''[...]Τὰ σκάνδαλα ἐδῶ εἶνε τὰ λόγια καὶ τὰ ἔργα ἐκεῖνα, ποὺ σπρώχνουν ἰδίως τοὺς πιὸ ἀδύναμους στὸ βάραθρο τῆς ἀπωλείας. ''
Κυριακὴ τῆς Ἀπόκρεω (Α΄ Κορ. 8,8 – 9,2)
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου
Κυριακὴ τῆς Ἀπόκρεω (Α΄ Κορ. 8,8 – 9,2)
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου
H EΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΣΚΑΝΔΑΛΟΥ
«Οὐ μὴ φάγω κρέα εἰς τὸν αἰῶνα, ἵνα μὴ τὸν ἀδελφόν μου σκανδαλίσω» (Α΄ Κορ. 8,13)
Σήμερα, ἀγαπητοί μου, εἶνε Κυριακὴ τῶν Ἀπόκρεων. Σὲ ὅλους τοὺς ναοὺς τῆς Ὀρθοδοξίας διαβάζεται ἡ περικοπὴ τῆς μελλούσης Κρίσεως. Τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο εἶνε τρομερό. Ποιός ἁμαρτωλὸς δὲν τρομάζει;
Ὅσο κι ἂν προσπαθῇ κανεὶς νὰ διώξῃ τὴν ἰδέα τοῦ θανάτου καὶ τῆς κρίσεως, ἡ ἡμέρα ἐκείνη ἔρχεται, εἶνε βέβαιο. Θὰ ἔρθῃ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου νὰ κρίνῃ «τὴν οἰκουμένην ἐν δικαιοσύνῃ» (Ψαλμ. 9,9). Θὰ κρίνῃ εἰδωλολάτρες, Ἰουδαίους, Χριστιανούς. Τοὺς εἰδωλολάτρες μὲ τὴ φωνὴ τῆς συνειδήσεως, τοὺς Ἰουδαίους μὲ τὸ Δεκάλογο. Ἡ δική μας ὅμως θέσι, τῶν Χριστιανῶν, τῶν βαπτισμένων, ποὺ κοινωνοῦμε τὰ ἄχραντα μυστήρια καὶ «μπροστὰ στὰ μάτια μας ζωγραφίστηκε ὁ Χριστὸς ἐσταυρωμένος» (Γαλ. 3,1), θὰ εἶνε τραγική. Γιατὶ θὰ κριθοῦμε καὶ μὲ τὴ φωνὴ τῆς συνειδήσεως, καὶ μὲ τὸ Δεκάλογο, ἀλλὰ πρὸ παντὸς μὲ τὸ Εὐαγγέλιο, ποὺ εἶνε ζυγαριὰ ἀκριβείας· θὰ ζυγιστῇ καὶ τὸ τελευταῖο δράμι ἀρετῆς καὶ τὸ τελευταῖο δράμι κακίας.Δὲν τρέμετε, δὲ φοβᾶστε; Ἐγὼ εἶμαι ἁμαρτωλὸς καὶ τρέμω τὴν ἡμέρα ἐκείνη, ποὺ θὰ στηθῇ τὸ δικαστήριο, θ᾽ ἀνοιχθοῦν βιβλία, καὶ ἄγγελοι θὰ τρέχουν γιὰ νὰ συλλέξουν «τοὺς ποιοῦντας τὴν ἀνομίαν καὶ τὰ σκάνδαλα» (Ματθ. 13,41). Ναὶ «τὰ σκάνδαλα»! Καὶ γιὰ σκάνδαλα λέει σήμερα καὶ ὅλο τὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα.
* * *
Ἀκοῦμε «σκάνδαλο». Τί εἶνε τὸ σκάνδαλο; Στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἀγαπητοί μου, σκάνδαλο στὴν κυριολεξία εἶνε μία πέτρα ποὺ ῥίχνει κάποιος στὸ δημόσιο δρόμο, καὶ καθὼς περνάει ὁ ἀνύποπτος διαβάτης σκοντάφτει πάνω της, πέφτει καὶ τσακίζεται. Σκάνδαλο λοιπὸν εἶνε τὸ πρόσκομμα στὸ δημόσιο δρόμο.
Ἀλλ᾽ ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς δρόμους αὐτοὺς ὑπάρχει καὶ μία ἄλλη ὁδός, πνευματική, ἡ ὁδὸς πρὸς τὸν οὐρανό. Ἀρχίζει ἀπὸ τὴ γῆ καὶ φθάνει ἐκεῖ! Εἶνε ὡραία ὁδός, ἀλλὰ ὁ διάβολος προσπαθεῖ νὰ τὴν κάνῃ ἀδιάβατη. Ὁ Κύριος μᾶς λέει ὅτι δὲν εἶνε ἀδιάβατη, εἶνε ἁπλῶς «στενὴ καὶ τεθλιμμένη» (Ματθ. 7,14). Ἡ ὁδὸς αὐτὴ ἦταν κλεισμένη· ἕνα τεράστιο ὁδόφραγμα ἀπέκλειε τὴν ὁδὸ πρὸς τοὺς οὐρανούς· ἦταν τὸ ἁμάρτημα τοῦ Ἀδὰμ καὶ τῆς Εὔας, τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα. Κλειστὸς λοιπὸν ὁ δρόμος. Δὲ μπόρεσαν νὰ τὸν ἀνοίξουν οὔτε προφῆτες, οὔτε πατριάρχες, οὔτε ἄγγελοι. Τὸν ἄνοιξε – ποιός; τὸ αἷμα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ θυσία τοῦ Ἐσταυρωμένου (πρβλ. Ἑβρ. 10,20)· ἀπὸ τότε πλέον ὁ δρόμος αὐτὸς εἶνε βατός (πρβλ. «τρίβον βατὴν Πόλου τίθησιν ἡμῖν» εἱρμ. – καταβ. ἰαμβ. καν. Χριστουγ. α΄ ᾠδ.), καὶ τὸν βάδισαν καὶ τὸν βαδίζουν ἀμέτρητοι ἅγιοι.
Ἀλλ᾽ ὅπως στὸ δημόσιο δρόμο κακοποιοὶ ῥίχνουν πέτρες ἢ βάζουν νάρκες, ἔτσι καὶ στὸ δρόμο πρὸς τὸν οὐρανό, ἔρχεται ὁ σατανᾶς καὶ τὰ ὄργανά του καὶ παρεμβάλλουν σκάνδαλα. Τί σκάνδαλα; Τὰ σκάνδαλα ἐδῶ εἶνε τὰ λόγια καὶ τὰ ἔργα ἐκεῖνα, ποὺ σπρώχνουν ἰδίως τοὺς πιὸ ἀδύναμους στὸ βάραθρο τῆς ἀπωλείας. Σκάνδαλο γιὰ τὸ παιδὶ γίνονται οἱ κακοὶ γονεῖς, ὅταν δὲν προσέχουν καὶ μπροστὰ στὸ ἀθῷο ἐκεῖνο ἀγγελούδι αἰσχρολογοῦν, βωμολοχοῦν, ὅταν τὸ ἀντρόγυνο μαλώνῃ διαρκῶς. Σκάνδαλο γιὰ τὸ μαθητὴ εἶνε ὁ δάσκαλος, ὅταν στὸ σχολεῖο εἰρωνεύεται ἱεροὺς θεσμούς, ἐμπαίζῃ τὰ θεῖα, διδάσκῃ ἀθεΐα. Ἀκόμη χειρότερο σκάνδαλο γίνεται ὁ κληρικός, ὅταν ὡς ἱερεὺς δὲν ἐκτελῇ τὰ καθήκοντά του, ὅταν ὡς ἀρχιερεὺς καταλαμβάνῃ θρόνο ὄχι γιὰ νὰ διδάξῃ καὶ φωτίσῃ ἀλλὰ μᾶλλον γιὰ νὰ θησαυρίσῃ. Σκάνδαλο γίνεται ὁ ἄρχοντας, ποὺ κατέχει ἀξίωμα, ἀλλὰ δὲν δείχνει ἐνδιαφέρον γιὰ τὰ κοινά. Σκάνδαλο γίνεται γενικὰ ὁ καθένας γιὰ τὸν πλησίον του, ὅταν δὲν προσέχῃ τὴ ζωή του.Γεμᾶτος ὁ κόσμος ἀπὸ σκάνδαλα. Δὲν ὑπάρχει κάποιο μέρος, κάποιο λιμάνι ἤρεμο ἀπὸ σκάνδαλα; Ἂς πᾶμε λοιπὸν στὴν Ἐκκλησία! Ἀλλὰ δυστυχῶς ἡ ἐκκλησία μας δὲν βρίσκεται σήμερα στὸ ὕψος τῆς ἀποστολῆς της. Κι ὅταν λέω ἐκκλησία δὲν ἐννοῶ τὸ θεῖο καθίδρυμα, ἐννοῶ τὴν ἀνθρώπινη πλευρά του μὲ τὶς ἀτέλειες ποὺ παρουσιάζει. Μπαίνει κανεὶς στὸ ναὸ νὰ ἐκκλησιαστῇ, καὶ ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος τὸ παγκάρι καὶ οἱ ἐπίτροποι, ἀπὸ τὸ ἄλλο οἱ ψαλτάδες μὲ τὶς φωνασκίες καὶ τὴν εὐρωπαϊκὴ μουσικὴ ποὺ μετέτρεψε τὴν ἐκκλησία σὲ θέατρο, ἀπὸ τὸ ἄλλο οἱ ἱερεῖς μὲ τὴν ἀνευλάβεια καὶ τὴ φιλοχρηματία τους, ὅλα αὐτὰ διώχνουν τοὺς Χριστιανοὺς ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, καὶ πηγαίνουν ἄλλοι στοὺς φράγκους, ἄλλοι στοὺς προτεστάντες, ἄλλοι στοὺς ἰεχωβῖτες· ἔτσι ἡ Ἐκκλησία συνεχῶς ἀραιώνει.
* * *
Τὸ σκάνδαλο, εἴτε τὸ κάνει παπᾶς ἢ τὸ κάνει ἐπίσκοπος ἢ τὸ κάνει ἡ μάνα ἢ τὸ κάνει ὁ πατέρας ἢ τὸ κάνει ἀξιωματικὸς ἢ τὸ κάνει ὑπουργὸς ἢ τὸ κάνει ὁποιοσδήποτε ἄλλος, εἶνε ἁμαρτία μεγάλη. Καὶ εἶνε τόσο μεγαλύτερη ὅσο ὑψηλότερη εἶνε ἡ θέσις ποὺ κατέχει ὁ σκανδαλοποιός. Δὲ μᾶς ἔφερε ὁ Θεὸς σ᾽ αὐτὸ τὸν κόσμο γιὰ νὰ γκρεμίζουμε καὶ νὰ καταστρέφουμε· δὲ μᾶς ἔφερε γιὰ νὰ βαπτίζουμε «εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος» καὶ μετὰ νὰ τοὺς «ξεβαφτίζουμε» μὲ τὰ σκάνδαλά μας. Δὲ μᾶς ἔφερε γιὰ νὰ εἴμαστε σκότος, ἀλλὰ γιὰ νὰ εἴμαστε φῶς· ὁ κάθε Χριστιανὸς πρέπει νὰ εἶνε «φῶς» καὶ «ἅλας» μέσα στὴν κοινωνία (βλ. Ματθ. 5,13-14), νὰ προσπαθῇ μὲ τὴ ζωή του νὰ φέρῃ καὶ ἄλλους στὸ δρόμο τοῦ Θεοῦ. Νά ποιό εἶνε τὸ μεγαλύτερο ἐμπόδιο στὴν ἐξάπλωσι τοῦ Χριστιανισμοῦ, τὰ σκάνδαλα τῶν «χριστιανῶν».
Πῆγαν ἱεραπόστολοι στὴν Ἀφρικὴ νὰ διδάξουν τὸν Χριστιανισμό. Καὶ θὰ ἦταν σήμερα Χριστιανοὶ ὄχι μόνο ἡ Ἀφρικὴ ἀλλὰ καὶ ὅλος ὁ κόσμος. Βλέπουν ὅμως τὴν ἀσυνέπεια, τὰ σκάνδαλα τῶν λεγομένων «χριστιανῶν», καὶ λένε· Καλὸ τὸ Εὐαγγέλιο, θαυμάσιος ὁ Χριστός, ἀλλὰ φυλαχτῆτε ἀπὸ τοὺς «χριστιανούς»!… Συνεπῶς τὸ μεγαλύτερο ἐμπόδιο στὴν ἱεραποστολὴ εἶνε ἡ δική μας ὑποκριτικὴ ζωή. Καὶ ἐδῶ στὴν πατρίδα μας, ἐὰν ἐμεῖς οἱ κληρικοὶ ποὺ φοροῦμε τὸ ῥάσο ἀλλὰ καὶ κάθε ὀρθόδοξος ἤμασταν ὑπόδειγμα βίου, ἡ Ἑλλὰς θὰ ἦταν παράδεισος, οὐράνιο βασίλειο. Μὲ τὰ σκάνδαλα ὁ λαός μας σπρώχνεται στὴν ἀθεΐα, στὴν ἀπιστία, στὴν ἄβυσσο.
Γι᾽ αὐτὸ ὁ Χριστὸς τονίζει τὴν εὐθύνη τῶν σκανδαλοποιῶν. Δὲ θέλω ν᾽ ἀκούσετε ἐμένα, ἀκοῦστε τί λέει ὁ Χριστός. Σὲ λίγες περιπτώσεις ὁ Κύριος ἤλεγξε τόσο αὐστηρὰ ὅσο στὴν περίπτωσι τῶν σκανδαλοποιῶν. Γιὰ τὸν Ἰούδα, ποὺ ἔγινε σκάνδαλο στὸν κύκλο τῶν μαθητῶν, ὁ Χριστὸς εἶπε, ὅτι ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς προτιμότερο νὰ μὴ ἐγεννᾶτο (βλ. Ματθ. 26,24). Καὶ ἄλλοτε εἶπε· «Οὐαὶ τῷ κόσμῳ ἀπὸ τῶν σκανδάλων»· ὅποιος μὲ λόγια καὶ ἔργα σκανδαλίζει κάποιον, καὶ τὸν πιὸ ἀσήμαντο, εἶνε προτιμότερο νὰ κρεμάσῃ στὸ λαιμό του μυλόπετρα καὶ νὰ καταποντιστῇ στὴ θάλασσα. «Ὃς δ᾽ ἂν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων εἰς ἐμέ, συμφέρει αὐτῷ ἵνα κρεμασθῇ μύλος ὀνικὸς εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ καταποντισθῇ ἐν τῷ πελάγει τῆς θαλάσσης» (Ματθ. 18,6-7).
Τί θέλει ὁ Χριστὸς νὰ πῇ μ᾽ αὐτά; Συνιστᾷ, ὅπως λένε μερικοί, τὴν αὐτοκτονία; Ἄπαγε τῆς βλασφημίας! Δὲ λέει τέτοιο πρᾶγμα, ὄχι. Ἐννοεῖ τοῦτο· ἂν κάποιος ἔχῃ γίνει δημόσιο σκάνδαλο καὶ ἔχῃ ταραχθῆ μιὰ ὁλόκληρη κοινωνία, αὐτὸς ν᾽ ἀποσυρθῇ στὴν ἀφάνεια, νὰ φύγῃ, νὰ κλειστῇ σ᾽ ἕνα μοναστήρι ἢ νὰ πάῃ μακριὰ στὸ ἐξωτερικό, ὅπως γινόταν παλαιότερα, νὰ μὴν ἀκούγεται τὸ ὄνομά του καὶ σκανδαλίζῃ. Τώρα ἀντιθέτως σκανδαλοποιοὶ μεγάλοι ἔχουν τὴν ἀξίωσι νὰ βρίσκωνται στοὺς θρόνους καὶ τὶς θέσεις τους καὶ νὰ κυβερνοῦν.
* * *
Ἀλλὰ πέστε μου, ἀγαπητοί μου, ὑπάρχει κανεὶς ποὺ δὲν σκανδάλισε ποτέ κανένα, οὔτε ἕνα μικρὸ παιδί, οὔτε μιὰ γυναῖκα; Ἀμφιβάλλω. Ὅλοι μας κατὰ κάποιο τρόπο σκανδαλίσαμε τὸν πλησίον, εἴτε μὲ λόγια εἴτε μὲ ἔργα εἴτε μὲ τὴν ἐν γένει συμπεριφορά μας. Ὅλοι εἴμαστε σκανδαλοποιοί, στὸ βαθμὸ μόνο διαφέρουμε.
Πῶς μπορεῖ ν᾽ ἀποφευχθῇ ἢ νὰ θεραπευθῇ ὁ σκανδαλισμός; Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ποὺ ἔφτασε σὲ μεγάλο ὕψος ἀρετῆς, στὴ σημερινὴ ἀποστολικὴ περικοπὴ λέει, ὅτι ὁ ἴδιος ἔκανε γι᾽ αὐτὸ μεγάλες θυσίες· καὶ δικαιώματα καὶ ἐξυπηρετήσεις καὶ ἀνέσεις, ὅλα τὰ θυσίασε. «Οὐ μὴ φάγω κρέα εἰς τὸν αἰῶνα», λέει, εἶμαι διατεθειμένος νὰ μὴ φάω ποτέ κρέας, «ἵνα μὴ τὸν ἀδελφόν μου σκανδαλίσω» (Α΄ Κορ. 8,13).
Ἔχοντας ὑπ᾽ ὄψιν αὐτὰ ἂς προσπαθήσουμε νὰ ῥυθμίσουμε τὴ ζωή μας. Γονεῖς, ἐκπαιδευτικοί, κληρικοί, ἄρχοντες, μὴ γινώμαστε σκάνδαλο. Νὰ ζοῦμε μὲ πίστι καὶ ἀρετή, μὲ ἁγνότητα, μὲ ἐγκράτεια, μὲ σωφροσύνη, μὲ δικαιοσύνη, πρὸ παντὸς μὲ ἀγάπη. Νὰ ζοῦμε ἐδῶ σὰν φωτεινὰ ἀστέρια, κι ὅταν ἔρθῃ ἡ ὥρα νὰ φύγουμε ἀπ᾽ τὴ ζωὴ αὐτὴ καὶ νὰ φτάσουμε στοὺς οὐρανούς, νὰ μᾶς ἀξιώσῃ ὅλους ὁ Θεὸς ν᾽ ἀκούσουμε ἐκεῖ τὴ φωνὴ τοῦ Κυρίου· «Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου» (Ματθ. 25,34)· ἀμήν.
Πῶς μπορεῖ ν᾽ ἀποφευχθῇ ἢ νὰ θεραπευθῇ ὁ σκανδαλισμός; Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ποὺ ἔφτασε σὲ μεγάλο ὕψος ἀρετῆς, στὴ σημερινὴ ἀποστολικὴ περικοπὴ λέει, ὅτι ὁ ἴδιος ἔκανε γι᾽ αὐτὸ μεγάλες θυσίες· καὶ δικαιώματα καὶ ἐξυπηρετήσεις καὶ ἀνέσεις, ὅλα τὰ θυσίασε. «Οὐ μὴ φάγω κρέα εἰς τὸν αἰῶνα», λέει, εἶμαι διατεθειμένος νὰ μὴ φάω ποτέ κρέας, «ἵνα μὴ τὸν ἀδελφόν μου σκανδαλίσω» (Α΄ Κορ. 8,13).
Ἔχοντας ὑπ᾽ ὄψιν αὐτὰ ἂς προσπαθήσουμε νὰ ῥυθμίσουμε τὴ ζωή μας. Γονεῖς, ἐκπαιδευτικοί, κληρικοί, ἄρχοντες, μὴ γινώμαστε σκάνδαλο. Νὰ ζοῦμε μὲ πίστι καὶ ἀρετή, μὲ ἁγνότητα, μὲ ἐγκράτεια, μὲ σωφροσύνη, μὲ δικαιοσύνη, πρὸ παντὸς μὲ ἀγάπη. Νὰ ζοῦμε ἐδῶ σὰν φωτεινὰ ἀστέρια, κι ὅταν ἔρθῃ ἡ ὥρα νὰ φύγουμε ἀπ᾽ τὴ ζωὴ αὐτὴ καὶ νὰ φτάσουμε στοὺς οὐρανούς, νὰ μᾶς ἀξιώσῃ ὅλους ὁ Θεὸς ν᾽ ἀκούσουμε ἐκεῖ τὴ φωνὴ τοῦ Κυρίου· «Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου» (Ματθ. 25,34)· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Ἰωάννου Γαργαρέττας – Ἀθηνῶν τὴν 17-2-1963 .
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Ἰωάννου Γαργαρέττας – Ἀθηνῶν τὴν 17-2-1963 .
