Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ Η «ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ» ΣΥΝΟΔΟΣ
ΜΕΡΟΣ Α΄
«Ο πραύς να γίνει μαχητής» (Ιωήλ 4, 11)
(Σκέψεις με αφορμή τη γιορτή της Μεσηπεντηκοστής)
Η γιορτή της Μεσοπεντηκοστής είναι η καλύτερη αφορμή και το γερό εκείνο θεμέλιο πάνω στο οποίο θα θέλαμε να στηρίξουμε λόγο αγάπης και αλήθειας για το χρέος και την ευθύνη των λαϊκών, μιάς και τα εκκλησιαστικά πράγματα –εν’όψει της «Αγίας και Μεγάλης Συνόδου»– βαίνουν κατά κρημνών.
Η γιορτή της Μεσοπεντηκοστής είναι η καλύτερη αφορμή και το γερό εκείνο θεμέλιο πάνω στο οποίο θα θέλαμε να στηρίξουμε λόγο αγάπης και αλήθειας για το χρέος και την ευθύνη των λαϊκών, μιάς και τα εκκλησιαστικά πράγματα –εν’όψει της «Αγίας και Μεγάλης Συνόδου»– βαίνουν κατά κρημνών.
Άνεση, ανάπαυση και ασφάλεια
Η γιορτή της Μεσοπεντηκοστής που η Εκκλησία μας γιορτάζει πάντοτε Τετάρτη, ημέρα αφιερωμένη στον Τίμιο Σταυρό, έχει σχέση με μια από τις τρεις μεγάλες γιορτές του Ισραήλ, τη γιορτή της Σκηνοπηγίας. Η γιορτή αυτή διαρκούσε 7 ημέρες σύμφωνα με την εντολή του Θεού: «Εορτήν σκηνών ποιήσεις σε αυτώ επτά ημέρας» (Δευτ .16,13). Στο διάστημα αυτό των 7 ημερών οι Ισραηλίτες έπρεπε να δοξολογούν και να ευγνωμονούν τον Θεό για τη λήξη της συγκομιδής των προϊόντων της γης, να προσφέρουν θυσίες (ζώων και καρπών) και να μένουν μέσα σε σκηνές προς ανάμνηση του γεγονότος ότι για 40 χρόνια έμειναν οι πρόγονοι τους μέσα σε σκηνές στην έρημο. Τις σκηνές αυτές, από πράσινα κλωνάρια, τις έστηναν πάνω σε ταράτσες σπιτιών, σε πλατείες, ακόμα και στη γύρω περιοχή της Ιερουσαλήμ. Κρατούσαν στα χέρια τους κλαδιά με καρπούς ή και μόνο με φύλλα και όλα αυτά συμβόλιζαν τα πλούσια προϊόντα που τους έδινε ο Θεός, όπως επίσης την άνεση, την ανάπαυση και την ασφάλεια που τους χάριζε.
Η γιορτή της Μεσοπεντηκοστής που η Εκκλησία μας γιορτάζει πάντοτε Τετάρτη, ημέρα αφιερωμένη στον Τίμιο Σταυρό, έχει σχέση με μια από τις τρεις μεγάλες γιορτές του Ισραήλ, τη γιορτή της Σκηνοπηγίας. Η γιορτή αυτή διαρκούσε 7 ημέρες σύμφωνα με την εντολή του Θεού: «Εορτήν σκηνών ποιήσεις σε αυτώ επτά ημέρας» (Δευτ .16,13). Στο διάστημα αυτό των 7 ημερών οι Ισραηλίτες έπρεπε να δοξολογούν και να ευγνωμονούν τον Θεό για τη λήξη της συγκομιδής των προϊόντων της γης, να προσφέρουν θυσίες (ζώων και καρπών) και να μένουν μέσα σε σκηνές προς ανάμνηση του γεγονότος ότι για 40 χρόνια έμειναν οι πρόγονοι τους μέσα σε σκηνές στην έρημο. Τις σκηνές αυτές, από πράσινα κλωνάρια, τις έστηναν πάνω σε ταράτσες σπιτιών, σε πλατείες, ακόμα και στη γύρω περιοχή της Ιερουσαλήμ. Κρατούσαν στα χέρια τους κλαδιά με καρπούς ή και μόνο με φύλλα και όλα αυτά συμβόλιζαν τα πλούσια προϊόντα που τους έδινε ο Θεός, όπως επίσης την άνεση, την ανάπαυση και την ασφάλεια που τους χάριζε.
ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ – «Αγραμμάτους σοφία εδίδαξεν»
Δεύτερη μεγάλη γιορτή των Εβραίων, ιδιαίτερα χαρμοσύνη, ήταν η Πεντηκοστή. Η γιορτή αυτή συνδεόταν με την αρχή του θερισμού των σιτηρών, γι’ αυτό και λεγόταν «εορτή θερισμού Πρωτογεννημάτων» (έξοδ. 23,16). Ακόμη λεγόταν «εορτή εβδομάδων» γιατί έπρεπε να τελείται 7 εβδομάδες μετά το Σαββάτο του Πάσχα και «ημέρα των νέων», γιατί την ημέρα της Πεντηκοστής προσφέρονταν από την νέα συγκομιδή του σίτου τα Πρωτόλεια. Η γιορτή της Πεντηκοστής υπενθύμιζε στους Εβραίους και το γεγονός της Παραδόσεως του Νόμου από τον Θεό στο όρος Σινά, πενήντα ημέρες μετά την έξοδο τους από την Αίγυπτο. Υπενθύμιζε ακόμη τις αναρίθμητες ευεργεσίες, τις οποίες είχαν απολαύσει οι Πρόγονοι τους στην έρημο και στην Γη της Επαγγελίας, αλλά και τις δωρεές τις οποίες συνεχώς και αυτοί λάμβαναν παρά του Θεού. Ήταν δηλαδή και η Πεντηκοστή μια ημέρα ευγνωμοσύνης προς τον Θεό που τους χάριζε άνεση, ανάπαυση και ασφάλεια.
Δεύτερη μεγάλη γιορτή των Εβραίων, ιδιαίτερα χαρμοσύνη, ήταν η Πεντηκοστή. Η γιορτή αυτή συνδεόταν με την αρχή του θερισμού των σιτηρών, γι’ αυτό και λεγόταν «εορτή θερισμού Πρωτογεννημάτων» (έξοδ. 23,16). Ακόμη λεγόταν «εορτή εβδομάδων» γιατί έπρεπε να τελείται 7 εβδομάδες μετά το Σαββάτο του Πάσχα και «ημέρα των νέων», γιατί την ημέρα της Πεντηκοστής προσφέρονταν από την νέα συγκομιδή του σίτου τα Πρωτόλεια. Η γιορτή της Πεντηκοστής υπενθύμιζε στους Εβραίους και το γεγονός της Παραδόσεως του Νόμου από τον Θεό στο όρος Σινά, πενήντα ημέρες μετά την έξοδο τους από την Αίγυπτο. Υπενθύμιζε ακόμη τις αναρίθμητες ευεργεσίες, τις οποίες είχαν απολαύσει οι Πρόγονοι τους στην έρημο και στην Γη της Επαγγελίας, αλλά και τις δωρεές τις οποίες συνεχώς και αυτοί λάμβαναν παρά του Θεού. Ήταν δηλαδή και η Πεντηκοστή μια ημέρα ευγνωμοσύνης προς τον Θεό που τους χάριζε άνεση, ανάπαυση και ασφάλεια.
Τετάρτη Μεσηπεντηκοστής 2016
Σήμερα, όπως ακούσαμε στο Ευαγγέλιο της Θείας Λειτουργίας, όταν η γιορτή βρισκόταν στο μέσον, δηλαδή κατά την τέταρτη ημέρα, ανέβηκε ο Ιησούς στην αυλή του ναού και εδίδασκε: «είχαν πια περάσει οι μισές μέρες της γιορτής και τότε ο Ιησούς ανέβηκε στο ναό και δίδασκε» (Ιωαν.7,14). Οι Ιουδαίοι απορούσαν και έλεγαν: «Πώς αυτός ξέρει γράμματα χωρίς να έχει σπουδάσει;» (Ιωαν.7,15) Και σύμφωνα με άλλη ερμηνεία του Χωρίου «Πως αυτός γνωρίζει γράμματα χωρίς να έχει μαθητεύσει σε καμμία ραββινική σχολή;». Ο Ιησούς, τότε, γύρισε και τους είπε: «Αυτά που διδάσκω δεν είναι δικά μου αλλά Εκείνου που μ’ έστειλε. Όποιος είναι πρόθυμος να τηρεί το θέλημά Του, αυτός θα καταλάβει αν αυτά που λέω προέρχονται από το Θεό ή τα λέω από μόνος μου» (Ιωαν.7,16-18).
Εκκαθαρίσατε την Εκκλησία
«Μη κρίνετε κατ’ όψιν, αλλά την δικαίαν κρίσιν κρίνατε» (Ιωαν.7,24)
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, λαϊκοί, ιερείς και Αρχιερείς. Μην κρίνετε επιφανειακά αλλά να κρίνετε με σωστά κριτήρια! Αυτό που επιθυμούμε και ποθούμε είναι η κάθαρση της Εκκλησίας από παντός στοιχείου που την κατασπιλώνει, είτε λαϊκού, είτε κληρικού και ταυτόχρονα επιθυμούμε την αναζωπύρωση του προφητικού και διδασκαλικού χαρίσματος… Ο σύγχρονος ρόλος των λαϊκών μέσα στην Εκκλησία του Χριστού αλλά και μέσα στο σύγχρονο κόσμο αποτελεί μεγάλο και νευραλγικό εκκλησιαστικό πρόβλημα και είναι απαράδεκτο από άμβωνα να ακούγονται «φωνές» που εκφράζουν απόψεις αιρετικές, απόψεις που βαρλαμίζουν! Ακούσαμε από άμβωνα να κηρύττουν ότι «αν σπούδασες αρχιτέκτονας, μίλα για αρχιτεκτονική και αν είσαι χτίστης μίλα για ντουβάρια». Εν ολίγοις «μην μιλάς για την Πίστη αφού δεν έχεις σπουδάσει θεολογία»! Άλλη πάλι σχετική «φωνή» διετύπωσε τα εξής: «Εάν θέλω να διορθώσω ένα κείμενο, ορθογραφικά ή συντακτικά, θα συμβουλευτώ ένα φιλόλογο και αν θέλω να χτίσω έναν τοιχίο θα συμβουλευτώ ένα οικοδόμο… και αν ένας οικοδόμος μου πει φιλολογική γνώμη, θα του πω “κοίτα το ντουβάρι εάν είναι στραβό”»!
Επίσης άλλο απαράδεκτο που εμφανίζεται έντονα σήμερα –και το τόνιζε πριν από πολλά χρόνια ο καθηγητής Δογματικής Π. Τρεμπέλας– είναι γνωμικά του τύπου «θα μιλήσει η Εκκλησία» , «θα αποφασίσει η Ιερά Σύνοδος και θα μας πουν τι να πράξουμε»! Τέτοιες θέσεις προσβάλλουν την Εκκλησία του Χριστού και μόνο. Όλα τα παραπάνω γνωμικά είναι απαράδεκτα, γιατί την Εκκλησία δεν την αποτελούν ούτε μόνο οι Ιερείς (ιεροκρατία), ούτε πάλι μόνο οι λαϊκοί (λαοκρατία), αλλά όλοι μαζί οι Ορθόδοξοι, ο πιστός λαός του Θεού, που αποτελεί το ένα σώμα της Εκκλησίας και που αναγνωρίζει ως κεφαλή του τον Ιησού Χριστό, γιατί και «εμείς» έχουμε πιστέψει και έχουμε νιώσει ότι αυτός είναι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού του ζώντος, που «ήλθε στον κόσμο να καλέσει αμαρτωλούς, από τους οποίους ο πρώτος είμαι εγώ» (Α΄ Τιμ. α΄ 15).
Απαντούμε με την σειρά μας στους σύγχρονους «Ιουδαίους», δια στόματος Π. Τρεμπέλα ότι για την αναζωπύρωση του Χαρίσματος δεν είναι απαραίτητη η φοίτηση σε Θεολογικές σχόλες και ακαδημίες, «ουδέ η κατοχή πτυχίου τινός ακαδημαϊκού κατασφαλίζει την αναζωπύρωσιν ταύτην. Αυτή συντελείται δι’ επιμελούς, συνεχούς και μεθ’ ολονέν αύξοντος ζήλου ακορέστου μελέτης του Θείου νόμου κατά τον Θεόπνευστον ψαλμωδόν λέγοντα: «εν τω νόμω Κυρίου μελετήσει ημέρας και νυκτός» [Ψαλ. 1,2]. Συντελείται δια της προσλήψεως της Πατερικής σοφίας, ην προσπορίζει η άοκνος έγκυψις εις τα συγγράμματα τούτων αλλά και δια της, εν προσευχή, θερμή συνεχούς εκζητήσεως του Θείου φωτισμού, όπως καθοδηγή τον την χειροτονίαν λαβόντα εις πάσαν μεν αλήθειαν, εις ορθήν δε κρίσιν και εκτίμησιν των πραγματικών αναγκών της Εκκλησίας, προς σώφρονα και θεοφιλή διακυβέρνησιν αυτής. Τούτου μη γινομένου και μη αναζωπηρών αυτό, όπως ίδη αυτό μεν σβεννύμενον εν εαυτώ ολοτελώς, ευατόν δε εκπίπτοντα της αληθείας και προδίδοντα ταύτην» (Οι λαϊκοί εν τη Εκκλησία, Σωτήρ 1976).
Ο πραύς να γίνει μαχητής
Τέλος, απευθυνόμενος προς τους εν Χριστώ αδελφούς, καταθέτω, ως επίμετρο, τα λόγια του αείμνηστου Γέροντός μας, Αυγουστίνου Καντιώτη: «Δια τούτο, ίνα μη θρηνήσωμεν μεγαλυτέρας συμφοράς εν τη Εκκλησία, είνε ανάγκη επείγουσα, όπως δημιουργηθή εν τω πιστώ λαώ ζωηρόν ενδιαφέρον δια τα εκκλησιαστικά πράγματα, άτινα βαίνουν κατά κρημνών. Η απάθεια, η αδιαφορία των πολλών πρέπει να εκλείψουν. Ο αυστηρός, ο συστηματικός, ο με αντικειμενικά προς παντός κριτήρια γινόμενος έλεγχος πρέπει να συνεχισθή σφοδρότερος και να σείση πύλας Βαβυλώνος. Σπεύσατε και καταγγείλατε ίνα γίνη ταχυτάτη η εκκαθάρισις. Διότι όσον παρέρχεται ο χρόνος, τόσον η κόπρος συσσωρεύεται και Αλφειοί και Αχελώοι δεν θα δυνηθούν να εκπλύνουν τα αμαρτήματα. Φωνάξατε ΜΑΡΑΝ-ΘΑ (=«εκκαθαριστέος»), σείσατε κάστρα ανομίας και εκκαθαρίσατε την ενορίαν και την επισκοπήν σας εκ των αναξίων ποιμένων επί τη βάσει, ως είπομεν, κανονικών αποδείξεων… Συγκρατηθήτε… τας ενδείξεις εις αποδείξεις μεταβάλετε και τότε βαδίσατε θαρραλέοι προς την κάθαρσιν. Ο Κύριος θα είναι μαζί σας» (Έλεγχος, 1994, β΄ έκδοση, σελ. 49).
Χριστός Ανέστη!
Με τιμή,
Δημήτριος Εμμανουήλ, ιεροψάλτης,
Πτολεμαΐδα.
