«Τί εἶναι ὁ ἀφορισμός καί σέ ποιές περιπτώσεις γίνεται αὐτός;»
Μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
Απαντήσεις επί αποριών ανδρών- γυναικών
Απορία 64η:
«Τί εἶναι ὁ ἀφορισμός καί σέ ποιές περιπτώσεις γίνεται αὐτός;»
[Εκφωνήθηκε κατά το έτος 1992]
Λέει μία απορία: «Τι είναι ο αφορισμός και σε ποιες περιπτώσεις γίνεται αυτός;».
Ο αφορισμός, αγαπητοί μου, είναι το εξής πράγμα. Κατ΄αρχάς τι θα πει αφορισμός, η λέξις αφορισμός. Από το ρήμα ἀπό+ ὁρίζω. Το ὁρίζω παίρνει δασεία, το π γίνεται φ, τα ξέρουμε αυτά από το Δημοτικό νομίζω, και έτσι λέμε ἀπό + ὁρίζω, ἀπορίζω, ἀφορίζω. Ώστε από εκεί παράγεται ο αφορισμός.
Τι θα πει αφορίζω; Από και όρια, από και ορίζω. Θα πει βγάζω έξω από τα όρια. Η Εκκλησία έχει όρια. Έχει μάντρα, «καί φραγμόν περιέθηκεν», λέει στην παραβολή ο Κύριος. Και στον Ισραήλ είχε βάλει φραγμόν, δηλαδή νοητά σύνορα: «Δεν θα βγεις στους γειτονικούς σου λαούς που ειδωλολατρούν να κάνεις παρέα μαζί τους, συνοικέσια και γιορτές».
Έτσι και εδώ, η Εκκλησία έχει τα όριά της. Από τα όρια αυτά δεν μπορείς να βγεις, αν θέλεις να είσαι Χριστιανός. Και ποια είναι τα όρια αυτά; Είναι εκεί που τελειώνει ο Χριστός και αρχίζει ο διάβολος. Εκεί είναι τα όρια. Έτσι αν αφορίσουμε κάποιον, ουσιαστικά τον βγάζουμε από τα όρια της Εκκλησίας και επειδή δεν υπάρχει καμία ζώνη ασφαλείας ουδετέρα και διεθνής, όπως γίνεται δεν ξέρω πού, ας πούμε στην Κύπρο, εκεί στο χώρισμα, μόλις βγεις από τα όρια της Εκκλησίας, κατ’ ανάγκην πέφτεις εις τον χώρον του διαβόλου. Αυτό δε, είναι και επίσημος πράξις της Εκκλησίας, η οποία βέβαια Εκκλησία, αναγκάζεται, όταν σε εσχάτη ανάγκη, όταν κινδυνεύουν και τα άλλα μέλη της, αν κάποιος ή κάποιοι, δίνουν ένα πολύ κακό παράδειγμα και τότε αναγκάζεται η Εκκλησία να αφορίσει. Να σε βγάλει και να σε πετάξει έξω από την Εκκλησία. Όταν είσαι ένας σκανδαλοποιός, όταν είσαι ένας βλάσφημος εν εννοία, θα λέγαμε, ειδική, δηλαδή προσβάλλεις, είσαι ένας Καζαντζάκης, παράδειγμα… Διότι η βλασφημία δεν είναι αυτά που λένε οι άνθρωποι που βλασφημούν. Βεβαίως και αυτά είναι βλασφημία. Αλλά βλασφημία θα πει η ρίζα βλασ- και φήμη. Βλάπτω, βλασ-, η ρίζα αυτή βλασ- βλάπτω, θα πει κάνω μία ζημιά, καταστρέφω. Έτσι βλασφημώ, θα πει καταστρέφω μία φήμη.
Συνεπώς η Εκκλησία όταν έχει ένα τέτοιο μέλος της, τότε το αποβάλλει. Είναι πάρα πολύ φυσικό. Είναι ό,τι πιο φυσικό. Όπως ο οργανισμός μας, όταν προσλάβει ένα ξένο σώμα, ένα κάτι άσχημο, τρέχει να το αποβάλει.
Ξέρετε τι σημαίνει ευκοιλιότητα; Ευκοιλιότητα σημαίνει ότι ενώ υπάρχει μία κίνησις του στομάχου για να γίνει η χώνευσις και μετά μία κίνησις των εντέρων, κατά μήκος των οποίων εντέρων γίνεται η απομύζησις των χρησίμων ουσιών και σιγά-σιγά ό,τι άχρηστον θα αποβληθεί. Κάποια στιγμή το πεπτικό μας σύστημα αντιλαμβάνεται ότι μπήκε κάτι που είναι επικίνδυνο για τον οργανισμό. Ας πούμε κάτι το πολύ κρύο. Γιατί υπάρχει μία θερμοκρασία ορισμένη. Δεν μπορεί αυτή η θερμοκρασία να ανατραπεί. Ή κάτι το δηλητηριώδες ή κάτι το χαλασμένο, τέλος πάντων επικίνδυνο για τον οργανισμό, τότε τα έντερα, ενώ πήγαιναν κανονικά και εκινούντο για τη χώνευσιν και απομύζησιν, εκεί ξαφνικά κάνουν γρήγορες κινήσεις και βγάζουν το περιεχόμενό τους, πριν ακόμη τα έντερα απομυζήσουν τις καλές ουσίες. Και αποβάλλεται. Αυτό λέγεται ευκοιλιότητα. Αν τα είπα καλά και είναι κανείς γιατρός εδώ ή δεν τα είπα καλά, ε, τόσα ξέρω, δεν πειράζει.
Λοιπόν, προσέξτε. Τι έκανε ο οργανισμός; Απέβαλε. Ακούστε: απέβαλε. Αν δεν μπορεί να αποβάλει, απομονώνει. Ο φυσικός οργανισμός. Έχουν οι άνθρωποι μέσα τους κάποια σφαίρα, έχουν ένα αντικείμενο, το οποίο αντικείμενο απομονώθηκε από τον οργανισμό.
Να σας πω μια τυπική περίπτωση, παρότι ήθελα να τελειώνω γρήγορα τις απορίες αλλά βλέπετε παρασύρομαι, γιατί έχω τη μανία της αναλύσεως. Πάρετε τα όστρακα εκείνα τα λεγόμενα μαργαριτοφόρα όστρακα. Δεν έχομε στις θάλασσές μας τέτοια μαργαριτοφόρα όστρακα, είναι στις θάλασσες του Ειρηνικού, Ινδικού ωκεανού κτλ. Τι είναι; Κάποια όστρακα, που όταν μπει ένα ξένο σώμα μέσα στο όστρακο, τότε το όστρακον, από κατασκευής του, έτσι το έκανε ο Θεός, αρχίζει να περιβάλει αυτό το ξένο σώμα-ας πούμε ένα ξυλάκι, ένα πετραδάκι, ένα κάτι, αρχίζει να το περιβάλει με μία ουσία, η οποία ουσία αυτή σκληραίνει και δεν είναι παρά το γνωστό μας μαργαριτάρι· που ενώ το ζώο αυτό έκανε αυτήν την απομόνωση του σκουπιδιού αυτού που μπήκε στον οργανισμό του, ξυλάκι, πετραδάκι…, εμείς δε, παίρνομε αυτά τα μαργαριτάρια και τα κάνουμε περιδέραια παρακαλώ. Τι ανόητοι που είμαστε! Πάμε να στολιστούμε με τέτοια πράγματα… Ναι, ναι, ναι, ναι. Πάμε να στολιστούμε… Αν είχατε δει καμία αραπίνα από την Αφρική πώς στολίζονται! Ξέρετε τι βάζουνε; Παράξενα πράγματα βάζουνε. Γι’ αυτές είναι πολύ ωραία αυτά. Για μας είναι άσχημα. Και ποιος σας είπε, αν μας βλέπουν οι άγιοι άγγελοι, όταν βάζουμε εμείς αυτά που βάζουμε, ότι δεν τα βλέπουν άσχημα.
Τέλος πάντων, ήταν παρένθεσις αυτό που είπα. Το όστρακον λοιπόν αυτό απομονώνει αυτήν την ουσίαν και τελικά μένει μέσα, δεν μπορεί να το βγάλει, το απομονώνει. Αυτό τώρα, που το βρίσκουμε εις αυτήν την φύσιν, ο Θεός έτσι το έκανε να είναι, ή να αποβάλλεται ή να απομονώνεται.
Αυτό τώρα μεταφέρατέ του εις το σώμα της Εκκλησίας, η οποία είναι σώμα η Εκκλησία. Είναι το σώμα του Χριστού. Το σώμα λοιπόν του Χριστού ή θα αποβάλλει ή θα απομονώσει. Αποβάλλω θα πει αφορίζω. Η απομόνωσις είναι σε ειδικές περιπτώσεις που σε κάποιο άτομο του λέμε: «δεν θα κάνεις συντροφιά» ή λέμε στους πολλούς: «δεν θα κάνετε με αυτόν συντροφιά».
Και έρχομαι γρήγορα-γρήγορα να σας αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα που περιέχει και τα δύο αυτά. Και τα δύο περιέχει. Και είναι αγιογραφικό. Μόνο που έχει και άλλα πράγματα από τον αφορισμό, δεν σας τα διάβασα. Αλλά δεν πειράζει. Συγνώμη, υπάρχει τρόπος, παραδείγματος χάριν, κάποια συγκεκριμένη προσευχή, να τον αποφύγει κάποιος αφορισμένος; Ο Θεός να συγχωρήσει αυτόν; Είναι σωστό να γίνεται αφορισμός; Ο απόστολος Παύλος δεν είπε: «εὐλογεῖτε καὶ μὴ καταρᾶσθε»; Δεν έχει καμία σχέση αυτό με τον αφορισμό. Το «εὐλογεῖτε καὶ μὴ καταρᾶσθε» . Και εξάλλου δεν το είπε αυτό ο απόστολος Παύλος, αλλά το λέγει ο Κύριος αυτό. Δεν έχει καμία, μα καμία, μα καμία απολύτως σχέση με το θέμα μας. Μήπως έτσι δίνουμε έδαφος στους άθεους να λένε «ο Θεός ο δικός μας δεν είναι ο Θεός της αγάπης»;
Καμία, καμία, καμία σχέση δεν έχει το θέμα της αγάπης με αυτό το πράγμα. Τότε θα λέγαμε ότι κι ο Θεός ο Οποίος αποβάλλει και απομονώνει στην κόλαση, τότε δεν είναι Θεός της αγάπης. Άπαγε. Άπαγε…
Λοιπόν, επανέρχομαι στο παράδειγμά μου το αγιογραφικό. Κάποιος Κορίνθιος έκανε την εξής αμαρτία. Ενώ βαφτίστηκε και ήτο μέλος της Εκκλησίας του Χριστού, κάποια στιγμή έγινε γνωστό ότι ήτο αιμομίκτης. Είχε σχέσεις, όπως το λέγει ο Απόστολος Παύλος τώρα, με τη γυναίκα του πατρός του, δηλαδή με τη μητριά του. Είχε σχέσεις αυτός ανήθικες, πορνικές. Το έμαθε ο Απόστολος Παύλος, επένθησε γι’ αυτό. Γράφει στην Α΄προς Κορινθίους και λέγει: «Και δεν πενθήσατε γι΄αυτό; Και μείνατε αδιάφοροι γι΄αυτό; Δεν αντιλαμβάνεστε το μέγεθος αυτής της αμαρτίας; Αμαρτία τέτοια που δεν την κάνουν ούτε οι ειδωλολάτραι; Αμαρτία λέει τοιαύτη, που «οὐδὲ ἐν τοῖς ἔθνεσιν», ούτε στους ειδωλολάτρας δεν ακούγεται τέτοια αμαρτία. Και την κάνουν οι Χριστιανοί; Λοιπόν, εγώ», λέει, «με το πνεύμα μου, κι εσείς συγκεντρωθείτε, για να τον αφορίσουμε αυτόν». Ξέρετε πώς το λέγει αυτό ο Απόστολος Παύλος με μία σκληρή γλώσσα; «Εγώ τον παρέδωκα εις τον σατανά». Τώρα το γιατί θα το δούμε λίγο πιο κάτω. Είναι αυτό που σας είπα. Είναι τα όρια της Εκκλησίας, πέραν των οποίων ορίων είναι τα όρια του σατανά. Εκεί που τελειώνει ο Χριστός, το σώμα του Χριστού, αρχίζει η επικράτεια του σατανά. Γι΄αυτό λέει «τον παρέδωκα εις τα χέρια του σατανά, για να μάθει», λέει, «να μην βλασφημεί».
Λοιπόν προσέξτε. Εδώ τι κάνει ο Απόστολος Παύλος; Αφορίζει. Σαφώς. Σαφέστατα. Έχει το δικαίωμα; Αναμφισβήτητα ναι. Διότι δεν μπορούσε να αφήσει ένα τέτοιο αμάρτημα στη νεοσύστατη, νεοΐδρυτη Εκκλησία της Κορίνθου να υπάρχει. Μην ξεχνάτε τι έγινε στα Ιεροσόλυμα με τον Απόστολο Πέτρο. Είχε το δικαίωμα να επιπλήξει, με αποτέλεσμα τον θάνατο του Ανανίου και της Σαπφείρας; Βεβαίως ναι. Βεβαίως ναι. Βλέπετε; Και μάλιστα η τιμωρία του ζεύγους αυτού με τον Απόστολο Πέτρο ήτο αμετάκλητος. Γιατί αυτοί πήγαν κατευθείαν στην κόλαση. Τέλειωσε, πάει. Τέλειωσε, πάει, πάει, πάει, πάει. Όχι όμως και με τον αιμομίκτη της Κορίνθου· διότι εκεί τα πράγματα διορθώθηκαν ως εξής:
Καταρχάς, αφόρισες; Αφόρισα. Περιμένετε, γιατί δεν είναι μία απορία που αφορά τους τότε. Τώρα θα σας πω κάτι παρακάτω που θα τρομάξετε, θα τρομάξετε. Μετά τι είπε; «Και κανείς να μην του μιλάει για να συνέλθει». Κανείς να μην του μιλά. Μάλιστα. Επειδή όμως κανείς δεν του μιλούσε, αυτός είχε αισθανθεί πάρα πολύ άσχημα. Δηλαδή το δεύτερο αυτό, να μην του μιλούν, ξέρετε τι σήμαινε; Απομόνωση. Παρότι βέβαια συμπίπτει η απομόνωση με τον αφορισμό. Μπορούσε να υπάρχει μόνο η απομόνωση και όχι ο αφορισμός. Προσέξτε αυτό το σημείο. Έχουμε μια ανάλογη περίπτωση και στην Παλαιά Διαθήκη, θα σας την πω λίγο πιο κάτω· που την κάνει ο ίδιος ο Θεός. Αλλά γιατί το λέγει αυτό ο Απόστολος Παύλος; Για να ντραπεί αυτός και να συνέλθει. Στην Β΄ προς Κορινθίους επιστολήν γράφει: «Έμαθα ότι αυτός συνήλθε. Και για να μην τον καταπιεί η πολλή λύπη, «ἵνα μή καταποθῇ ὑπό τῆς λύπης», τότε αρχίστε να του μιλάτε με αγάπη. Κυρώσατέ του αγάπη τώρα». Επαναπρόσληψις. Φεύγει από τον αφορισμό, μπαίνει μέσα στην Εκκλησία, αλλά φεύγει και από την απομόνωση. Μάλιστα.
Αυτό λοιπόν θα πει αφορισμός και απομόνωσις. Αφορισμός γενικά, είτε έξω από τα όρια είτε μία απομόνωση. Στην Παλαιά Διαθήκη έχουμε το εξής: Κάποτε κατηγορούσε η Μαριάμ, η αδελφή του Ααρών και του Μωυσέως, τον αδελφό της τον Μωυσή. Καλεί τα τρία αδέλφια ο Θεός εκεί στη σκηνή του μαρτυρίου και ενώπιον του Μωυσέως ελέγχει τη Μαριάμ, αλλά και τον Ααρών, ο οποίος άκουγε την Μαριάμ με τις κατηγορίες που έλεγε. Και ξέρετε τι κατηγορίες ήσαν; Ήταν δύο μορφές, δύο κατηγορίες. Η μία: «Γιατί τάχα να φέρεται από τον Θεό μόνο ο Μωυσής προφήτης και όχι και εμείς;». Η Μαριάμ δε ήταν εκείνη που είχε βάλει στο καλαθάκι τον Μωυσή μωρό και τον είχε αφήσει εκεί στην ακροποταμιά, το βρήκε το καλαθάκι η θυγατέρα του Φαραώ κτλ. κτλ. – τα ξέρετε. Αυτή η Μαριάμ είναι. Ήταν πιο μεγάλη. Ίσως καμιά δεκαπενταριά χρόνια πιο μεγάλη να ήταν. Δεν θυμάμαι αν γράφει την ηλικία της η Παλαιά Διαθήκη. Κάπου περίπου εκεί είναι. Ο Ααρών, και αυτός μεγαλύτερος, άκουγε τις κατηγορίες. Τους ήλεγξε ο Θεός, προπαντός όμως τη Μαριάμ. Και τότε δίδει τον εξής αφορισμό ο Θεός: «Να πέσει λέπρα επάνω στη Μαριάμ». Και ξέρετε ποιος είναι ο Θεός εκεί, ε; Είναι ο Γιαχβέ, είναι ο Κύριος, είναι ο Θεός Λόγος. Είναι ο μετέπειτα Ιησούς Χριστός. Για να μη λέμε ότι «ο γλυκύτατος Ιησούς» και «ο κακός Θεός της Παλαιάς Διαθήκης». Για να μην το λέμε αυτό. Δεν θα πάψω να το λέω ευκαίρως ακαίρως αυτό το πράγμα.
Λοιπόν, λέγει: «Να πέσει λέπρα επάνω της». Αλλά ήδη ο νόμος έλεγε ότι ο λεπρός πρέπει να φύγει από το στρατόπεδο. Να είναι εκτός στρατοπέδου. Θυμηθείτε τους δέκα λεπρούς· που ήταν έξω από τον λαό του Θεού. Τι σήμαινε αυτό; Σήμαινε αφορισμός, αφορισμό σήμαινε. Δηλαδή έπρεπε να είναι «ἔξω τῆς παρεμβολῆς», έξω του στρατοπέδου. Εκεί έκλαψαν και εβόησαν ο Ααρών και ο Μωυσής… Ήταν μία τιμωρία παιδαγωγική. Όχι για να ικανοποιήσουμε τη θεία δικαιοσύνη, που λένε οι Λατίνοι. Τέτοιο πράγμα δεν υπάρχει. Και ξέρετε τι επιχείρημα είχε ο Θεός γι΄αυτό που είπε; «Αν», λέγει, «την έφτυνε ο πατέρας της κατά πρόσωπον γιατί έκανε κάτι, δια λόγους ντροπής, δεν θα έπρεπε λίγο καιρό να μην μιλάει στην κόρη του και εκείνη στον πατέρα της;» Το λέω αυτό, ξέρετε γιατί; Μερικοί όταν με τα παιδιά τους δεν τα πάνε καλά, μαλώνει το παιδί του ο πατέρας, του λέει λόγια, την ίδια ώρα ο πατέρας, την ίδια ώρα λυγίζει συναισθηματικά, αγκαλιάζει το παιδί του και κλαίει και λέει: «Παιδάκι μου, συγχώρεσέ με». Βρε πατέρα, ταλαίπωρε, ξέρεις να παιδαγωγήσεις τα παιδιά σου; Με συγχωρείτε που μιλάω έτσι. Ή είσαι θεϊκότερος του Θεού που είπε, για λόγους ντροπής, δεν θα μείνει λίγο καιρό να μιλάει. Αυτό που λέμε «κρατάω πόζα». Τεχνητή είναι. Δεν θα σου μιλάω. Δεν θα σου μιλάω. Για λόγους παιδαγωγικούς. Το αντιλαμβάνεστε;
Λοιπόν να και έχουμε τέτοια περίπτωση και ανάκληση. Ξαναγυρίζει η Μαριάμ στο στρατόπεδο, ύστερα από οκτώ ημέρες. Ώστε λοιπόν έχουμε την περίπτωση αφορισμού ή απομονώσεως. Ξέρετε τι εντολή έδωσε ο Θεός στην Παλαιά Διαθήκη. Και για να μην λέμε ότι είναι η Παλαιά Διαθήκη, ανανεούται αυτό που θα σας πω, αυτό το σκληρό, δεν είναι σκληρό, αλλά αναγκαιότατο. Ανανεούται στην Καινή Διαθήκη από τον Απόστολο Παύλο, δεν θυμούμαι, Κορινθίους είναι, προς Ρωμαίους είναι, δεν ενθυμούμαι, το εξής. Απλώς κάνει χρήση ο απόστολος Παύλος, της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι στο Δευτερονόμιο αυτό στην Παλαιά. «Καὶ ἐξαρεῖτε τὸν πονηρὸν ἐξ ὑμῶν αὐτῶν». «Ἐξαίρω» θα πει βγάζω. «Ἐξ ὑμῶν αὐτῶν» θα πει: «από ανάμεσά σας». Τον πονηρόν άνθρωπον θα τον βγάλετε. Αυτό το «βγάζω» είτε αφορίζω είτε απομονώνω.
Ώστε λοιπόν βλέπουμε ότι Αυτός ο ίδιος ο Θεός τα πράγματα έτσι τα θέτει. Ο ίδιος ο Θεός. Και τώρα έρχομαι σε εκείνο που θα τρομάξετε, για να κλείσω την απορία αυτή. Έχετε ποτέ διαβάσει το «Πηδάλιο»; Είναι ένα βιβλίο χοντρό, μεγάλου σχήματος, τόσο χοντρό και περιέχει μέσα τους Κανόνες της Εκκλησίας μας. Όχι τους όρους του δόγματος, που αι Οικουμενικαί Σύνοδοι επτά και τοπικαί κτλ εθέσπισαν. Δεν αναφέρεται εις τους όρους του δόγματος, αλλά εις εκείνους τους Κανόνες που αφορούν την λειτουργίαν την εύρυθμον της Εκκλησίας. Όχι από δογματικής, αλλά από ηθικής πλευράς. Εκεί λέγει, πάρα πολύ συχνά, σχεδόν σε κάθε Κανόνα, λέει τα εξής: «Όποιος κάνει εκείνο, εκείνο, εκείνο, εκείνο, αφοριζέσθω». Να αφορίζεται. «Εάν είναι κληρικός, καθαιρείσθω». Έτσι θα δείτε να επαναλαμβάνεται περίπου όσοι Κανόνες τόσες φορές, το «αφοριζέσθω» και το «καθαιρείσθω». Η διάκρισις είναι: το «αφοριζέσθω» αναφέρεται στον λαϊκό, το «καθαιρείσθω» αναφέρεται στον κληρικό.
Συγκεκριμένα, έναν Κανόνα, τώρα μου ήρθε τώρα εις το μυαλό, με το θέμα των τυχερών παιχνιδιών. Δηλαδή τα ζάρια, ακόμη σήμερα αυτό που λέμε και προ-πό. Αλήθεια υπάρχουν άραγε συνάδελφοι κληρικοί που μπορεί να παίζουν προ-πό; Μου είναι ακατανόητο.
Λοιπόν, προσέξτε τώρα επάνω στο σημείο αυτό. Θα γίνει σύστασις, εάν ο ιερεύς πηγαίνει στο καφενείο και παίζει χαρτιά, παίζει ζάρια ή προ-πό, γιατί τι είναι το προ-πό; Δεν είναι τυχερό παιχνίδι; Τότε, τότε πρέπει, λέει, να του γίνεται σύστασις να μην επαναληφθεί. Οπότε το πράγμα διορθώνεται. Δεν έχουμε τίποτε άλλο. «Παππούλη μου, μην το κάνεις αυτό, είναι αμαρτία». Μάλιστα. Το κατενόησε; Τίποτε δεν γίνεται, παρακάτω. Εντάξει. Εάν επιμένει, τότε, λέγει, «καθαιρείσθω». Να καθαιρεθεί. Εσείς έχετε δει πολλούς κληρικούς να έχουν καθαιρεθεί από τέτοια πράγματα; Κι αυτό ακόμη δείχνει μία όχι πια ευαισθησία να υπάρχει μέσα στην Εκκλησία μας. Κι αυτό είναι πάλι δυσάρεστο.
Θα πάω στο «ἀφοριζέσθω». Να αφορίζεται. Τι σημαίνει αυτό; Ό,τι σας είπα προηγουμένως. Όποιος, λέει, κάνει αυτό, παραβαίνει αυτόν τον α Κανόνα ή τον β ή τον εκατοστόν, όποιος είναι, να αφορίζεται. Δηλαδή να βγαίνει από τα όρια της Εκκλησίας. Αν με ρωτήσετε, χρησιμοποιείται αυτό το «ἀφοριζέσθω»; Ευκολότατα και συνηθέστατα.
Εγώ σήμερα, σήμερα το χρησιμοποίησα δύο φορές: σε έναν άντρα και σε μία γυναίκα. Αυτό το «ἀφοριζέσθω», τον αφορισμόν. Δύο φορές, τώρα, σήμερα, από το μεσημέρι μέχρι τις 7 η ώρα. Όταν πεις στον άλλο: «Δεν θα κοινωνήσεις». Είναι αφορισμός. Αυτό ήθελα να σας πω για να τρομάξετε.
Τι σημαίνει αφορίζω εδώ, γιατί οι Κανόνες αυτό λένε, όταν λένε «ἀφοριζέσθω», δηλαδή δεν θα κοινωνήσεις. Και μάλιστα κάποιοι κανόνες ορίζουν και πόσο καιρό θα γίνεται ο αφορισμός. Ένα χρόνο, σου λέει, δύο χρόνια, πέντε χρόνια, έπεσες στην πορνεία; Ένα χρόνο έως τρία. Έπεσες στη μοιχεία; Από τόσο έως τόσο. Επήγες στη μαγεία;Πέντε χρόνια. Η μαγεία, όπως λέμε, κανονίζεται, δηλαδή μπαίνει κανόνας, δηλαδή αφορισμός πέντε χρόνια. Έπεσες στην ομοφυλοφιλία; Δεκαπέντε χρόνια! Αυτά λένε οι Κανόνες, δεκαπέντε χρόνια. Βέβαια, αν μου πείτε: «Παππούλη μου, αν φθάσει κάποιος ομοφυλόφιλος, θα τον αφορίσεις δεκαπέντε χρόνια;». Όχι. Γιατί τότε δεν θα είχε μείνει ρουθούνι. Δεν θα είχε μείνει ρουθούνι. Λυπούμαι που το λέγω. Δεν θα του βάλουμε δεκαπέντε, θα του βάλουμε λιγότερο, πολύ λιγότερο. Και θα δούμε τη διάθεσή του. Ύστερα υπάρχει ένας κανόνας του Μεγάλου Βασιλείου, αν θυμάμαι καλά, που λέει ότι αυτά απλώς δίνουν ένα μέτρο πόσο καιρό θα μείνει κανείς αφορισμένος. Διότι αν μετανοήσει, τότε λιγοστεύουμε τον καιρό. Τι μέτρο δίδουν; Είναι πάρα πολύ πολύτιμο αυτό το μέτρο.
Διότι…-επιτρέψατέ μου να σας κάνω στα σαρκικά αμαρτήματα μία αναφορά. Στην ονείρωξη την ακουσία , είναι μόνο μία ημέρα ο αφορισμός. Μία ημέρα δεν θα κοινωνήσεις. Αν είναι Σάββατο και ξημερώνει Κυριακή ή καλύτερα αν είναι Παρασκευή και ξημερώνει Σάββατο του Ευαγγελισμού παράδειγμα, και πάθεις ονείρωξη τη νύχτα, δεν θα κοινωνήσεις μόνο για μία ημέρα, μπορείς να κοινωνήσεις όμως την Κυριακή. Αν είναι ονείρωξις εν εγρηγόρσει, όχι καθ’ ύπνους, είδες κάτι κι έπαθες ό,τι έπαθες, οκτώ ημέρες είσαι σε αφορισμό. Δεν θα κοινωνήσεις. Εάν πέσεις στον αυνανισμόν είναι σαράντα ημέρες. Δεν θα κοινωνήσεις. Εάν πέσεις εις τον… πώς να σας το πω τώρα, εκείνο το «κυλινδούμενος» που λέει μία ευχή μέσα του Ευχολογίου, δηλαδή αν με κάποιον άνθρωπο έρθεις σε επαφή, επαφή όμως όχι να γίνει πράξις, μία επαφή, δια της αφής μόνο, έτσι, και πάθεις ό,τι πάθεις, διπλάσιον του αυνανισμού, ογδόντα ημέρες αφορισμός. Αυτό λέγεται στη γλώσσα των Κανόνων… μερικές λέξεις δεν είναι και πολύ ωραίες, λέγεται «συγκυλισμός». Ογδόντα ημέρες δεν θα κοινωνήσεις. Μετά πάμε στην πορνεία. Ήταν παλαιότερα τρία χρόνια και μετά έγινε ένας χρόνος. Ο άγιος Ιωάννης ο Νηστευτής ομιλεί περί ενός χρόνου, αλλά ξέρετε τι λέει; Θα τρως ένα χρόνο ξηροφαγία. Ένα χρόνο ξηροφαγία. Ένα χρόνο νηστεία. Θα τρως μόνο μία φορά την ημέρα στις 3 το μεσημέρι, στην 9η και θα κάνεις… τόσες μετάνοιες. Τα έχετε ακούσει εσείς αυτά; Πού να τα βάλουμε; Χοντρύναμε. Έχω δίκιο που σας είπα «ρουθούνι δεν θα μείνει»; Και μάλιστα θεωρήθηκε στην εποχή του ο άγιος Ιωάννης ο Νηστευτής, θεωρήθηκε ότι ήτο και χαλαρός. Ήταν μέχρι τρία χρόνια. Η μοιχεία είναι επτά χρόνια. Η αρσενοκοιτία στην οποία υπάγονται και οι παρά φύσιν πράξεις των συζύγων, είναι δεκαπέντε χρόνια! Τώρα από το ανέβασμα καταλαβαίνετε τη σοβαρότητα του αμαρτήματος. Εδώ είναι η αξία. Γιατί σήμερα πρέπει να σας πω, δεν έχουμε γνώση της αμαρτίας, της εννοίας της αμαρτίας. Το Πηδάλιο μπορεί να μην το εφαρμόσουμε έτσι, αλλά εν τοιαύτη περιπτώσει μάς είναι χρησιμότατο, γιατί μας δίνει την έννοια της αμαρτίας και του μεγέθους της.
Πάμε παρακάτω. Ομοφυλοφιλία λοιπόν ή παρά φύσιν πράξις; Διότι οι παρά φύσιν πράξεις λέγονται στη γλώσσα των Πατέρων λέγεται «αρσενοκοιτία». Έτσι λέγονται. Δεκαπέντε χρόνια λοιπόν. Κτηνοβασία; Αν κάνεις με ένα ζώο αμαρτία; Δεκαοκτώ χρόνια! Και όταν κάνεις εκείνο το ανείπωτο… μάλιστα αν είχαμε τον Απόστολο Παύλο, παρότι τα γράφει αυτά, τις λέξεις τις χρησιμοποιεί, θα έλεγε, τέτοια πράγματα «μηδὲ ὀνομαζέσθω, καθὼς πρέπει ἁγίοις». Αλλά επειδή δεν είμαστε άγιοι και πρέπει να τα λέμε για να καθαριζόμαστε απ’αυτά, γιατί, όπως λέγει ο Μέγας Βασίλειος: «Οὐ βούλομαι σεμνότητι λόγων καλλωπίζεσθαι, ἀλλὰ σεμνοὺς ποιῆσαι τοὺς ἀκούοντας»· «δεν θέλω», λέει, «να σας μιλάω με ωραία λόγια, αλλά σεμνούς και ωραίους να κάνω εσάς».
Λοιπόν, είναι η νεκροφιλία. Τι είναι η νεκροφιλία; Το να σκάψεις έναν τάφο, να βγάλεις από μέσα τον νεκρόν και να κάνεις αμαρτία επάνω στον νεκρό. Αυτό έχει 27 χρόνια να κοινωνήσεις. Παράξενο;
Στη Γαλλία, μου έλεγε μία κυρία, η οποία δεν ήταν Ελληνίδα, ήξερε Αγγλικά όμως, ήτο Γαλλίδα αυτή, μου λέει: «Στο Παρίσι» -γιατί είναι κάτι παράξενα πράγματα· το είχα ακούσει, όμως τώρα εγώ αυτό σε Έλληνες ως πάθος, ας πούμε όπως λέμε σαδιστής, ή μαζοχιστής, είναι κι αυτό μέσα στα πάθη. Μη μου πείτε όμως πιο πολύ να σας εξηγήσω, δεν θα ήθελα- «υπάρχει λοιπόν ένα κέντρον διασκεδάσεως. Ένα καμπαρέ, κάπως έτσι· το οποίον έχει μέσα όλο πένθιμα πράγματα. Έχει κουρτίνες, δηλαδή παραπετάσματα από μαύρο βελούδο. Τα τραπεζομάντηλα είναι μαύρα. Τα σκεύη, ας πούμε τα πιάτα, οι σαλατιέρες, έχουνε σχήμα φερέτρου. Και υπάρχουν νεκροκεφαλές…». Μην πάτε μακριά σε μία εφημερίδα, σεις μου δώσατε ένα απόκομμα πριν από μερικές εβδομάδες, ίσως το έχω εδώ μέσα, που κάποιος έπαιρνε στην Ελλάδα, ναι, έπαιρνε νεκροκεφαλές και τι έκανε; Έκανε αμαρτίες. Έπαιρνε νεκροκεφαλές από το νεκροταφείο και έκανε αμαρτίες. Και μάλιστα λέει τη λέξη εκεί, τον χαρακτηρισμό «εξετέλει τα βίτσια του». Λοιπόν σ’αυτά τα κέντρα, αυτό το κέντρο περί του οποίου ο λόγος, που σας είπα, πηγαίνουν οι νεκρόφιλοι, διότι αισθάνονται ικανοποίηση, διεγείρονται με το να βλέπουν μπροστά τους τον θάνατον, δηλαδή ό,τι αφορά στη νεκρότητα.
Σκεφτείτε πού βάζει ο διάβολος τους ανθρώπους… Κάτω από τέτοιες συνθήκες, τα 27 χρόνια είναι πολλά; Που βάζει η Εκκλησία να κοινωνήσεις; Όταν γίνεις τυμβωρύχος, όχι για να πάρεις το χρυσό δακτυλίδι του πεθαμένου ή τα ρούχα του ή τη χρυσή του μασέλα, αλλά για να ασελγήσεις… Είναι λίγα τα 27 χρόνια; Είναι πολλά;
Λοιπόν, για να δείτε τι θα πει αφορίζω. Τι θα πει τώρα «αφορίζω»; Όταν σου πει ο πνευματικός «δεν θα κοινωνήσεις», αυτό σημαίνει δεν θα πάρεις τον Χριστό. Άρα είσαι λοιπόν έξω από τον Χριστό. Είσαι έξω από τα όρια της Εκκλησίας· διότι τι είναι η Εκκλησία; Το σώμα του Χριστού. Πώς εκφράζεται το σώμα του Χριστού; Όχι βεβαίως με τα ντουβάρια αυτά, που συνιστούν τον ναό. Αλλά είναι το σώμα Του και το αίμα Του. Αν λοιπόν μείνεις έξω από το σώμα Του και το αίμα Του, είσαι σε κατάσταση αφορισμού.
Και ένα τελευταίο, να κλείσουμε αυτήν την απορία, παρότι είχα πάρα πολλές να πω, αλλά τέλος πάντων. Κι αυτά μεν μπορεί να τα θέσει ο πνευματικός. Σας ερωτώ όμως, αγαπητοί μου, σας ερωτώ, εάν υποτεθεί ότι αφορίζει κανείς μόνος του τον εαυτό του, μόνος του, δηλαδή όχι αυτό που θα μου πει ο πνευματικός «δεν θα κοινωνήσεις», ξέρω ‘γω… «έστω και μία μέρα, μία εβδομάδα, δεν θα κοινωνήσεις μία εβδομάδα, όχι αυτήν την Κυριακή, την άλλη θα κοινωνήσεις», αφορισμός, ε; Αφορισμός, «όχι αυτόν τον μήνα, τον άλλο μήνα. Όχι τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, όχι το Πάσχα, τα Χριστούγεννα», αφορισμοί, όλα αυτά είναι αφορισμοί, αυτό το καταλαβαίνετε και το καταλαβαίνω. Καταλαβαίνετε την περίπτωση το να μην κοινωνεί κανείς, ενώ θα μπορούσε να κοινωνεί; Μόνο και μόνο γιατί υπάρχει αυτή η περίπτωσις το να κοινωνούμε κάπου και που, γιατί τη Θεία Κοινωνία δεν πρέπει να την εκλάβουμε τραχανά ή σούπα; Έτσι λένε. «Τι», λέει, «το εξέλαβες, εξέλαβες τη Θεία Κοινωνία, σούπα, και κοινωνείς συχνά;» Εδώ έχουμε, αγαπητοί μου, την περίπτωση του αυτοαφορισμού. Δεν πάνε να κοινωνήσουν οι άνθρωποι γιατί υπάρχει αυτή η αντίληψις ή ακόμη να μη με δουν και με παρεξηγήσουν ότι κοινωνώ συχνά. Κι έτσι λοιπόν ο άνθρωπος, ο ταλαίπωρος Χριστιανός μας μπαίνει μέσα στον αυτοαφορισμόν. Είναι αξιολύπητος. Είναι κυριολεκτικά αξιολύπητος.
Αλλά εκείνο το «τέσσερις φορές τον χρόνο»; Λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος, αν δεν πρέπει πιο συχνά να κοινωνείς, τότε δεν θα πρέπει να κοινωνείς καθόλου. Ή δεν θα κοινωνείς καθόλου ή θα κοινωνείς συχνά. Αυτό λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος. Σας έχω πει κάποτε, πολύ παλιά μόνο, κάναμε «περί Εκκλησίας» μερικά θέματα, υπάρχει Κανόνας, τώρα βέβαια αυτά δεν τα σκαλίζω, γιατί οι απορίες έχουνε το πρόχειρο της απαντήσεως και δεν είναι καμία ειδική ομιλία, όποιος, λέει, πάει στην Εκκλησία και δεν κοινωνήσει, πρέπει να εξηγήσει γιατί δεν κοινωνεί. Αλλιώτικα να αφορίζεται. Βλέπετε; Διότι δημιουργεί σκάνδαλον, αταξία μέσα στην Εκκλησία· διότι όλοι το ξέρετε αυτό, οι πιστοί μέσα στην Εκκλησία όλοι κοινωνούσαν στην αρχαία Εκκλησία. Πασίγνωστο.
Και οι τέσσερις φορές τον χρόνο; Αγαπητοί μου, οι τέσσερις φορές τον χρόνο είναι για τον … τρίγαμο· διότι ο λόγος του Θεού, ο Απόστολος Παύλος, η Αγία Γραφή ομιλεί περί δευτέρου γάμου κι εκείνο με το ζόρι. Και η ακολουθία του δευτέρου γάμου είναι ακολουθία… νεκρώσιμος ακολουθία. Αλλά δεν λέμε την ακολουθία του δευτέρου γάμου αν μάλιστα ο ένας εκ των συζύγων είναι… είναι πρώτος γάμος, χάριν εκείνου διαβάζουμε και λέμε την ακολουθία την πρώτη, την κανονική, αυτοί που έρχονται εις πρώτον γάμον. Συνεπώς ο δεύτερος γάμος είναι κατά παραχώρησιν. Ο τρίτος; Δεν υπάρχει στην Αγία Γραφή. Εθεσπίσθη από το λεγόμενον «Εκκλησιαστικόν Δίκαιον», πολύ αργότερα. Πάμε για τέταρτο, θα πάμε για πέμπτο και θα γίνουμε Χόλυγουντ· που κάνουνε τριάντα διαζύγια και τριάντα γάμους. Εκεί φτάνουμε, ε; Καλά να είναι το 1992, καλά να είναι, και να μας ελεήσει ο Θεός πού θα φθάσουμε…
Εν τοιαύτη περιπτώσει, προσέξτε. Η Εκκλησία έβαλε σε εκείνον ο οποίος είναι τρίγαμος, του επέβαλε να κοινωνεί μόνο τέσσερις φορές τον χρόνο. Ε, πέστε μου, εκείνοι που έχουν την αντίληψη να κοινωνούν μόνο τέσσερις φορές τον χρόνο, είναι τρίγαμοι; Εδώ είναι το ανόητον του πράγματος. Γι΄αυτό, αγαπητοί, ας ξέρουμε αυτά τα πραγματάκια πώς τοποθετούνται, διότι η γνώσις θα μας απελευθερώσει από κάθε προκατάληψη και από καθετί στραβό, ώστε η γνώσις αυτή να μας βοηθήσει όπως είναι μέσα στην Εκκλησία και στον λόγο του Θεού και στους Πατέρες της Εκκλησίας μας, μας βοηθήσει να εγγίσουμε πραγματικά τη σωτηρία και ακόμη να είμεθα οι άνθρωποι που θα είμεθα χαρούμενοι. Η ειρήνη και η χαρά του Θεού θα είναι μέσα στην ψυχή μας.
Ευχαριστώ που με ακούσατε.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· Απομαγνητοφωνημένη ομιλία δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
· http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/apanthseis_aporivn/apanthseis_aporivn_064.mp3
