Εμπόριο οργάνων με το όνειρο της Ευρώπης
Ένα αρρωστημένο σύστημα κερδοσκοπεί αναζητώντας στους δρόμους του Καΐρου απελπισμένους ανθρώπους που θα πουλούσαν τα όργανά τους για μια καλύτερη ζωή -συχνά με την ελπίδα να φτάσουν στην Ευρώπη.
Πέρασαν μόλις μερικοί μήνες από την ημέρα που τρεις άνδρες άρπαξαν τον Ιμπραήμ σταματώντας δίπλα του με ένα αυτοκίνητο. Ο 57χρονος πρόσφυγας από την Ερυθραία είχε ακούσει ιστορίες για πτώματα που εντοπίζονταν μετά από μέρες δίπλα σε κάδους σκουπιδιών χωρίς τα όργανά τους, τα οποία είχαν αφαιρεθεί. Οι απαγωγείς οδήγησαν τον Ιμπραήμ σε ένα διαμέρισμα και τον έδεσαν χειροπόδαρα ακινητοποιώντας τον σε ένα κρεβάτι. Εκεί επρόκειτο να γίνει η αφαίρεση των οργάνων.
Ωστόσο, όταν έμεινε για λίγο μόνος στον χώρο, με κάποιο τρόπο κατάφερε να κόψει τα δεσμά του. Χωρίς να κοιτάξει πίσω του κατευθύνθηκε προς το παράθυρο και απλά πήδηξε κάτω για να ξεφύγει. Για τις πολλές συμμορίες της αιγυπτιακής πρωτεύουσας άνθρωποι σαν τον Ιμπραήμ έχουν αξία μόνο για τα όργανά τους, τα οποία μπορούν να πωληθούν με υψηλό αντίτιμο. Περιπτώσεις σαν του Ιμπραήμ υπάρχουν πολλές στο Κάιρο.
Κανείς δεν μιλάει όμως ανοιχτά για αυτό το πρόβλημα στην Αίγυπτο. Όσοι το κάνουν, συχνά συκοφαντούνται ως ψεύτες. Πάντως δεν είναι μόνο οι συμμορίες που εποφθαλμιούν τα νεφρά ή το ήπαρ απελπισμένων και άπορων ανθρώπων. Ένα ολόκληρο σύμπλεγμα γιατρών, νοσοκομείων και μεσαζόντων συνθέτει τη δομή ενός εγκληματικού συστήματος. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είχε χαρακτηρίσει την Αίγυπτο πριν από λίγα χρόνια ως ένα από τα σταυροδρόμια του διεθνούς εμπορίου οργάνων. Τα θύματα είναι συχνά πρόσφυγες και μετανάστες, για παράδειγμα από το Σουδάν. Η σουδανέζικη κοινότητα στο Κάιρο αριθμεί εκατοντάδες χιλιάδες άτομα. Έχει τα δικά της καταστήματα, τα δικά της στέκια. Αυτά γίνονται συχνά πεδίο εγκληματικής δράσης.
7.000 δολάρια για ένα νεφρό
Σε μια σουδανέζικη καφετέρια είχε βρεθεί πριν από λίγους μήνες ο Χαϊντάρ. Ο σουδανός πρόσφυγας είχε μόλις φτάσει στο Κάιρο και δεν είχε χρήματα ούτε στέγη. Ένας συμπατριώτης του τού έπιασε κουβέντα. Του πρόσφερε να κοιμηθεί στο διαμέρισμά του. Και αργότερα τον ρώτησε αν θέλει να δώσει ένα από τα νεφρά του έναντι 7.000 δολαριων. Ο 30χρονος δεν είχε ποτέ τόσα χρήματα. Άρχισε να φαντάζεται το ενδεχόμενο να πάει με την οικογένειά του στην Ευρώπη μέσω θαλάσσης. Οι ελπίδες για μια καλύτερη ζωή μεγάλωναν. Θα έδινε ένα κομμάτι του σώματός του αν είχε τη δυνατότητα να πάει στην Ευρώπη. Όταν ξύπνησε αργά από τη νάρκωση σε ένα νοσοκομείο σε μια γειτονική πόλη του Καΐρου, νιώθει ότι το σώμα του έχει αλλάξει και είναι μόνος. Μια νοσηλεύτρια του απαντά ότι ο γνωστός του κάλεσε ταξί για να τον μεταφέρει σπίτι.
«Κανείς δεν μπορεί να κάνει κάτι απέναντι στο σύστημα», λέει ο Μοχάμεντ Μεναλλά, διευθυντής της αιγυπτιακής οργάνωσης για τα δικαιώματα των προσφύγων Tadamon. Ο ίδιος γνωρίζει το δίκτυο των μεσαζόντων, γιατρών και νοσοκομείων που εμπλέκονται. Στην Αίγυπτο απαγορεύεται μεν η πώληση οργάνων, ωστόσο επιτρέπεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις η δωρεά. Αυτό εκμεταλλεύονται τα εγκληματικά δίκτυα. Μεσάζοντες αναζητούν πρόθυμους δωρητές και τους παραπέμπουν στα νοσοκομεία. Τα θύματα είναι συνήθως μεταξύ 20 και 40 και ελπίζουν να λάβουν ως αντίτιμο από 5.000 έως 7.000 δολάρια. Οι δυνητικοί παραλήπτες -συνήθως πλούσιοι Άραβες του Κόλπου- απευθύνονται στα εμπλεκόμενα νοσοκομεία, τα οποία εν μέρει είναι και κρατικά. Στα χαρτιά γίνεται λόγος για δωρεά οργάνων και όχι για αγοραπωλησία. Τα μεγαλύτερο κέρδος αποκομίζουν οι γιατροί και διευθυντές των νοσοκομείων. Η αστυνομία κάνει ευκαιριακές έρευνες και ενίοτε συλλαμβάνει πιθανούς συνεργούς. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή συνεχίζεται και πάλι.
Ο Χαιντάρ και η οικογένειά του δεν θα καταφέρουν μάλλον ποτέ να επιβιβαστούν σε κάποια βάρκα για την Ευρώπη. Το ταξί που υποτίθεται ότι θα τον παραλάμβανε από το νοσοκομείο δεν εμφανίστηκε ποτέ. Ο σουδανός πρόσφυγας έφυγε μόνος. Ο συμπατριώτης που τον είχε προσεγγίσει και του είχε υποσχεθεί τα χρήματα ως αντίτιμο εξαφανίστηκε. Το διαμέρισμά του ήταν άδειο. Ακόμη και σήμερα δεν μπορεί να πιστέψει πως έπεσε θύμα τέτοιας απάτης. Μέχρι να πεθάνει θα ζει με σοβαρούς περιορισμούς. Η βαριά χειρωνακτική εργασία δεν κάνει για αυτόν. Ωστόσο, ο Χαϊντάρ αυτοπαρηγορείται λέγοντας ότι «αν έχω έναν ανεμιστήρα το καλοκαίρι και καλό φαγητό, θα είμαι καλά».
Μπένο Σβινγκχάμερ (dpa) / Άρης Καλτιριμτζής
