υπό των Εκκλησιών έν ομονοία <<επί ορθοδοξία>>, ή καταδίκη αυτής υπό γενικής Συνόδου της Ορθοδοξίας πάλιν έν ομονοία <<επί ορθοδοξία>> καθιστά άκυρα τα μυστήρια ταύτης.
ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΠΕΣΟΝΤΟΣ ΕΙΣ ΚΕΚΡΙΜΕΝΗΝ ΑΙΡΕΣΙΝ
Πώς κρίνονται τα μυστήρια του Ορθοδόξου, του πεσόντος είς αίρεσιν υπό των αγίων Συνόδων ή Πατέρων κατακεκριμένην;
<<Ουδέν>> έστιν, <<ό μή ειρήκασιν (έχουσι είπει) οι Πατέρες>> (Συμεών Θεσσαλονίκης, PG. 155, 64). Διό και επί τούτου του ζητήματος έρριψαν το φώς της Ορθοδοξίας. Τούτο μαρτυρεί η στάσις των Αγίων και πρός τον αιρεσιάρχην Νεστόριον. Ο Νεστόριος κατηγγέλετο υπό του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, ότι εφρόνει <<τά τού Αρείου>> (Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Μ. 4, 1256). Δηλαδή, επίστευε και εκήρυττεν αίρεσιν κατακεκριμένην παρά δύο Οικουμενικών Συνόδων, της έν Νικαία Α΄ Οικουμενικής Συνόδου και της έν Κωνσταντινουπόλει Β΄ Οικουμενικής Συνόδου. Και όμως, τα υπό του Νεστορίου τελούμενα μυστήρια εθεώρησαν ώς μή άκυρα μέχρι της καθαιρέσεως αυτού παρά της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου. Διό <<των ύπ' αυτού χειροτονηθέντων>> πρό ταύτης της καθαιρέσεως, <<ουδείς καθήρηται (έχει καθαιρεθή) >>, ώς λέγει ο Μ. Φώτιος (PG. 104, 1224).
<<Ουδέν>> έστιν, <<ό μή ειρήκασιν (έχουσι είπει) οι Πατέρες>> (Συμεών Θεσσαλονίκης, PG. 155, 64). Διό και επί τούτου του ζητήματος έρριψαν το φώς της Ορθοδοξίας. Τούτο μαρτυρεί η στάσις των Αγίων και πρός τον αιρεσιάρχην Νεστόριον. Ο Νεστόριος κατηγγέλετο υπό του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, ότι εφρόνει <<τά τού Αρείου>> (Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Μ. 4, 1256). Δηλαδή, επίστευε και εκήρυττεν αίρεσιν κατακεκριμένην παρά δύο Οικουμενικών Συνόδων, της έν Νικαία Α΄ Οικουμενικής Συνόδου και της έν Κωνσταντινουπόλει Β΄ Οικουμενικής Συνόδου. Και όμως, τα υπό του Νεστορίου τελούμενα μυστήρια εθεώρησαν ώς μή άκυρα μέχρι της καθαιρέσεως αυτού παρά της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου. Διό <<των ύπ' αυτού χειροτονηθέντων>> πρό ταύτης της καθαιρέσεως, <<ουδείς καθήρηται (έχει καθαιρεθή) >>, ώς λέγει ο Μ. Φώτιος (PG. 104, 1224).
ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΙΣ ΚΑΙ ΑΓΩΝ
Τί
ποιήσουσι, λοιπόν, οι Ορθόδοξοι; Θα αναμένωσι την συνοδικήν κρίσιν του
αιρετικού και μάλιστα, ότε αυτή αργοπορεί ή προβλέπεται κατ' ανθρωπον
απραγματοποίητος;
Επίσκοπος, λέγει η Ορθοδοξία, κηρύττων <<αίρεσιν τινα παρά των αγίων Συνόδων ή Πατέρων κατεγνωσμένην>> <<δημοσία>> και <<γυμνή τη κεφαλή έπ' Εκκλησίας>>, συμφώνως πρός την κανονικήν τάξιν της Εκκλησίας τελεί υπό συνοδικήν διάγνωσιν και κρίσιν. Κατά δε τους ιερούς Κανόνας, κατατάσσεται, μετά των <<ψευδεπισκόπων και ψευδοδιδασκάλων>>.
Διό οι Ορθόδοξοι δικαιούνται, ίνα αποτειχισθώσιν έκ τούτου, διακόπτοντες την μετ' αυτού κοινωνίαν και <<πρό συνοδικής διαγνώσεως>> (ΙΕ΄ Κανόνος ΑΒ΄ Συνόδου).
Οι ούτως αποτειχιζόμενοι Ορθόδοξοι δεν <<υπόκεινται>> <<κανονική επιτιμήσει>> άλλ' είναι αξιέπαινοι. Ούτοι είναι άξιοι <<τιμής>> <<πρεπούσης>> <<τοίς Ορθοδόξοις>>. Και <<ού σχίσματι την ένωσιν της Εκκλησίας κατέτεμον, αλλά σχισμάτων και μερισμών την Εκκλησίαν εσπούδασαν ρύσασθαι (να σώσωσι)>> (Αυτόθι). Δηλαδή, η αποτείχισις γίνεται ώς μέσον αντιαιρετικού αγώνος υπέρ της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Οι γνησίως Ορθόδοξοι δεν εφησυχάζουσιν έν τη αποτειχίσει, άλλ' αγωνίζονται κατά της αιρέσεως και υπέρ της Ορθοδοξίας <<άχρι θανάτου>>.
Διό <<εξέλθετε έκ μέσου αυτών και αφορίσθητε (διαχωρισθήτε)>> (2 Κορινθ. στ΄ 17), λέγει ο θείος νόμος, αλλά και <<εώς του θανάτου αγώνισαι περί της αληθείας>>(Σοφ. Σειρ. δ΄ 28) και <<γίνου πιστός άχρι θανάτου>>, και τότε <<δώσω σοι τον στέφανον της ζωής>>.
(ΚΑΛΗ ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΑΡΙΘ. ΦΥΛ. 58)
Επίσκοπος, λέγει η Ορθοδοξία, κηρύττων <<αίρεσιν τινα παρά των αγίων Συνόδων ή Πατέρων κατεγνωσμένην>> <<δημοσία>> και <<γυμνή τη κεφαλή έπ' Εκκλησίας>>, συμφώνως πρός την κανονικήν τάξιν της Εκκλησίας τελεί υπό συνοδικήν διάγνωσιν και κρίσιν. Κατά δε τους ιερούς Κανόνας, κατατάσσεται, μετά των <<ψευδεπισκόπων και ψευδοδιδασκάλων>>.
Διό οι Ορθόδοξοι δικαιούνται, ίνα αποτειχισθώσιν έκ τούτου, διακόπτοντες την μετ' αυτού κοινωνίαν και <<πρό συνοδικής διαγνώσεως>> (ΙΕ΄ Κανόνος ΑΒ΄ Συνόδου).
Οι ούτως αποτειχιζόμενοι Ορθόδοξοι δεν <<υπόκεινται>> <<κανονική επιτιμήσει>> άλλ' είναι αξιέπαινοι. Ούτοι είναι άξιοι <<τιμής>> <<πρεπούσης>> <<τοίς Ορθοδόξοις>>. Και <<ού σχίσματι την ένωσιν της Εκκλησίας κατέτεμον, αλλά σχισμάτων και μερισμών την Εκκλησίαν εσπούδασαν ρύσασθαι (να σώσωσι)>> (Αυτόθι). Δηλαδή, η αποτείχισις γίνεται ώς μέσον αντιαιρετικού αγώνος υπέρ της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Οι γνησίως Ορθόδοξοι δεν εφησυχάζουσιν έν τη αποτειχίσει, άλλ' αγωνίζονται κατά της αιρέσεως και υπέρ της Ορθοδοξίας <<άχρι θανάτου>>.
Διό <<εξέλθετε έκ μέσου αυτών και αφορίσθητε (διαχωρισθήτε)>> (2 Κορινθ. στ΄ 17), λέγει ο θείος νόμος, αλλά και <<εώς του θανάτου αγώνισαι περί της αληθείας>>(Σοφ. Σειρ. δ΄ 28) και <<γίνου πιστός άχρι θανάτου>>, και τότε <<δώσω σοι τον στέφανον της ζωής>>.
ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΝΑΙ
Λέγουσι
τινές από καρδίας λαλούντες. Εάν δεχθώμεν μή άκυρα τα μυστήρια των
ακρίτων αιρετικών, τότε θα δεχθώμεν εγκύρους και τάς ποινάς τούτων κατά
των ενισταμένων εναντίον της αιρέσεως Ορθοδόξων.
Έτερον όμως οι άγιοι Πατέρες της Ορθοδόξου Εκκλησίας διδάσκουσι. Δηλαδή, ότι τα μέν μυστήρια των αιρετικών τούτων δεν θεωρούνται άκυρα, άλλ' αί επιβαλλόμεναι παρ' αυτών ποιναί είναι εκκλησιαστικώς άκυροι και ανυπόστατοι. Τούτο έγραφεν ο άγιος Κελεστίνος Ρώμης περί του αιρεσιάρχου Νεστορίου, όστις ετιμώρησεν έν Κωνσταντινουπόλει Ορθοδόξους ενισταμένους κατά της αιρέσεως αυτού. Ήτοι, ότι ούτος <<ουδένα ή καθελείν (να καθαιρέση) ή αποκινήσαι (να αποκινήση έκ της θέσεώς του) ηδύνατο>> (Κελεστίνου Ρώμης, Μ. 4, 1045), καθ' ότι αιρετικός. Από πότε δέ ούκ είχε τοιούτον δικαίωμα; Από την στιγμήν κηρύξεως της αιρέσεώς του <<άφ' ού τοιαύτα (αιρετικά) κηρύττειν>> ήρξατο ( αυτόθι). Διό καταδικαστική απόφασις του αιρετικού Νεστορίου ουδέ πρόσκαιρον ισχύν έσχεν (αυτόθι).
Τουτέστι, τα μέν μυστήρια του πεσόντος είς αίρεσιν Ορθοδόξου λογίζονται άκυρα απο της καθαιρέσεως αυτού, αί δέ ποιναί τούτου είναι άκυροι απο της κηρύξεως της αιρέσεως.
Έτερον όμως οι άγιοι Πατέρες της Ορθοδόξου Εκκλησίας διδάσκουσι. Δηλαδή, ότι τα μέν μυστήρια των αιρετικών τούτων δεν θεωρούνται άκυρα, άλλ' αί επιβαλλόμεναι παρ' αυτών ποιναί είναι εκκλησιαστικώς άκυροι και ανυπόστατοι. Τούτο έγραφεν ο άγιος Κελεστίνος Ρώμης περί του αιρεσιάρχου Νεστορίου, όστις ετιμώρησεν έν Κωνσταντινουπόλει Ορθοδόξους ενισταμένους κατά της αιρέσεως αυτού. Ήτοι, ότι ούτος <<ουδένα ή καθελείν (να καθαιρέση) ή αποκινήσαι (να αποκινήση έκ της θέσεώς του) ηδύνατο>> (Κελεστίνου Ρώμης, Μ. 4, 1045), καθ' ότι αιρετικός. Από πότε δέ ούκ είχε τοιούτον δικαίωμα; Από την στιγμήν κηρύξεως της αιρέσεώς του <<άφ' ού τοιαύτα (αιρετικά) κηρύττειν>> ήρξατο ( αυτόθι). Διό καταδικαστική απόφασις του αιρετικού Νεστορίου ουδέ πρόσκαιρον ισχύν έσχεν (αυτόθι).
Τουτέστι, τα μέν μυστήρια του πεσόντος είς αίρεσιν Ορθοδόξου λογίζονται άκυρα απο της καθαιρέσεως αυτού, αί δέ ποιναί τούτου είναι άκυροι απο της κηρύξεως της αιρέσεως.
ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Λέγει φιλοκαινοτόμον
πνεύμα. Εφ' όσον τα Μυστήρια είναι ισχυρά, καλώς εμμένομεν έν τή
αντιπαραδοσιακήν καινοτομία και δεν αποτειχιζόμεθα έκ των ομολογούντων
Οικουμενισμόν καινοτόμων!
Τούτο, όμως, είανι ασεβές. Διότι δεν σώζει τον Χριστιανόν μόνο η θεία Χάρις, αλλά <<η Χάρις και η αλήθεια>> (Ιωάν. α΄ 17), κατά το δόγμα του Κυρίου, <<ο πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται, ο δέ απιστήσας κατακριθήσεται>> (Μαρκ. ιστ΄ 16). Κατακριθήσεται δέ, όχι μόνον ο κληθείς είς το άγιον Βάπτισμα και αρνηθείς την σωτήριον κλήσιν όλως, αλλά και ο βαπτισθείς μέν, πεσών δε μετά τούτο είς απιστίαν αιρέσεως αμετανοήτως. Διότι, ενώ το Μυστήριον του Βαπτίσματος έστι Φώς, η αίρεσις είναι <<σκότος το εξώτερον>> (Δαλματίου, Μ. 4, 1257). Τα άγια Μυστήρια, λέγει ο ιερός Κανών, <<τοίς επιμένουσιν έν τή αιρέσει μεγάλην της καταδίκης την τιμωρίαν πορίζουσιν>>. Ούτω γίνεται έν αυτοίς το <<έν τή αληθεία πρός την αιώνιον ζωήν>> <<φωτεινότερον>> <<έν τή πλάνη σκοτεινότερον και πλέον καταδεδικασμένον>> (ΝΖ΄ Κανόνος Συνόδου Καρθαγένης). Διό αί Οικουμενικαί Σύνοδοι απαγγέλλουσι τον φρικτόν αναθεματισμόν <<τοίς κοινωνούσιν έν γνώσει>> τοίς καινοτόμοις <<ανάθεμα>> (Ζ΄Οικουμενικής Συνόδου Μ. 13, 128).
Υπό το ανάθεμα, λοιπόν, των Οικουμενικών Συνόδων της Εκκλησίας κείνται οι <<έν γνώσει>> (Θεοδώρου Στουδίτου, PG. 99, 1653) κοινωνούντες των Μυστηρίων των υπό κρίσιν καινοτόμων, καίτοι ταύτα είναι εισέτι ισχυρά. Ώς γάρ <<πάν το έν αγνοία καθαρισθήσεται (αυτόθι)>> ούτω το <<έν γνώσει>> (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 13, 128) <<κατακριθήσεται>> (Μάρκ. ιστ΄ 16).
Τούτο, όμως, είανι ασεβές. Διότι δεν σώζει τον Χριστιανόν μόνο η θεία Χάρις, αλλά <<η Χάρις και η αλήθεια>> (Ιωάν. α΄ 17), κατά το δόγμα του Κυρίου, <<ο πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται, ο δέ απιστήσας κατακριθήσεται>> (Μαρκ. ιστ΄ 16). Κατακριθήσεται δέ, όχι μόνον ο κληθείς είς το άγιον Βάπτισμα και αρνηθείς την σωτήριον κλήσιν όλως, αλλά και ο βαπτισθείς μέν, πεσών δε μετά τούτο είς απιστίαν αιρέσεως αμετανοήτως. Διότι, ενώ το Μυστήριον του Βαπτίσματος έστι Φώς, η αίρεσις είναι <<σκότος το εξώτερον>> (Δαλματίου, Μ. 4, 1257). Τα άγια Μυστήρια, λέγει ο ιερός Κανών, <<τοίς επιμένουσιν έν τή αιρέσει μεγάλην της καταδίκης την τιμωρίαν πορίζουσιν>>. Ούτω γίνεται έν αυτοίς το <<έν τή αληθεία πρός την αιώνιον ζωήν>> <<φωτεινότερον>> <<έν τή πλάνη σκοτεινότερον και πλέον καταδεδικασμένον>> (ΝΖ΄ Κανόνος Συνόδου Καρθαγένης). Διό αί Οικουμενικαί Σύνοδοι απαγγέλλουσι τον φρικτόν αναθεματισμόν <<τοίς κοινωνούσιν έν γνώσει>> τοίς καινοτόμοις <<ανάθεμα>> (Ζ΄Οικουμενικής Συνόδου Μ. 13, 128).
Υπό το ανάθεμα, λοιπόν, των Οικουμενικών Συνόδων της Εκκλησίας κείνται οι <<έν γνώσει>> (Θεοδώρου Στουδίτου, PG. 99, 1653) κοινωνούντες των Μυστηρίων των υπό κρίσιν καινοτόμων, καίτοι ταύτα είναι εισέτι ισχυρά. Ώς γάρ <<πάν το έν αγνοία καθαρισθήσεται (αυτόθι)>> ούτω το <<έν γνώσει>> (Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, Μ. 13, 128) <<κατακριθήσεται>> (Μάρκ. ιστ΄ 16).
(ΚΑΛΗ ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΑΡΙΘ. ΦΥΛ. 58)
