ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟΥ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΑ ΕΠΗ. (Α΄)
«Πρὶν κλείσω θέλω νὰ σᾶς θυμίσω κάτι ποὺ εἶπε ὁ Ἀπόστολος στὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα. Τί εἶπε; Αἱρετικὸν ἄνθρωπο μετὰ μίαν καὶ δευτέρα νουθεσία παραιτοῦ. Τί θὰ πῆ αὐτὸ τώρα; Εἶναι ἀρχαία, δὲν τὰ καταλαβαίνουμε , ἀλλὰ νὰ σᾶς ἐξηγήσω.
Γι᾿ αὐτὸ ὑπάρχει τὸ κήρυγμα γιὰ νὰ μᾶς ἐξηγάει αὐτὰ τὰ δύσκολα πράγματα. Τί λέει ἐκεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος; Τὸν αἰρετικὸ ἄνθρωπο μετὰ μία, δύο, τρεῖς συμβουλὲς ἄφησέ τονα, γιατὶ αὐτὸς δὲν ἀλλάζει μυαλό. Ποιὸς εἶναι ὁ αἰρετικὸς ἄνθρωπος αὐτός; Εἶναι αὐτὸ ποῦ λέμε «οἱ ἄλλες ἐκκλησίες;», ὅσοι δὲν εἶναι ὀρθόδοξοι; Αὐτοὶ εἶναι οἱ αἰρετικοὶ ποὺ λέει ἐδῶ ὁ ἀπόστολος; Ὄχι. Αἰρετικὸς εἶναι ὁ καυγατζῆς. Αὐτὸς ποὺ κάνει διχασμούς. Αὐτὸς ποὺ φέρνει διχόνοιες. Αὐτὸς ποὺ φέρνει μίση. Ξέρετε, δὲν ζοῦμε στὸν παράδεισο, ζοῦμε σὲ ἀνθρώπινες κοινωνίες. Ξέρετε ὅλοι σας τέτοιους ἀνθρώπους. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι θέλουν νὰ χωρίζουν, θέλουν νὰ διχάζουν τοὺς ἀνθρώπους , θέλουν νὰ κάνουν καυγά, θέλουν νὰ κάνουν φασαρία. Θέλουν νὰ πάρουν κάποιους μὲ τὸ μέρος τους καὶ νἄνε οἱ ἄλλοι ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος. Αὐτὸς εἶναι ὁ αἰρετικὸς ἄνθρωπος. Οἱ ἄλλοι ἀδελφοί μας οἱ χριστιανοὶ, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶναι ὀρθόδοξοι, δὲν εἶναι αἰρετικοί. Εἶναι ανθρωποι οἱ ὁποῖοι χωρὶς νὰ φταῖνε , χωρὶς νὰ τὄχουν διαλέξει οἱ ἴδιοι, γεννήθηκαν σὲ μία ἄλλη ἐκκλησία. Γεννήθηκαν σὲ ἕνα ἄλλο δόγμα. Ὅπως καὶ ἐμεῖς. Δὲν νομίζω ὅτι ἐμεῖς, λίγοι θὰ πρέπει νἄνε ἀνάμεσά μας οἱ προσήλυτοι οἱ ὁποῖοι πραγματικὰ γνώρισαν τὴν ὀρθοδοξία καὶ τὴν διάλεξαν συνειδητά. Οἱ περισσότεροι γεννηθήκαμε ὀρθόδοξοι. Δὲν τὸ διαλέξαμε. Ἐπομένως αἱρετικὸς δὲν εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀνήκει σὲ μία ἄλλη ἐκκλησία, γιατὶ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀνήκουν σὲ ἄλλες ἐκκλησίες πρέπει νὰ τοὺς ἀγαποῦμε , εἶναι ἀδέλφια μας , εἶναι χριστιανοί. Μπορεῖ νὰ μὴν ἔχουμε κοινωνία μεταξύ μας ἀλλὰ εἶναι γείτονές μας, καὶ οἱ χριστιανοί πρέπει νὰ μάθουμε νὰ ἀγαποῦμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο νὰ ὑποστηριζόμαστε καὶ νὰ συνεργαζόμαστε γιατὶ βλέπετε οἱ ἄλλες θρησκεῖες πόσο αὐξάνονται καὶ πόσο ἐμεῖς λιγοστεύουμε καὶ πόσο μᾶς πλησιάζουν ἀπειλητικά οἱ ἄλλες θρησκεῖες καὶ ἐμεῖς κοιτάζουμε νὰ τσακωνόμαστε οἱ χριστιανοί μεταξύ μας».
Γι᾿ αὐτὸ ὑπάρχει τὸ κήρυγμα γιὰ νὰ μᾶς ἐξηγάει αὐτὰ τὰ δύσκολα πράγματα. Τί λέει ἐκεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος; Τὸν αἰρετικὸ ἄνθρωπο μετὰ μία, δύο, τρεῖς συμβουλὲς ἄφησέ τονα, γιατὶ αὐτὸς δὲν ἀλλάζει μυαλό. Ποιὸς εἶναι ὁ αἰρετικὸς ἄνθρωπος αὐτός; Εἶναι αὐτὸ ποῦ λέμε «οἱ ἄλλες ἐκκλησίες;», ὅσοι δὲν εἶναι ὀρθόδοξοι; Αὐτοὶ εἶναι οἱ αἰρετικοὶ ποὺ λέει ἐδῶ ὁ ἀπόστολος; Ὄχι. Αἰρετικὸς εἶναι ὁ καυγατζῆς. Αὐτὸς ποὺ κάνει διχασμούς. Αὐτὸς ποὺ φέρνει διχόνοιες. Αὐτὸς ποὺ φέρνει μίση. Ξέρετε, δὲν ζοῦμε στὸν παράδεισο, ζοῦμε σὲ ἀνθρώπινες κοινωνίες. Ξέρετε ὅλοι σας τέτοιους ἀνθρώπους. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι οἱ ὁποῖοι θέλουν νὰ χωρίζουν, θέλουν νὰ διχάζουν τοὺς ἀνθρώπους , θέλουν νὰ κάνουν καυγά, θέλουν νὰ κάνουν φασαρία. Θέλουν νὰ πάρουν κάποιους μὲ τὸ μέρος τους καὶ νἄνε οἱ ἄλλοι ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος. Αὐτὸς εἶναι ὁ αἰρετικὸς ἄνθρωπος. Οἱ ἄλλοι ἀδελφοί μας οἱ χριστιανοὶ, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶναι ὀρθόδοξοι, δὲν εἶναι αἰρετικοί. Εἶναι ανθρωποι οἱ ὁποῖοι χωρὶς νὰ φταῖνε , χωρὶς νὰ τὄχουν διαλέξει οἱ ἴδιοι, γεννήθηκαν σὲ μία ἄλλη ἐκκλησία. Γεννήθηκαν σὲ ἕνα ἄλλο δόγμα. Ὅπως καὶ ἐμεῖς. Δὲν νομίζω ὅτι ἐμεῖς, λίγοι θὰ πρέπει νἄνε ἀνάμεσά μας οἱ προσήλυτοι οἱ ὁποῖοι πραγματικὰ γνώρισαν τὴν ὀρθοδοξία καὶ τὴν διάλεξαν συνειδητά. Οἱ περισσότεροι γεννηθήκαμε ὀρθόδοξοι. Δὲν τὸ διαλέξαμε. Ἐπομένως αἱρετικὸς δὲν εἶναι ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀνήκει σὲ μία ἄλλη ἐκκλησία, γιατὶ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀνήκουν σὲ ἄλλες ἐκκλησίες πρέπει νὰ τοὺς ἀγαποῦμε , εἶναι ἀδέλφια μας , εἶναι χριστιανοί. Μπορεῖ νὰ μὴν ἔχουμε κοινωνία μεταξύ μας ἀλλὰ εἶναι γείτονές μας, καὶ οἱ χριστιανοί πρέπει νὰ μάθουμε νὰ ἀγαποῦμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο νὰ ὑποστηριζόμαστε καὶ νὰ συνεργαζόμαστε γιατὶ βλέπετε οἱ ἄλλες θρησκεῖες πόσο αὐξάνονται καὶ πόσο ἐμεῖς λιγοστεύουμε καὶ πόσο μᾶς πλησιάζουν ἀπειλητικά οἱ ἄλλες θρησκεῖες καὶ ἐμεῖς κοιτάζουμε νὰ τσακωνόμαστε οἱ χριστιανοί μεταξύ μας».
Τὰ παραπάνω (ἀπομαγνητοφωνημένα ἀπὸ τὸ https://youtu.be/EssHKq-pqB0) τὰ εἶπε ὁ νέος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀμερικῆς Ἐλπιδοφόρος στὸ κήρυγμα του στὸν καθεδρικὸ ναὸ Ἁγίου Δημητρίου στὴν Ἀστόρια Νέας Ὑόρκης στὶς 14 Ἰουλίου 2019 τὴν Κυριακὴ τῶν Πατέρων τῆς 4ης Οἰκουμενικῆς Συνόδου.
Θυμήθηκε τὸ ἀποστολικὸ: «Αἱρετικὸν ἄνθρωπο μετὰ μίαν καὶ δευτέρα νουθεσία παραιτοῦ». Καὶ ἐπειδὴ «Εἶναι ἀρχαία, δὲν τὰ καταλαβαίνουμε» καὶ ἐπειδὴ «Γι᾿ αὐτὸ ὑπάρχει τὸ κήρυγμα γιὰ νὰ μᾶς ἐξηγάει αὐτὰ τὰ δύσκολα πράγματα» ἀνέλαβε νὰ τὰ ἐξηγήση στοὺς πιστοὺς -ἀκροατές του.
Δύσκολα «ἀρχαῖα»: Αἰρετικὸς, ἄνθρωπος, μία, δευτέρα, νουθεσία, παραίτησις... Ποιός τὰ καταλαβαίνει;
Βέβαια, Ἀμερική, χρόνια μακρυά ἀπὸ τὴν πατρίδα, δεύτερη τρίτη γενηά καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος θὰ σκέφτηκε ὅτι δὲν τὰ καταλαβαίνουν αὐτὰ τὰ ἀρχαία καὶ τὰ ἀπέδωσε σὲ πιὸ καταληπτή γλώσσα:
Τὸν αἰρετικὸ ἄνθρωπο μετὰ μία, δύο, τρεῖς συμβουλὲς ἄφησέ τονα, γιατὶ αὐτὸς δὲν ἀλλάζει μυαλό.
Θὰ σκέφτηκε ὅτι ἡ λέξις αἱρετικὸς εἶναι ἄγνωστη καὶ ἀκατάληπτη καὶ ἔκαμε καὶ διευκρινήσεις:
Αἱρετικὸς εἶναι ὁ καυγατζῆς. Αὐτὸς ποὺ κάνει διχασμούς. Αὐτὸς ποὺ φέρνει διχόνοιες. Αὐτὸς ποὺ φέρνει μίση.
Ὁ καυγάς (τουρκοπερσική λέξις) δηλώνει τὸν τσακωμό, τὴν συμπλοκή, τὸν διαπληκτισμὸ, τὴν φιλονικία, τὴν ἔριδα (Λεξικό Δημητράκου), καὶ ὁ καυγατζής: ὁ ταραξίας, ὁ ἐπιρρεπὴς στοὺς καυγάδες, ὁ φίλερις.
Διχασμὸς: διχογνωμία, διάστασις, διαφωνία καὶ διχοποιὸς αὐτὸς ποὺ προκαλεῖ διαίρεσι.
Διχόνοια: ἀσυμφωνία, διαφωνία, διχοστασία, ἕρις.
Ὅσον δὲ ἀφορᾶ τὸ μίσος: ἡ ἀπόλυτη ἀποστροφή, ἀπέχθεια πρός τι πρόσωπο, κλπ. Καὶ μιὰ ποὺ εἶναι πολὺ διαδεδομένο τὸ μίσος ἐκατοντάδες σύνθετες λέξεις τὸ συμπεριλαμβάνουν: μισάνθρωπος, μισόχριστος, μισαλλόδοξος κλπ.
Στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἰδιαιτέρως σ᾿ αὐτὴν ποὺ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἀποκαλεῖ ἀρχαῖα, βλέπουμε ὅτι ὑπάρχει ὁ φίλερις, ὑπάρχει ἡ διαφωνία καὶ ὁ διαφωνῶν καὶ ὁ διχοποιὸς ὑπάρχει ἡ ἔρις, ὑπάρχει τὸ μίσος, ἀλλὰ ὑπάρχει καὶ ἡ αἵρεσις. Καὶ αἵρεσις (ἐκ τοῦ αἱροῦμαι=ἐκλέγω ἤ ἐκλέγομαι) εἶναι ἡ ἐκλογὴ, προτίμησις , ἰδιαιτέρως σὲ φιλοσοφικὸν δόγμα ἤ φιλοσοφικὸ σύστημα. Εἶναι μερὶς ἀνθρώπων πρεσβεύουσα ἵδια δόγματα (Λεξικὸ Λιντελ Σκόττ) ὅπως π.χ. οἱ Σαδουκαῖοι καὶ οἱ Φαρισαῖοι. Στὸ Λεξικὸ μάλιστα τοῦ Δημητράκου αἵρεσις χαρακτηρίζονται αἱ περὶ τὸ δόγμα παρεκκλίσεις ἀπὸ τῆς διδασκαλίας τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησίας. Αἱρετικὸς δὲ ὁ ἀνήκων εἰς θρησκευτικὴν αἵρεσιν.
Ὁπότε τὸ κήρυγμα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἐνῷ ὑπάρχει γιὰ νὰ μᾶς ἐξηγάει αὐτὰ τὰ δύσκολα πράγματα μᾶλλον τὰ μπερδεῦει. Ὁ αἱρετικὸς ἀπὸ κάποιος ποὺ ἀνήκει σὲ μία θρησκευτικὴ αἵρεσι, ποὺ πρεσβεῦει δικά του δόγματα σὲ ἀντιδαστολὴ μὲ τὰ δόγματα μιᾶς θρησκείας, ἐν σχέσει μὲ τὴν ὁποία, καὶ ἀπὸ τὰ μέλη τῆς ὁποίας, ἀποκαλεῖται αἱρετικὸς· γίνεται ὁ καυγατζῆς, ὁ ἐριστικὸς, ὁ διαφωνῶν, ἤ ὁ ἀποστρεφόμενος κάποιους ἤ κάτι. Χάνεται δηλαδὴ ἡ οὐσιαστικὴ σημασία τῆς λέξεως καὶ φτάνει νὰ ὑποδηλώνει ἄλλες καταστάσεις ἤ συμπεριφορές.
Ἔτσι ἐνῷ σύμφωνα μὲ τὴν σημασία τῆς λέξεως αἱρετικὸς αὐτὴ ἀφορᾶ ὅσους εἶναι ἐκτὸς τῆς Ὀρθοδόξου ἐκκλησίας, μιὰ ποὺ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος εἶναι ἐπίσκοπος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀλλάζοντας τὴν σημασία της διερωτᾶται:
«Αἱρετικὸς εἶναι αὐτὸ ποῦ λέμε «οἱ ἄλλες ἐκκλησίες;», ὅσοι δὲν εἶναι ὀρθόδοξοι; Αὐτοὶ εἶναι οἱ αἰρετικοὶ ποὺ λέει ἐδῶ ὁ ἀπόστολος;»
Καὶ ἀποφαίνεται: «Ὄχι». Δὲν εἶναι. Αἰρετικὸς εἶναι ὁ καυγατζῆς, ὁ διχαστικὸς, ὁ διαφωνῶν, ὁ ταραξίας, ὁ μισῶν ἀλλὰ ὄχι … ὁ αἱρετικὸς.
Ἄραγε δὲν ξέρει τὴν σημασία τῶν λέξεων; Δὲν γνωρίζει ὅτι ὅσοι ἔφυγαν ἀπὸ τὴν μία Ἁγία Καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ ἐκκλησία εἶναι αἱρετικοὶ γιὰ τοὺς ὀρθοδόξους; Φυσικὰ τὸ γνωρίζει. Δὲν εἶναι ἀγράμματος καὶ ἀπλοῦς. Στὸ πανεπιστήμιο διδάσκει. Τὸ λέει ἐξ ἄλλου στὸ ἵδιο κήρυγμα, πιὸ πρίν:
«Πιστεύω εἰς ἕνα Θεό, Πατέρα, παντοκράτορα…» Αὐτὰ τὰ λόγια νομίζετε ὅτι ἔτσι εὔκολα διατυπώθηκαν; Ξέρετε πόσες δυσκολίες πέρασε ἡ Ἐκκλησία; Πόσες ἀμφισβητήσεις; Πόσες αἱρέσεις βγῆκαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία διότι δὲν δέχονταν τὴν μία λέξι ἤ δὲν δέχονταν τὴν ἄλλη λέξι;»
Ἄρα ξέρει, ἀλλὰ δὲν θέλει νὰ τὸ λέη. Δὲν δέχονταν τὴν μία λέξι ἤ δὲν δέχονταν τὴν ἄλλη λέξι καὶ τί ἔκαναν; Ἔφυγαν, βγῆκαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Τί βγῆκαν; Αἰρέσεις ἄρα καὶ αἰρετικοί. Τοὺς ξέρει λοιπὸν. Εἶναι ὅσοι ἔφυγαν. Παπικοί καὶ ἐξ αὐτῶν οἱ Προτεστάντες, Ἀρμένιοι, Κόπτες καὶ ὅλες οἱ ἄλλες ὁμολογίες ποὺ ἀποσπάσθηκαν μετὰ τὶς συνόδους ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη ἐκκλησία.
Οἱ ἄλλοι ἀδελφοί μας οἱ χριστιανοὶ, οἱ ὁποῖοι δὲν εἶναι ὀρθόδοξοι, δὲν εἶναι αἰρετικοί.
Ἀποφαίνεται: δὲν εἶναι αἰρετικοί . Παραπάνω λέει ὅτι εἶναι αἰρετικοί. Καλὺτερο θα ἦταν νὰ μποροῦσε νὰ τὸ ἀποδείξει διὰ τῶν Πατέρων καὶ διὰ τῶν Γραφῶν. Αὐτὸ θὰ εἶχε οὐσιαστικὴ ἀξία. Ὅμως, ἀποφαίνεται...
Βέβαια ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς, ποὺ γινώσκει τὰ ἐνδότερα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ἅ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδεν, καὶ οὔς οὐκ ἤκουσεν, (στὴ «μελέτη»του περὶ πρωτείου ἐξουσίας τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως ὅλα αὐτά) σίγουρα κάτι θὰ ξέρη περισσότερο γιὰ ἀνθρώπινες καταστάσεις , αἱρετικοὺς καὶ μὴ, καὶ καλὸ θὰ ἦτο νὰ τὸ πῆ καὶ νὰ φωτίση καὶ ἄλλους...
Λυποῦμαι ποὺ γράφω αὐτὰ καὶ μὲ τέτοιο τρόπο. Ὅμως «ὅταν τις εὑρίσκεται πρὸ ἀπαντήσεων ἀληθῶς ἐκφρόνων, πρὸ παραλογισμῶν καταπλησσόντων, πρὸ ἐπιχειρημάτων γελοιοτάτων, προβαλλομένων ὅμως μετ᾿ ἀξιώσεων... ὀγκολίθων ἀληθείας, περιπίπτει πραγματικῶς εἰς ἀμηχανίαν ὡς πρὸς τὸ τὶ νὰ ἀπαντήση... Εἰς τὸ καταφανέστατα γελοῖον καὶ πάντα παραλογισμὸν ὑπερβαῖνον ἐπιχείρημα, ποία ἀπάντησις σοβαρὰ εἶναι δυνατὸν νὰ δοθῇ; Εἰς τὰς περιπτώσεις ταύτας προκύπτει ἡ ἀνάγκη χρήσεως τῆς εἰρωνείας». (Ἀρχιμ. Ἐπιφανίου Θεοδωροπούλου. Ἄρθρα, μελέται, ἐπιστολαί. Τόμος Β΄ Σταμάτα 2017. σελ.9)
Στὴ συνέχεια, πρώτα ὁ Θεός, θὰ προσπαθήσουμε νὰ σχολιάσουμε καὶ τὰ ὑπόλοιπα λεχθέντα καὶ νὰ παρουσιάσουμε τί ἀκριβῶς λένε οἱ ἅγιοι πατέρες γιὰ τὸ θέμα αὐτό, γιὰ αὐτοὺς ποὺ καλῶς σεβόμενοι τὸ ἱερατικὸ σχῆμα δὲν μπαίνουν στὸν κόπο νὰ ἐξετάζουν τὰ λεγόμενα τῶν φερόντων τὸ σχῆμα αὐτό.
Γεώργιος Κ. Τζανάκης. Ἀκρωτήρι Χανίων. 31.07.2019
