Τρίτη 24 Ιανουαρίου 2017

Ο μάγος Ελύμας και ο Απόστολος Παύλος

 ''Η λέξη «αχλς» σημαίνει το θάμπωμα των ματιών ενώ το «σκότος» σημαίνει την πλήρη τύφλωση''.



"ΑΧΛΥΣ" ΚΑΙ "ΣΚΟΤΟΣ"
''[...]Η σκηνή αυτή είναι αντίστοιχη με την τύφλωση του Απ.Παύλου. Η διαφορά εδώ είναι ότι ο Ελύμας είχε προσωρινή δοκιμασία ενώ ο Ανανίας και η Σαπφείρα είχαν σκληρό τέλος''


ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΚΥΡΙΟΥ ΑΡΘΡΟΥ

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΑΓΕΙΑΣ - ΜΑΝΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ, ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Του συνεργάτη μας Ιγνατίου Ε. Γ

Ο μάγος Ελύμας και ο Απόστολος Παύλος

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΑΓΕΙΑΣ - ΜΑΝΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ  ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ [Πρ 13: 6 «Διελθόντες δε όλην την νήσον άχρι Πάφου εύρον άνδρα τινά μάγον ψευδοπροφήτην Ιουδαίον ώ όνομα Βαριησού». ]. Μέρος Β΄ : Παύλος και Ελύμας
    
Είδαμε στο πρώτο άρθρο μας, «Η σύγκρουση μαγείας - μαντικής τέχνης και χριστιανισμού, μέρος πρώτο» τι σημαίνει για τον πολίτη των Ελληνιστικών χρόνων αλλά και των Αρχαίων η μαντική τέχνη, όπως και ποια ήταν όντως η αξιοπιστία   και η δύναμη των μάντεων ως προς την απόδοση των Χρησμών. Στο παρόν άρθρο  θα δούμε πως περιγράφει τη σύγκρουση μαγείας και Χριστιανισμού ο Λουκάς μέσα από τους εκπροσώπους  των, του Ελύμα και του Παύλου αντίστοιχα. Κύρια πρόσωπα της διηγήσεως είναι ο Βαριησούς ο οποίος ως μάγος και ψευδοπροφήτης Ιουδαίος αντιδρά στο κήρυγμα του Ευαγγελίου. Μετά από την διαλεκτική αντιπαράθεση ακολουθεί η δυναμική, της σύγκρουσης, μαγείας και του Άγιου Πνεύματος, στα πρόσωπα του Ελύμα και του Απ. Παύλου με αποτέλεσμα την τύφλωση του Μάγου. Εν πρώτοις θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε ένα  πολύ βασικό ερώτημα : για ποιό λόγο ο Ελύμας ο Μάγος ήταν δίπλα στον Ανθύπατο της Κύπρου Σέργιο και τι είδους υπηρεσίες προσέφερε σ’ αυτόν;....
     Για να δούμε πληρέστερα το επεισόδιο που περιγράφει ο Λουκάς είναι ανάγκη να μάθουμε ορισμένα στοιχεία για την κατάσταση της Ειδωλολατρίας στην Κύπρο κατά την εποχή άφιξης του Απ. Παύλου και του Βαρνάβα.
 Η φράση  «άχρι Πάφου» δηλώνει το τέλος του ταξιδιού και αναφέρεται στη Νέα Πάφο. Η πόλη ήταν κοσμοπολίτικη και λατρευόταν οι θεοί Άρτεμις, Λητώ, Ζεύς, Απόλλων. Ο ναός και η λατρεία της Αφροδίτης διατήρησαν τη φήμη τους μέχρι την εποχή αυτή. Η εόρτια πομπή ξεκινούσε από το λιμάνι της Νέας Πάφου και κατέληγε μέχρι το Ναό της Αφροδίτης στην Παλαιά Πάφο. Είναι πολύ πιθανό οι Απόστολοι να γνώρισαν το Ιερό της Αφροδίτης και τη θρησκευτική ζωή των κατοίκων της περιοχής.
      Ωστόσο ο Ελύμας προσδιορίζεται με τον όρο του  «μάγου»  η οποία  έννοια του όρου «μάγος» μπορεί να σημαίνει α) την Ιερατική Περσική τάξη  με τη δραστηριότητα της οποίας συνδέονταν η λατρεία του Πυρός β) τον κάτοχο και χειριστή μιας υπερφυσικής δύναμης και γνώσεως ο οποίος έχει τη δυνατότητα να κάνει «θαύματα» γ) τον πλάνο τον απατεώνα τον τσαρλατάνο [1a]. Από τον  χαρακτηρισμό  του Ελύμα  ως «μάγου ψευδοπροφήτη»  από τον Λουκά φαίνεται πως ήταν επαγγελματίας αστρολόγος και όχι απατεώνας της σειράς διότι σε αυτή την περίπτωση σημαίνει γόης, αγύρτης. Ο χαρακτηρισμός του Ελύμα ως «ψευδοπροφήτη» σημαίνει εδώ τον εναντιούμενο και σκοπό έχει να τον δείξει ως τον αντίθετο των αληθινών Προφητών  Αποστόλου Παύλου και Βαρνάβα. Για τον Λουκά κριτήριο αληθινής προφητείας είναι η επίκληση του ονόματος του Ιησού. Με τους όρους  «μάγος-ψευδοπροφήτης» τονίζεται από τον Λουκά ότι δεν είναι δυνατόν να γίνει καμία ζεύξη και ανάμειξη των διδασκαλιών της πίστεως με τις ειδωλολατρικές. Αρχικά οι μάγοι άνηκαν σε μια ιερατική τάξη του Ζωροαστρισμού (Ηρόδοτος 101,140). Ο όρος είχε και  εξέλιξη. Οι μάγοι ήταν σοφοί οι οποίοι σύμφωνα με τις πληροφορίες του Ματθ 2:1 ήταν πιθανόν και αστρολόγοι, άλλοτε όμως ταυτίζονταν με τους θαυματοποιούς, γι’ αυτό και η «Διδαχή των Αποστόλων» 2:2 απαγορεύει τη μαγεία.
     Από τις πληροφορίες των Πράξεων φαίνεται ότι ο Ελύμας ήταν αξιόλογο και διακεκριμένο πρόσωπο στην Πάφο. Ειδικότερα α) βρισκόταν κοντά στον Ανθύπατο Σέργιο του οποίου πιθανόν ήταν σύμβουλος. Γνωρίζουμε ότι οι Ρωμαίοι άρχοντες συνήθιζαν να έχουν κοντά τους καταξιωμένους μάγους [1b] που εντυπωσίαζαν με τις γνώσεις και τα «θαύματα» τους β) η κατάρτιση του φαίνεται από τον Λουκά όταν λέει «ανθίστατο αυτοίς Ελύμας ο μάγος». Η πρόταση «ανθίστατο αυτοίς Ελύμας ο μάγος», μας πληροφορεί για την κατάρτιση του Μάγου Ελύμα , κατάρτιση που τον διαφοροποιεί από τους  τσαρλατάνους της εποχής του γ) ο μάγος Βαριησούς[2a] είχε γνώση των φυσικών φαινόμενων και μπορούσε να τα ερμηνεύσει μαζί με τις δυνάμεις της φύσης. Η μαγεία κατά την εποχή του Απ. Παύλου ήταν διαδεδομένη στην Κύπρο. Οι Τελχίνες ήταν δαιμονικές υπάρξεις με θαυμαστές ικανότητες που προκαλούσαν βροχή ή χιόνι και επιδείκνυαν διάφορα άλλα τεχνάσματα. Ο Ιωάννης ο Λυδός βρήκε στην Κύπρο βιβλίο της Εβραίας Σιβύλλης  Σαμβήθης το οποίο προφήτευε τη γέννηση του Ομήρου και του Χριστού και όσα θα συνέβαιναν στη συνέχεια. Από την Κρήτη είχαν μεταβεί στην Κύπρο και θεωρούνταν ως βάσκανοι και γόητες που δρούσαν στο Νησί. Επομένως στο Ναό της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο υπήρχε και μαντείο κατά τη διάρκεια της επίσκεψης των Αποστόλων. Ο Πλίνιος γράφει ότι υπήρχε και σχολή Μάντεων στην Κύπρο. Ο Παυσανίας (Φωκικά Χ,12,10-11) μας πληροφορεί ότι μεταξύ των Χρησμολόγων και προφητικών ανδρών ήταν και κάποιος Κύπριος ονόματι Εύκλος ο οποίος προφήτευσε την εκστρατεία των Περσών, όσο και τη γέννηση του Ομήρου από την Κύπρια Θεμιστώ κοντά στη Σαλαμίνα.(Φωκικά Χ,24,3). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η πληροφορία του Τάκιτου (Historia 2,3) σύμφωνα με την οποία οι Ταμιράδες και Κινυράδες ιερείς εκτός από τα ιερατικά τους καθήκοντα ήταν και χρησμοπόλοι. Κατά τον Ρωμαίο ιστορικό Σουετόνιο όταν ο Τίτος επισκέφτηκε το 67 μ.Χ. τον περίφημο ναό της Αφροδίτης, ο μαντίαρχος έδωσε ευχάριστο χρησμό για την πορεία του πολέμου κατά της Ιουδαίας. Αυτός ο χρησμός επαληθεύτηκε με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ. Σημαντική είναι επίσης και η μαρτυρία του Ιώσηπου (Αρχαιολογία,20,141-143) ότι υπήρχαν αρκετοί Μάγοι στο Νησί. Αναφέρει το όνομα ενός μάγου που λεγόταν «Άτομος» ή «Σίμων Ιουδαίος» τον οποίο χρησιμοποίησε ο Φήλιξ όταν διοικούσε την Ιουδαία για να πείσει την Δρουσίλλα την αδελφή του Αγρίππα η οποία παντρεύτηκε τον Άζιζο, των βασιλιά των Εμεσών, ώστε να εγκαταλείψει τον άνδρα της και να τον παντρευτεί (Πρ 24:24 Μετά δε ημέρας τινάς παραγενόμενος ο Φήλιξ συν Δρουσίλλη τη γυναικί αυτού, ούση Ιουδαία, μετεπέμψατο τον Παύλον και ήκουσεν αυτού περί της εις Χριστόν πίστεως.).  
      Με βάση όλο αυτό το θρησκευτικό υπόβαθρο της μαντικής και της μαγείας στο Νησί ταιριάζει απόλυτα και αποτελεί συνέχεια η πληροφορία του Λουκά για την ύπαρξη Ιουδαίου Μάγου Βαριησού. Ο Ελύμας συνδύαζε φιλοσοφία, αστρολογία και αποκαλύψεις μελλοντικών γεγονότων με μαγικές συνταγές. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον είναι ευκόλως κατανοητό  για ποιους λόγους ήταν κοντά στον Ανθύπατο ο Ελύμας και όχι κάποιος άλλος τυχαίος μάγος, στην υπηρεσίες του οποίου έρχεται ως εμπόδιο ο Απ. Παύλος όταν αρχίζει να μιλάει στον Ανθύπατο για τον Χριστό. Η δουλειά του Μάγου εκείνη τη στιγμή  σύμφωνα με τον Λουκά είχε ως στόχο να εμποδίσει πάση θυσία τον Ανθύπατο να ακούσει το κήρυγμα του Παύλου  [2b]. Για το λόγο αυτό ζητούσε να παραπλανήσει τον Ανθύπατο ή όπως λέει ο Λουκάς  ο Ελύμας «ζητών διαστρέψαι τον ανθύπατον από της πίστεως».Το «διαστρέψαι» έχει  εδώ την  έννοια της παραπλανήσεως του ανθυπάτου. Δεν πρόκειται για αόριστη αφηρημένη πίστη αλλά για την πίστη στο Χριστό ως την καλύτερη που γνώρισε ο άνθρωπος μέχρι τότε. Το κήρυγμα προκάλεσε εντύπωση στον Σέργιο Παύλο αλλά αν γινόταν Χριστιανός αυτό θα σήμαινε ότι ο Ελύμας θα έχανε την επιρροή του στον Ρωμαίο διοικητή.  
      Εδώ σε αυτό το σημείο ο Παύλος προσπαθεί να κηρύξει στον Ανθύπατο τον Χριστό και ο Μάγος Ελύμας δεν τον αφήνει.
Τότε «Σαύλος δε ο και Παύλος [3] πλησθείς πνεύματος αγίου ατενίσας εις αυτόν είπεν ώ πλήρης παντός δόλου και πάσης ραδιουργίας υιέ διαβόλου εχθρέ πάσης δικαιοσύνης ου παύση διαστρέφων τας οδούς του κυρίου τας ευθείας»   
         Ο Λουκάς αναφέρει την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος  «πλησθες πνεύματος αγίου» πάνω στον Παύλο ακριβώς τη στιγμή της επιτιμήσεως του Μάγου Ελύμα ώστε να απαλλάξει τον αναγνώστη από την προκατάληψη ότι ο Παύλος ενεργεί κατά τρόπο εξουθενωτικό για τον Μάγο. Έτσι η περιγραφή «ατενίσας εις αυτόν» τονίζει το επίμονο βλέμμα του Αποστόλου   προς τον Ελύμα για να του δώσει την τελευταία ευκαιρία μετάνοιας. Ο Λουκάς θέλει να τονίσει τη σύγκρουση του Παύλου με τον Ελύμα και να δείξει την ανωτερότητα του Ευαγγελίου και τη συντριβή της μαγείας.  
     Οι χαρακτηρισμοί τους οποίους αποδίδει ο Λουκάς στον Ελύμα  «ω πλήρης παντός δόλου και πάσης ραδιουργίας υιέ διαβόλου εχθρέ πάσης δικαιοσύνης ου παύση διαστρέφων τας οδούς του κυρίου τας ευθείας» είναι παρμένοι από την Π.Δ εκτός από τον όρο ραδιουργία. Πρόκειται για αποκαλύψεις που κάνει το Άγιο Πνεύμα δια του Παύλου και δεν πρόκειται περί ύβρεων του Παύλου προς το πρόσωπο του Ελύμα. Ο Ελύμας άρχισε να αντιδρά όταν είδε ότι ο ανθύπατος παρακολουθούσε με ευχαρίστηση το λόγο του Θεού. Στόχος του ήταν με διαφορές φιλοσοφικές θεωρίες να απομακρύνει τον Ρωμαίο διοικητή από τη χριστιανική πίστη. Δεν είχε τη δύναμη να αντιδράσει με άλλο τρόπο επειδή ένιωθε την κατωτερότητά του. Η διαρκής αντίδραση του Ελύμα ανάγκασε τους Αποστόλους να του μιλήσουν με αποκαλυπτική γλώσσα. Τις σκέψεις του Ελύμα αποδεικνύει το Άγιο Πνεύμα στον Παύλο και εκείνος ως όργανό του διερμηνεύει στους ακροατές του τις δολιότητες του Ελύμα. Έτσι η ευθύνη βαραίνει τον μάγο επειδή δεν συνετίστηκε. Αντίθετα με τον Παύλο που είναι πλήρης Πνεύματος Αγίου ο Ελύμας είναι πλήρης παντός δόλου και ραδιουργίας. Αυτή η κλητική προσφώνηση δείχνει τη συγκίνηση και την κρισιμότητα της στιγμής.
        Η τριπλή επανάληψη του επιθέτου «παντός, πάσης, πάσης» δίνει έμφαση στα επίθετα « δόλος, ραδιουργία και δικαιοσύνη». Η λέξη ραδιουργία δεν αναφέρεται στην Π.Δ ενώ στην Κ.Δ είναι άπαξ λεγόμενο. Ο χαρακτηρισμός του Ελύμα ως «υιού διαβόλου» παρουσιάζει τον Ελύμα να ποιεί τα έργα του διαβόλου. Η πράξη αυτή έρχεται σε αντίθεση με το όνομα του που σημαίνει Βαριησούς = υιός σωτηρίας. Η λέξη διάβολος ερμηνεύεται εδώ ως σατάν [4].  
      Με την άρνηση του Ελύμα να σταματήσει, ήρθε η ώρα της Θείας δίκης  η οποία εκδηλώνεται με τη φράση  «και νυν ιδού» στο «Πρ 13:11 και νυν ιδού χειρ Κυρίου επί σε, και έση τυφλός μη βλέπων τον ήλιον άχρι καιρού. παραχρήμα δε έπεσεν επ' αυτόν αχλύς και σκότος, και περιάγων εζήτει χειραγωγούς».   
      Η εξαγγελία του Παυλου «και έση τυφλός μη βλέπων τον ήλιον» θυμίζει την προσωπική εμπειρία του Αποστόλου κατά την κλήση του. Η φράση  «μη βλέπων τον ήλιον» είναι πλεονασμός μετά την αρχική «και έση τυφλός». Πρόκειται για εμφαντική φράση που τονίζει την πλήρη τύφλωση του Μάγου. Το  «άχρι καιρού» σημαίνει μέχρις ενός χρονικού σημείου[5]. Ο Ωριγένης παρατηρεί ότι η τύφλωση του Ελύμα είχε σκοπό να πιστεύσει ο Σέργιος ενώ το «άχρι καιρού» σημαίνει το χρόνο της μετανοίας του Ελύμα που θα του επέτρεπε να ξαναδεί τον Ήλιο. Τα επιτίμια κατά τον Τίτο Βόστρων τόσο στην Π.Δ  όσο και στην Κ.Δ αποτελούν παιδαγωγική μέθοδο που οδηγεί στη σωτηρία.  
      Η λέξη «αχλς» σημαίνει το θάμπωμα των ματιών ενώ το «σκότος» σημαίνει την πλήρη τύφλωση. Η σκηνή αυτή είναι αντίστοιχη με την τύφλωση του Απ.Παύλου. Η διαφορά εδώ είναι ότι ο Ελύμας είχε προσωρινή δοκιμασία ενώ ο Ανανίας και η Σαπφείρα είχαν σκληρό τέλος. Τέτοιες ταπεινώσεις μάγων αναφέρονται πολλές στην Π.Δ. Ο Ιωσήφ νικά τους μάντεις (Γεν.41), ο Μωϋσής τους μάγους της Αιγύπτου (Εξ.7:10-13) και ο Βαρλαάμ εξαναγκάζεται με τον όνο του να υπηρετήσει τον Γιαχβέ και τον Εβραϊκό λαό, ο Δανιήλ ταπεινώνει τους Χαλδαίους σοφούς (Δαν. 2:4). Σε αυτά τα παλαιοδιαθηκικά πλαίσια τοποθετείται και το περιστατικό του Ιουδαίου Μάγου Βαριησού , ο οποίος θα αναγκασθεί να ταπεινωθεί και να υποχωρήσει μπροστά στη δύναμη του Κύριου Ιησού Χριστού.
       Αυτό που πρέπει να σημειώσουμε ως επίλογο του θέματός μας είναι το γεγονός ότι οι δαίμονες διαλαλούν την παρουσία του Ιησού αλλά δεν μπορούν να τα βάλλουν μαζί του. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της παιδίσκης που είχε «πνεύμα πύθωνος» όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο μας.  
Και στην περίπτωση του Ελύμα βλέπουμε ότι δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί ευθέως με άλλο τρόπο και να εξουδετερώσει τον αντίπαλο του στη στιγμή, ούτε και μπόρεσε να καταφύγει σε μαγικά τεχνάσματα διότι συνειδητοποίησε την κατωτερότητα του ως Μάγου απέναντι στον αντίπαλο του τον Απ. Παύλο. Η μόνη διέξοδος του ήταν το να σταματήσει τον Ανθύπατο από το να ακούσει το κήρυγμα με έντεχνο τρόπο.
___________________________________________________________
 
Σημειώσεις 
   
[1a]. H απόδοση της φράσης «μάγος ψευδοπροφήτης» στον Ελύμα καθώς και η αναφορά του συγκεκριμένου μάγου  πρέπει να εκληφθεί εδώ διττώς α) εν συγκρίσει  με τους άλλους μάγους , έννοια η οποία τον διαφοροποιεί και τον κατατάσσει στην elite των μάγων εν αντιθέσει με τους άλλους μάγους, που προσποιούνται κατά κάποιο τρόπο τον μάγο αλλά δεν είναι μάγοι. Άλλωστε, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις στην Κ.Δ αναφέρονται «επώνυμοι» μάγοι επειδή αυτοί συνήθως σπεύδουν πρώτοι ενάντια στους Αποστόλους β)Για τη Χριστιανική Πίστη η Μαγεία είναι τέχνη του διαβόλου άσχετα με το αν ο μάγος είναι σαν τον Ελύμα ή σαν τους Μάγους του Φαραώ ή τέλος πάντων είναι ένας που το παίζει μάγος θα λέγαμε σήμερα. Σε κάθε περίπτωση αποτελεί βαρύτατο αμάρτημα η ενασχόληση με τη Μαγεία το οποίο απαγορεύουν και οι κανόνες.
 
[1b]. Η ανάπτυξη της μαγείας και της αστρολογίας κατά τους Ελληνορωμαϊκούς χρόνους οφείλεται σε διάφορους λόγους ψυχολογικούς και θρησκευτικοκοινωνικούς. Η πτώση του κράτους η καταδυνάστευση και η αλλοτρίωση του ανθρώπου δημιούργησαν μια φοβερή ανασφάλεια ώστε να φαίνεται αδύνατη η ευτυχία στη γη. Ο άνθρωπος αντιμέτωπος με έναν κόσμο που διαρκώς τον συνθλίβει  ζητά να καταστεί κύριος των πραγμάτων γι’ αυτό και καταφεύγει στη μαγεία. Υπό το πρίσμα αυτό είναι λογικότατη η θέση του Μάγου δίπλα στον πρώτο άνδρα της Κύπρου τον Ανθύπατο Σέργιο. Η Καταφυγή στη μαγεία πέραν του ότι φανερώνει έλλειψη πίστεως, τότε και τώρα, οδήγησε τους Πατέρες στη σύναψη Αυστηρών Κανόνων προς αποτροπή του φαινόμενου α) Κανών λβ΄   ωάννου του Νηστευτού: «Τοις γοητείαν ή φαρμακείαν εξαγορεύουσιν, επί τρία έτη της μετανοίας την οικονομίαν συντέμνει, είτε προθυμηθείεν ημέρας εκάστης περί πλείστου την νηστείαν ποιείσθαι, και μετά ώραν ενάτην απεσκληκυία και ξηρά τροφή χρήσθαι, και όσον ατέχνως αποζήν, αλλά και προσκυνήσεις ποιείν διακοσίας πεντήκοντα, το μέτωπον ευλαβώς τη γη προσερείδοντας. Τούτοις ευθύνει και των γυναικών τας ποιούσας περίαπτα, και μαντείας μετερχομένας» β) Κανών ξα΄  Πενθέκτης: «Οι μάντεσιν εαυτούς εκδιδόντες, ή τοις λεγομένοις εκατοντάρχοις, ή τισί τοιούτοις, ως αν παρ' εκείνων μάθοιεν ό,τι αν αυτοίς εκκαλύπτεσθαι βούλοιντο, κατά τα πρώην υπό των Πατέρων περί αυτών ορισθέντα, υπό τον κανόνα πιπτέτωσαν της εξαετίας. Τω αυτώ δε τούτω επιτιμίω καθυποβάλλεσθαι δει, και τους άρκτους επισυρομένους, η τοιαύτα ζώα, προς παίγνιον και βλάβην των απλουστέρων, και τύχην, και ειμαρμένην, και γενεαλογίαν, και τοιούτων τινών ρημάτων όχλον, κατά τους της πλάνης λήρους φωνούντας, τους τε λεγομένους νεφοδιώκτας, και γητευτάς, και φυλακτηρίους, και μάντεις. Επιμένοντας δε τούτοις, και μη μετατιθεμένους, και αποφεύγοντας τα ολέθρια ταύτα και ελληνικά επιτηδεύματα, παντάπασιν απορρίπτεσθαι της εκκλησίας ορίζομεν, καθώς και οι ιεροί κανόνες διαγορεύουσι. Τις γαρ κοινωνία φωτί προς σκότος; ως φησιν ο Απόστολος, ή τις συγκατάθεσις ναώ Θεού μετά ειδώλων; ή τις μερίς πιστώ μετά απίστου; τις δε συμφώνησις Χριστώ προς Βελίαρ;»  γ) Κανών κδ΄  Αγκύρας: «Οι καταμαντευόμενοι και ταις συνηθείαις των εθνών εξακολουθούντες η εισάγοντές τινας εις τους εαυτών οίκους επί ανευρέσει φαρμακειών, κατά τους βαθμούς τους ωρισμένους, τρία έτη υποπτώσεως και δύο έτη ευχής, χωρίς προσφοράς» δ) Κανών λστ΄   Λαοδικείας : «Ότι ου δει ιερατικούς ή κληρικούς μάγους ή επαοιδούς, είναι ή μαθηματικούς, ή αστρολόγους, ή ποιείν τα λεγόμενα φυλακτήρια, άτινά εστι δεσμωτήρια των ψυχών αυτών. Τους δε φορούντας, ρίπτεσθαι εκ της εκκλησίας εκελεύσαμεν». 
Παρά τα βαριά επιτίμια όμως, η αναγωγή της μαντείας σε ακάθαρτα πνεύματα δεν φαίνεται να επηρέασε τους πολλούς αφού το ενδιαφέρον τους για την έκβαση των πραγμάτων  ήταν ισχυρότερο από το φόβο επιβολής των ανωτέρω επιτιμίων από τους Κανόνες της Εκκλησίας.    
 
[2a]. «ώ όνομα Βαριησούς» δηλώνει ότι ήταν Ιουδαίος. Δημιουργείται  εύλογα το ερώτημα «Ελύμας» αν είναι μετάφραση του «Βαριησού» και σημαίνει μάγος. Η περίπτωσή μας είναι διαφορετική διότι το Βαριησούς αναφέρεται στο στίχο (6) ενώ το Ελύμας στο στίχο (8) επομένως πρόκειται για δυό διαφορετικές ονομασίες του Μάγου. Η παράδοση αναφέρει κάποιον Κύπριο Μάγο με το όνομα «Άτομος». Έγινε σύγχυση κατά τον Harris των ονομάτων και γιαυτό το δυτικό κείμενο έχει το όνομα «Έτοιμος». Έτσι ταυτίζεται το αραμαϊκό όνομα «Βαριησούς» με το «Έτοιμος» και το «Ετοίμας».  Το ετοίμως είναι άπαξ λεγόμενο στις Πράξεις και σημαίνει έτοιμος. Αξιόλογη άποψη είναι αυτή του L.Yaure ο οποίος υποστηρίζει ότι ο «Ελύμας» προέρχεται από την Εβραϊκή λέξη «αλόμα» που σημαίνει μάγος. Έτσι το Ελύμας δεν είναι μετάφραση του Βαριησούς αλλά είναι δυό διαφορετικά ονόματα. Στην αρχή τον λέει Βαριησού ο Λουκάς γιατί έτσι ήταν γνωστός στους Ιουδαίους και αργότερα  μεταφράζει το Ελύμας με το μάγος(αλόμα). Πιθανόν για τους Ιουδαίους της Κύπρου ο Μάγος Βαριησούς ήταν γνωστός ως Ελύμας ( Alima= ισχυρός , δυνατός). Οι οπαδοί της περιβόητης σχολής της Τυβίγγης ισχυρίζονται ότι ο Λουκάς έπλασε μια παρόμοια ιστορία καταπολεμήσεως ενός μάγου από τον Παύλο επειδή υπήρχε στην παράδοση μια ιστορία καταπολεμήσεως από τον Πέτρο. Περισσότερα για τη σημασία του ονόματος του Μάγου βλπ. Χρήστου Οικονόμου, Σπουδές στον Αρχέγονο Χριστιανισμό, 3, «Οι απαρχές του Χριστιανισμού στην Κύπρο»
 
[2b]. Η Ιουδαϊκή καταγωγή του Μάγου δημιούργησε σοβαρό ερμηνευτικό πρόβλημα επειδή δεν επιτρεπόταν στους Ιουδαίους η άσκηση μαγείας στην Π.Δ. Ο Ισραήλ είναι ο μοναδικός λαός που αντιστάθηκε στο φαινόμενο της Μαγείας. Παρόλα αυτά όμως το φαινόμενο της Μαγείας εμφανίζεται και στον Ισραήλ. Η μάντισσα από την Αενδώρ επικαλέστηκε το πνεύμα του Σαμουήλ για να προαναγγείλει στον Σαούλ τον τραγικό του θάνατο (Α΄ Βασιλ 28,3-25). Αναφέρονται επίσης τα μάγια της Ιεζάβελ (Δ΄ Βασιλ 9,22) οι πράξεις δεισιδαιμονίας των βασιλέων Άχαζ (Δ΄ Βασιλ 16,3) και Μανασσή (Δ΄ Βασιλ 21,6) τις οποίες καταπολέμησε ο Ιωσίας (Δ΄ Βασιλ 23,24). Στην Π.Δ τα περιστατικά της μαγείας που αναφέρονται σκοπό έχουν να καταδείξουν ότι ο Γιαχβέ είναι πάνω από τις σκοτεινές δυνάμεις της Μαγείας και της Μαντείας. Ο Λουκάς αναφέρει την εθνικότητα του μάγου για να τονίσει τη νόθο και αιρετική κατάσταση του Ιουδαϊσμού για να προαναγγείλει την τελική ταπείνωση του μάγου. Η Ιουδαϊκή καταγωγή του Μάγου αναφέρεται και από τον Ι. Χρυσόστομο  : «Πάλιν μάγος Ιουδαίος, καθάπερ Σιμών.» Μάλιστα ο συγκεκριμένος μάγος δεν αγανακτούσε όταν οι Απόστολοι εκήρυττον στους άλλους, αλλά μόνον όταν πήγαν στον Ανθύπατο, «Και όρα τούτον , ότε μεν τοις άλλοις εκήρυττον, ου σφόδρα αγανακτούντα · επειδή δε τω ανθυπάτω προσήεσαν, τότε». PG 60,209, ΟΜΙΛΙΑ, ΚΗ΄. Αυτό είναι εύκολα κατανοητό διότι η μεταστροφή του Ανθυπάτου στο Χριστιανισμό σημαίνει παρά πολλά και για τη διάδοση του Χριστιανισμού αλλά και για τη θέση του Μάγου δίπλα στον Ανθύπατο. Στην ίδια ομιλία χαρακτηρίζει ως θαυμαστό το γεγονός ότι στο κήρυγμα του Παύλου ο Ανθύπατος ήταν πρόθυμος να ακούσει παρότι όπως μας λέει ήταν προκατειλημμένος από τη μαγεία του Ελύμα  : «Το δε θαυμαστόν του ανθυπάτου , ότι και προκατειλημμένος τη μαγεία εκείνου, ήθελεν άκουσαι των Αποστόλων». 
 
[3]. α. Ο Λουκάς από την αρχή του βιβλίου των Πράξεων χρησιμοποιεί το όνομα Σαύλος αλλά από το Πρ 13,9 χρησιμοποιεί το όνομα Παύλος. Οι ερευνητές συμφωνούν ότι το όνομα Σαούλ προέρχεται από το όνομα του γνωστού βασιλιά των Ισραηλιτών και το όνομα Παύλος είναι εξελληνισμένο Ρωμαϊκό. Διαφωνούν όμως ως προς το χρονικό διάστημα που ο Σαύλος πήρε το όνομα Παύλος. Για το θέμα αυτό έχουν εκφρασθεί διαμετρικά αντίθετες απόψεις. Ο Ιερώνυμος υποστηρίζει ότι μετά την μεταστροφή του Σεργίου Παύλου άλλαξε το όνομα του Αποστόλου από Σαύλος σε Παύλος.
β. «ο και» το μεταφράζει με το λατινικό «qui et» για να τονίσει την μεταγενέστερη ονομασία του Παύλου. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι ο Παύλος πήρε το όνομα του Ανθυπάτου Σεργίου Παύλου που μετέστρεψε. Άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο Παύλος είχε το όνομα αυτό από πριν αλλά επειδή θα απευθυνόταν πλέον στους Εθνικούς ο Λουκάς χρησιμοποιεί το εξελληνισμένο ρωμαϊκό όνομα Παύλος. Η φράση «και» σύμφωνα με τον W. Schmid λέει ότι συνηθίζεται στους χρόνους της Κ.Δ η χρήση του συνδέσμου «και» μεταξύ δύο ονομάτων. Με βάση αυτό άλλος ερευνητής λέει ότι το «Σαύλος δε ο και Παύλος» από δω και πέρα θα εκαλείτο Παύλος. Στο ελληνιστικό περιβάλλον χρησιμοποιούσαν το ελληνικό όνομα ενώ στην Πατρίδα τους μεταξύ των ομοεθνών τους το οικείο. Είναι βέβαιο για τον Ramsay ότι ο Παύλος αποκάλυψε στον Ανθύπατο ότι ήταν Ρωμαίος πολίτης. Ο πατέρας του, του έδωσε το όνομα Σαύλος προς τιμήν του βασιλιά Σαούλ ενώ το Παύλος πρέπει να ήταν το πατρώνυμό του. Ο συγγραφέας των Πράξεων μετά την τύφλωση του Ελύμα τον ονομάζει Παύλο. Από το Πρ. 13,9 ο Παύλος αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να διδάξει τον λόγο του Θεού στον ανθύπατο Σέργιο.
 
[4]. Ομοίως η φράση «πάσα δικαιοσύνη» απαντάται και στην Π.Δ με ηθική έννοια ενώ στην Κ.Δ έχει την έννοια της Θείας Οικονομίας. Εδώ απαντά με την έννοια της Θείας Οικονομίας. Στόχος του Παύλου ήταν η μεταστροφή του Ανθυπάτου όπου θα άνοιγε έτσι τη θύρα στους Εθνικούς. Η επιμονή του μάγου φαίνεται όταν ο Απ. Παύλος του λέει «ου παύση διαστρέφων». Επειδή όμως οι ενέργειες του Μάγου αντιστρατεύονται στη Θεία Οικονομία και έτσι ο Παύλος τον προτρέπει να σταματήσει. Ο Ελύμας στρεφόταν και εναντίον των Αποστόλων και εναντίον της Αλήθειας του Θεού. Η φράση «τας οδούς του Κύριου τας ευθείας» είναι παρμένη από την Π.Δ διότι ευθείαι αι οδοί του Κύριου (Ωσ. 14,10). Η οδός χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσουν οι Ιουδαίοι την ηθική τους ως ευθεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Εκκλησία και ο Χριστός ονομάζονται «οδός Κύριου» η «οδός Θεού». Επομένως ο Ελύμας ζητούσε να διαστρέψει την οδό του Κύριου που οδηγεί στη σωτηρία.
 
[5]. «Και το, Άχρι καιρού δε, ου κολάζοντος το ρήμα, αλλ’ επιστρέφοντος. Ει γαρ κολάζοντος ην, διαπαντός αν αυτόν εποίησε τυφλόν · νυν δε ου τούτο, αλλά προς καιρόν, ίνα τον άνθρωπον κερδάνη. Παραχρήμα δε επέπεσεν επ’ αυτόν αχλύς και σκότος, και περιάγων εζήτει χειραγωγούς». PG60,210, ΟΜΙΛΙΑ ΚΗ . «Της εν τη ψυχή τυφλότητος τούτο σημείον ην · Άχρι δε καιρού πάσχει, ώστε μετανοήσαι». PG60,212, ΟΜΙΛΙΑ ΚΗ΄. 

ΠΗΓΗ:http://antiairetikos.blogspot.gr/2010/10/blog-post_25.html