Η εισήγηση του π.Αγγέλου Αγγελακόπουλου στην Ημερίδα για το Ουκρανικό Αυτοκέφαλο [ΒΙΝΤΕΟ 2019]
Εισήγηση με θέμα: Η στάση της Εκκλησίας της Ελλάδος στο θέμα του Ουκρανικού »Αυτοκεφάλου».
Η Σύναξη Ορθοδόξων Κληρικών και Μοναχών, η Εταιρεία Ορθοδόξων Σπουδών, ο Ορθόδοξος Χριστιανικός Σύλλογος Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής και ο Ελληνορθόδοξος Σύνδεσμος Ζωοδόχος Πηγή συνδιοργάνωσαν θεολογική ημερίδα με θέμα «Το Ουκρανικό Αυτοκέφαλο και η νέα Εκκλησιολογία του Φαναρίου», που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 22 Ιουνίου 2019 και ὠρες 09:00 – 13:30 στην Αίθουσα Crystal του Ξενοδοχείου PORTO PALACE, 26ης Οκτωβρίου 65, στη Θεσσαλονίκη.
Πρωτοπρεσβύτερος Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος
MSc Θεολογίας
MSc Θεολογίας
Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟΥ ‘’ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟΥ’’
Εἰσήγηση στήν Θεολογική Ἡμερίδα, πού συνδιοργάνωσε ἡ «Σύναξη Ὀρθοδόξων Κληρικῶν καί Μοναχῶν», σέ συνεργασία μέ τήν «Ἑταιρεία Ὀρθοδόξων Σπουδῶν», τόν Ὀρθόδοξο Χριστιανικό Σύλλογο «Ἅγιος Ἰωσήφ ὁ Ἠσυχαστής» καί τόν Ὀρθόδοξο Χριστιανικό Σύλλογο «Ζωοδόχος Πηγή», μέ θέμα : «Τό Οὐκρανικό Αὐτοκέφαλο καί ἡ νέα ἐκκλησιολογία τοῦ Φαναρίου», πού πραγματοποιήθηκε στήν Θεσσαλονίκη τό Σάββατο 22 Ἰουνίου 2019, στήν αἴθουσα Chrystal τoῦ Ξενοδοχείου Porto Palace.
(Τό παρόν κείμενο ἀνεγνώσθη στήν ἐν λόγῳ ἡμερίδα, ἀντί ἐμοῦ, ἀπό τόν ἀξιότιμο κ. Ἄνδρέα Μπουλάκη, Συνταγματάρχη ἐ.ἀ. καί Γενικό Γραμματέα τῆς «Ἑταιρείας Ὀρθοδόξων Σπουδῶν», πρός τόν ὁποῖο δημοσίως ἐκφράζω τίς θερμότατες εὐχαριστίες μου)
Σεβαστοί Πατέρες, Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Μέχρι στιγμῆς, ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος δέν ἔχει λάβει τελική ἐπίσημη ἀπόφαση γιά τό θέμα τοῦ Οὐκρανικοῦ ψευδοαυτοκεφάλου. Τό Οὐκρανικό ζήτημα ἔχει ἀπασχολήσει τήν Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο σέ ἀρκετές Συνεδρίες της, ἡ ὁποία τό παρέπεμψε στίς Συνοδικές Ἐπιτροπές ἐπί τῶν Δογματικῶν καί Νομοκανονικῶν Ζητημάτων καί ἐπί τῶν Διορθοδόξων καί Διαχριστιανικών Σχέσεων, ὥστε ἀπό κοινοῦ νά εἰσηγηθοῦν δεόντως πρός τήν Ἱερά Σύνοδο. Οἱ δύο Ἐπιτροπές συνεδρίασαν ἀπό κοινοῦ στίς 23-5-2019 στό Συνοδικό Μέγαρο καί συναποφάσισαν νά προτείνουν στήν Ἱεραρχία τήν ἀναγνώριση τῆς σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, τήν ὁποία μονομερῶς καί ἀντικανονικῶς τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀνεκήρυξε «Αὐτοκέφαλη». Τό κείμενο τῆς προτάσεως πρός τήν Ἱερά Σύνοδο ἔχει στά χέρια του ὁ Μητροπολίτης Διδυμοτείχου Δαμασκηνός, πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Νομοκανονικῶν, ὁ ὁποῖος καί ἀνέλαβε νά τό παραδώσει στήν Ἱερά Σύνοδο[1]. Ἡ τελική ἔκδοση τῆς ἀποφάσεως ἀναμένεται νά ληφθεῖ στήν ἑπομένη τακτική Συνεδρίαση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, πού θά γίνει τόν ἐρχόμενο Ὀκτώβριο τοῦ 2019.
Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμος Β΄ δέν παίρνει ὁ ἴδιος θέση οὔτε συγκαλεῖ τήν Ἱεραρχία, γιά νά λάβει συνοδική ἀπόφαση, ἀλλά παραπέμπει παρελκυστικά τό θέμα σέ συνοδικές ἐπιτροπές, ὑποσχόμενος ὅτι θά τό φέρει κάποτε στήν Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας. Καί ἐπειδή βέβαια στήν Ἱεραρχία θά ὑπάρξουν πολλές καί σοβαρές ἀντιρρήσεις ἐκ μέρους ὀρθοφρονούντων Ἱεραρχῶν, ὅπως ἔδειξαν οἱ δημόσιες τοποθετήσεις τῶν Μητροπολιτῶν Κυθήρων καί Πειραιῶς, θέλει νά ἀποφύγει προφανῶς τό διαιρετικό κλῖμα καί τίς ἐντάσεις, ἀφήνοντας τό θέμα σέ ἐκκρεμότητα, μετέωρο, προσδοκώντας ἴσως νά ξεκαθαρίσει περισσότερο ἡ κατάσταση ἤ κάτι ἄλλο ἐξαιρετικό. Ἐκκλησιαστικά πάντως ἡ κατάσταση εἶναι ἀπολύτως ξεκάθαρη· οὐδεμία Τοπική Αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία ἀποδέχεται τό νέο ψευδοαυτοκέφαλο τῆς Οὐκρανίας καί τήν μνημόνευση στά Δίπτυχα τοῦ σχισματικοῦ Προκαθημένου της Μητροπολίτη Ἐπιφανίου. Στήν πράξη τό ἀρνεῖται καί ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος, ἀφοῦ οὔτε αὐτός μνημονεύει τόν σχισματικό Ἐπιφάνιο. Θά ἦταν, λοιπόν, ἀπολύτως λογικό, συνοδικό καί κανονικό, νά συνταχθεῖ καί ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος μέ τήν πανορθόδοξη ἀπόρριψη τοῦ ψευδοαυτοκεφάλου καί νά μήν ἀφήσει ἀνοικτή τήν πύλη στόν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο νά προχωρήσει στήν δημιουργία νέου σχίσματος, ὅπως ἔγινε στό παρελθόν μέ τήν ἡμερολογιακή μεταρρύθμιση. Δημιούργησε τότε τό Φανάρι τό ἡμερολογιακό σχίσμα μέ τήν σύμπραξη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί προχωρεῖ τώρα στή δημιουργία τοῦ Οὐκρανικοῦ σχίσματος, ἀναμένοντας πάλι, ὅπως φαίνεται, τήν σύμπραξη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος ἀφήνει τό θέμα ἀνοικτό καί δέν τό κλείνει, διότι προφανῶς δέχεται πιέσεις ἀπό ὅσα πολιτικά, πολιτειακά, γεωπολιτικά καί ἐκκλησιαστικά κέντρα καλλιεργοῦν τήν ρωσσοφοβία καί ἐνισχύουν, γιά τά δικά τους συμφέροντα, τόν ἑλλαδικό ἐθνοφυλετισμό[2]. Οἱ πιέσεις αὐτές γίνονται φανερές ἀπό τίς ἀλλεπάλληλες συναντήσεις (ἑπτά τόν ἀριθμό), πού εἶχε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἀπό τόν Μάϊο τοῦ 2018 ἕως καί σήμερα α) μέ τήν ἀντιπροσωπεία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἀποτελούμενη ἀπό τούς Μητροπολῖτες Γέροντα Περγάμου Ἰωάννη, Γαλλίας Ἐμμανουήλ, Σμύρνης Βαρθολομαῖο καί Ἀδριανουπόλεως Ἀμφιλόχιο[3], β) μέ τόν ἴδιο τόν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο[4], γ) μέ τόνΠρέσβη τῆς Ἀμερικῆς στήν Ἀθήνα Τζέφρι Πάιατ[5], καί δ) μέ τόν πρέσβη Σάμιουελ Μπράουνμπακ, ἐπικεφαλῆς τῆς ὑπηρεσίας θεμάτων διεθνοῦς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας τῶν ΗΠΑ καί στελέχη τῆς διπλωματικῆς ὑπηρεσίας τῆς Πρεσβείας[6]. Στίς 10-6-2019, κατά τόν Μεγάλο Ἑσπερινό στήν Ἱερά Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, ἐπί τῇ ἑορτῇ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Βαρθολομαίου καί Βαρνάβα, χοροστατούντος τοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου, τοῦ ἄγοντος τά ὀνομαστήριά του, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμος παρίστατο συμπροσευχόμενος μέ τόν σχισματικό ψευδομητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας Ἐπιφάνιο. Τόν Ἀρχιεπίσκοπο συνόδευσαν οἱ Μητροπολῖτες Μεσογαίας καί Λαυρεωτικῆς Νικόλαος καί Γρεβενῶν Δαβίδ, ὁ Ἐπίσκοπος Θεσπιῶν Συμεών καί ὁ Ἀρχιμ. Φιλόθεος Θεοχάρης[7].
Μελετῶντας τήν στάση Ἀρχιερέων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἔναντι τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος, διαπιστώνουμε ὅτι διαμορφώνονται κάποιες κατηγοριοποιήσεις. Πιό συγκεκριμένα :
α) Ὑπάρχουν Ἱεράρχες, πού ἔχουν τοποθετηθεῖ δημοσίως ἀρνητικά κατά τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, ὅπως οἱ Μητροπολῖτες Κυθήρων Σεραφείμ[8] καί Πειραιῶς Σεραφείμ[9].
β) Ὑπάρχουν Ἱεράρχες, πού ἔχουν μνημονεύσει ἀντικανονικῶς τόν σχισματικό ψευδομητροπολίτη Ἐπιφάνιο στή Θεία Λειτουργία, ὅπως οἱ Μητροπολῖτες Δωδώνης Χρυσόστομος[10] καί Φλωρίνης Θεόκλητος[11], ἐνέργεια ἡ ὁποία ἀποδεικνύει τήν ἀναγνώρισή του ὡς κανονικοῦ μητροπολίτου.
γ) Ὑπάρχουν Ἱεράρχες, πού ἔχουν τοποθετηθεῖ δημοσίως θετικά ὑπέρ τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, ὅπως οἱ Μητροπολῖτες Ναυπάκτου Ἱερόθεος[12], Ἀλεξανδρουπόλεως Ἄνθιμος[13], Λαρίσης Ἱερώνυμος[14] καί Φθιώτιδος Νικόλαος[15].
δ) Ὑπάρχουν Ἱεράρχες, πού δέν ἔχουν τοποθετηθεῖ δημοσίως ὑπέρ ἤ κατά τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, ἀλλά ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ κληρικούς, πού ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας, ὅπως οἱ Μητροπολῖτες Σύρου Δωρόθεος[16], Νέας Ἰωνίας Γαβριήλ[17] καί Θεσσαλιώτιδος Τιμόθεος[18], πράξη ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ἔμμεση ἀναγνώριση τῆς σχισματικῆς καταστάσεως.
ε) Ὑπάρχει Ἱεράρχης, ὁ ὁποῖος δέν ἔχει μέν τοποθετηθεῖ δημοσίως ὑπέρ ἤ κατά τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, ἀλλά τροφοδότησε μέ πρώην κληρικό τῆς Μητροπόλεώς του τό ἔμψυχο δυναμικό τῆς «συνόδου» τῆς σχισματικῆς ψευδοεκκλησίας τῆς Οὐκρανίας. Ἀναφερόμαστε στόν Μητροπολίτη Δημητριάδος Ἰγνάτιο καί τόν ψευδεπίσκοπο Ὀλβίας Ἐπιφάνιο[19].
στ) Ὑπάρχουν Ἱεράρχες, πού ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τόν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο καί μέ Ἱεράρχες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, οἱ ὁποῖοι, ἐκτός ἀπό φοβερά αἱρετίζοντες, λόγῳ προωθήσεως τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί τῆς ψευδοσυνόδου τῆς Κρήτης, ἔχουν καταστεῖ ἐπίσης σχισματικοί καί ἀκοινώνητοι, λόγῳ τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας μέ τόν σχισματικό, ἀχειροτόνητο καί ἀκοινώνητο ψευδομητροπολίτη Ἐπιφάνιο.
Τέλος, ζ) ὑπάρχουν Μητροπολῖτες, πού οὔτε ἔχουν τοποθετηθεῖ δημοσίως ὑπέρ ἤ κατά τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, οὔτε ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας ἤ μέ κληρικούς, πού ἔχουν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας.
Σεβαστοί Πατέρες, Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Θά εἶναι μεγάλη συμφορά γιά τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἐάν ἀναγνωρίσει τήν Οὐκρανική ψευδοαυτοκεφαλία, γιά τούς ἀκόλουθους λόγους :
α) Τό ἐνδεχόμενο νά προβεῖ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος σέ ὁποιαδήποτε σχετική ἐνέργεια πρό τῆς Ἱεραρχίας τοῦ Ὀκτωβρίου 2019, θά ἀποτελέσει καταρράκωση τοῦ Ἀρχιεπισκοπικοῦ κύρους, διότι, ὡς γνωστόν, ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος παρέπεμψε τήν λήψη τῆς σχετικῆς ἀποφάσεως στήν Ἱεραρχία τοῦ προσεχοῦς Ὀκτωβρίου.
β) Ἐάν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος εἰσηγηθεῖ στήν Ἱεραρχία τήν ἀναγνώριση τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, θά ὑπάρξει συγκλονιστική ἀναταραχή ἐντός τῆς Ἱεραρχίας ἀπό πολλούς Ἀρχιερεῖς, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἀντίθετοι μέ τήν ψευδοαυτοκεφαλία καί δέν πρόκειται νά ὑπάρξει θετική κοινή ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας. Ἀκόμη, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος θά ἀποδοκιμασθεῖ οἰκτρῶς γι’ἀκόμη μία φορά ἀπό Κλῆρο καί Λαό τῆς ἐν Ἑλλάδι Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι πολύ πιθανόν νά ἐπιλέξουν τόν ἱεροκανονικό δρόμο τῆς διακοπῆς μνημονεύσεως καί τῆς διακοπῆς κοινωνίας.
γ) Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος θά ἔχει τήν θλιβερή πρωτιά νά ἀναγνωρίσει αὐτή πρώτη ἀπ’ ὅλες τίς ἄλλες Ὀρθόδοξες Τοπικές Ἐκκλησίες τήν σχισματική Οὐκρανική ψευδοεκκλησία, πρᾶγμα πού θά ὁδηγήσει σέ νέο σχίσμα ἐντός τῶν κόλπων τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας.
δ) Θά προκληθεῖ ἀντιπαράθεση μέ τό Ὀρθόδοξο Πατριαρχεῖο τῆς Ρωσίας, ἀλλά καί μέ τό Κράτος τῆς Ρωσίας, εἰς βάρος τῆς ἐν Ἑλλάδι Ἐκκλησίας καί τῆς Ἑλλάδος. Ἡ Ἑλλάδα μας πρέπει νά στηρίζεται, μετά Θεόν, καί στήν ὁμόδοξη Ρωσία καί ὄχι μόνο στήν Ἀμερική. Ἡ δέ Ἐκκλησία της Ρωσίας ἀντιπροσωπεύει περίπου τό ἥμισυ ὁλοκλήρου τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶναι πολύ πιθανό τό ἐνδεχόμενο ὁ Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος νά προβεῖ σέ διακοπή μνημονεύσεως τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου κατά τήν ἐκφώνηση τῶν Διπτύχων καί τό Πατριαρχεῖο Μόσχας νά προβεῖ σέ διακοπή κοινωνίας μέ τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ὅπως ἔκανε ἄλλωστε μέ τόν Πατριάρχη Βαρθολομαῖο καί τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο.
ε) Θά εἶναι ἀκόμη καί μία προσβολή ἐκ μέρους τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἐναντίον τῆς Θεολογικῆς Κοινότητος, ἡ ὁποία κατά τό πλεῖστον δέν ἐγκρίνει τήν Οὐκρανική ψευδοαυτοκεφαλία.
στ) Οἱ Τοπικές Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες (Σερβίας, Πολωνίας, Τσεχίας, Κύπρου, Ἀλβανίας, Ἱεροσολύμων, Ἀλεξανδρείας),οἱ ὁποῖες ἐκδηλώθηκαν ἀρνητικῶς κατά τῆς ψευδοαυτοκεφαλίας, θά αἰσθανθοῦν ὅτι προσβάλλονται ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.
ζ) Θά κατηγορηθεῖ εὐρέως ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ὅτι παραβιάζει τό Κανονικό Δίκαιο, διότι ἡ ψευδοαυτοκεφαλία δόθηκε στήν Οὐκρανία αὐθαιρέτως καί πραξικοπηματικῶς, ἐκτός τοῦ πλαισίου τῶν Ἱερῶν Κανόνων. Ἡ «αὐτοκεφαλία» αὐτή δέν δόθηκε στήν Κανονική Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας ὑπό τόν Κανονικό Μητροπολίτη Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ. Ὀνούφριο, ἀλλά στούς ἀμετανοήτους σχισματικούς, καθηρημένους, οὐνιτίζοντες καί αὐτοχειροτονήτους καί μάλιστα κατόπιν ἀπαιτήσεως, ἐνεργειῶν καί καταθλιπτικῆς πιέσεως τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας.
η) Τυχόν ἐμπλοκή τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ὑπέρ ἀναγνωρίσεως τῆς Οὐκρανικῆς ψευδοαυτοκεφαλίας θά γενικεύσει τό σχίσμα ἀνά τήν Ὀρθοδοξία. Πάσῃ θυσίᾳ πρέπει νά διαφυλαχθεῖ ἡ ἑνότητα σέ ὁλόκληρη τήν Ὀρθοδοξία.
θ) Τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀποτελεῖ τό συντονιστικό κέντρο τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Μέ τίς ἀντικανονικές του, ὅμως, ἐνέργειες στό Οὐκρανικό ζήτημα, οὐσιαστικά ἀπεμπολεῖ τόν συντονιστικό του ρόλο, ὁ ὁποῖος ἀπό συντονιστικός μεταλλάσσεται μᾶλλον σέ ἀποδομητικό τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Γι’αὐτό τό Πατριαρχεῖο Μόσχας ἀρνεῖται πλέον τόν συντονιστικό ρόλο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τόν ὁποῖο ρόλο καρπώνεται πλέον γιά τόν ἑαυτό του. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἐάν ἀναγνωρίσει τήν νέα Οὐκρανική ψευδοεκκλησία, θά συμβάλει στήν ἀποδυνάμωση τοῦ συντονιστικοῦ ρόλου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί στήν ἐνδυνάμωση τοῦ Ρωσικοῦ.
ι) Μετά τήν Οὐκρανική «αὐτοκεφαλία» σειρά θά ἔχει ἡ ἀπόδοση αὐτοκεφαλίας στούς σχισματικούς τῶν Σκοπίων καί τοῦ Μαυροβουνίου. Ἐάν ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἀποδεχθεῖ τήν οὐκρανική «αὐτοκεφαλία», θά ἐνθαρρύνει τήν τακτική τοῦ Φαναρίου καί θά πρέπει συνεπῶς νά ἀποδεχθεῖ καί τίς ἑπόμενες νέες «αὐτοκεφαλίες».
ια) Ὁ ἐθνοφυλετισμός ἔχει καταδικαστεῖ ὡς αἵρεση ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἐάν ἀναγνωρίσει τήν Οὐκρανική «αὐτοκεφαλία», θά συμβάλει ἀρνητικῶς στήν ἐξάπλωση τῆς αἰρέσεως τοῦ ἐθνοφυλετισμοῦ, λόγῳ τῆς ἀκρίτου καί ἀθεολογήτου ὑποστηρίξεως θέσεων καί παρεκκλίσεων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, μέ τήν ἀδικαιολόγητη θεολογικά θέση τῆς στηρίξεως τοῦ Πατριάρχη τοῦ Γένους.
ιβ) Τυχόν ἀναγνώριση τῆς οὐκρανικῆς «αὐτοκεφαλίας» ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, θά ἀποτελέσει αὐτεπίστροφον βέλος, διότι ὑπάρχει ἡ πιθανότητα τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο νά ἐφαρμόσει τήν ἴδια οὐκρανική συνταγή καί στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος. Νά προβεῖ δηλαδή στήν ἀπόδοση αὐτοκεφαλίας στόν σχισματικό Ζηλωτικό Παλαιοημερολογητισμό, στούς λεγομένους «Γνησίους Ὀρθοδόξους Χριστιανούς» (Γ.Ο.Χ.), καί νά παραγκωνίσει τήν Κανονική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, μέ ἀπρόβλεπτες συνέπειες.
ιγ) Ἡ Οὐκρανική Ἐκκλησία ἀπό αἰώνων ἀνήκει στήν ἐν Ρωσίᾳ Ἐκκλησία. Ἐκκλησιαστικό καθεστώς αἰώνων δέν καταργεῖται μονομερῶς, χωρίς τήν συναίνεση ὅλων τῶν ἐνδιαφερομένων πλευρῶν.
ιδ) Τό ὀξύτατο πρόβλημα στήν Οὐκρανία ἦταν καί εἶναι τό ἐκκλησιαστικό σχίσμα καί ὄχι ἡ ψευδοαυτοκεφαλία, τήν ὁποία δέν ζήτησε ἡ Κανονική Ἐκκλησία.
ιε) Ἡ ψευδοαυτοκεφαλία ἐπιδείνωσε τό σχίσμα μέ ἀγρίους διωγμούς Κληρικῶν καί ἁρπαγές Ἱερῶν Ναῶν.
ιστ) Τά πολιτειακά δεδομένα ἔχουν ἀνατραπεῖ στήν Οὐκρανία. Ὁ οὐνίτης καί δυτικόφιλος πρώην Πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο δέν ἐπανεξελέγη καί τήν θέση του ἔλαβε ὁ φιλορῶσσος ἐκλεγείς νέος Πρόεδρος (μέ 73%) Βολοντίμιρ Ζελένσκι[20].
ιζ) Ἡ ψευδοεκκλησία τῆς Οὐκρανίας οὐσιαστικά αὐτοδιαλύεται καί καταρρέει μετά τίς δημόσιες τοποθετήσεις καί δηλώσεις τοῦ σχισματικοῦ ψευδοπατριάρχου Φιλαρέτου ἐναντίον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τοῦ ψευδομητροπολίτου Ἐπιφανίου[21]. Μάλιστα, μόλις πρίν δύο ἡμέρες, στίς 20 Ἰουνίου, συνεκάλεσε ἄτυπη Τοπική Σύνοδο, γιά νά ἀκυρώσει τίς ἀποφάσεις τῆς λεγομένης «ἑνωτικῆς συνόδου», ἡ ὁποία πραγματοποιήθηκε στίς 15-12-2018 στό Κίεβο[22]. Οὐσιαστικά ἔχουμε σχίσμα στήν νέα ψευδοεκκλησία τῆς Οὐκρανίας. Σχίσμα στό σχίσμα.
Σεβαστοί Πατέρες, Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Ἡ πλέον ἐνδεδειγμένη λύση τῆς ἀνωτέρω τραγικῆς καταστάσεως εἶναι ἡ σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου ἤ ἡ μετά ἀπό ἀβίαστη καί ἀδιάβλητη ψηφοφορία συνοδική, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ἀπόφαση ἑκάστης κατά τόπους Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας. Μέχρις, ὅμως, τήν πραγματοποίηση αὐτῆς, κρίνεται λυσιτελής ἡ παραμονή καί ἡ ἐπιμονή στήν κανονικότητα, ἡ ὑποστήριξη τοῦ Κανονικοῦ Μητροπολίτου Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ. Ὀνουφρίου καί τῆς ὑπ’αὐτόν Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Κανονικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ἡ ἄρνηση ἀναγνωρίσεως τοῦ σχισματικοῦ ψευδομητροπολίτου Ἐπιφανίου ὡς «Μητροπολίτου Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας» καί τῆς νέας ψευδοαυτοκεφάλου ψευδοεκκλησίας ὡς κανονικῆς ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ἡ μή ἀποστολή εἰρηνικῶν γραμμάτων ἀπό τούς Προκαθημένους τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν πρός τόν Ἐπιφάνιο, ἡ μή συμπερίληψη τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἐπιφανίου στά Δίπτυχα, καί ἡ μή συλλειτουργία μέ τόν Ἐπιφάνιο καί τούς σύν αὐτῷ καί ὅσους τόν ἀναγνώρισαν.
Εἴθε ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδας νά λάβει μία τέτοια συνοδική ἀπόφαση καί νά μήν ἀναγνωρίσει τήν σχισματική ψευδοεκκλησία τῆς Οὐκρανίας.
Σᾶς εὐχαριστῶ!
[1] ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ, Σέ ἐπικίνδυνο ἀτραπό ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος(Α΄ ΜΕΡΟΣ), 5-6-2019, http://aktines.blogspot.com/2019/06/blog-post_5.html
[2] ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ, Σέ ἀδιέξοδο ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος γιά τό Οὐκρανικό. Σπεύδει σέ βοήθεια ὁ Ναυπάκτου Ἱερόθεος, 10-4-2019, https://katanixi.gr/2019/04/10/π-θεόδωρος-ζήσης-σε-αδιέξοδο-ο-αρχιεπί/
[3] Ἐπιτροπή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στόν Ἀρχιεπίσκοπο γιά τό Οὐκρανικό, 14-5-2018, https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/21719-epitropi-tou-oikoumenikou-patriarxeiou-ston-arxiepiskopo-gia-to-oukraniko καί Τό Οὐκρανικό συζήτησαν Γαλλίας καί Ἀδριανουπόλεως μέ τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο, 1-4-2019, https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/27951-to-oukraniko-suzitisan-gallias-kai-adrianoupoleos-me-ton-arxiepiskopo-ieronumo
[4] Θερμή συνάντηση Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη μέ Ἀρχιεπίσκοπο Ἱερώνυμο, 4-6-2018, https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/22118-thermi-sunantisi-oikoumenikou-patriarxi-me-arxiepiskopo-ieronumo καί Ἀρχιεπίσκοπος σέ Οἰκουμενικό Πατριάρχη : »Νά ἀφήσουμε στήν ἄκρη τίς μικρότητες’’, 22-5-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/29332-arxiepiskopos-se-oikoumeniko-patriarxi-na-afisoume-stin-akri-tis-mikrotites
[5] Οὐκρανία καί πΓΔΜ στό μενοῦ τῆς συνάντησης Ἀρχιεπισκόπου καί Ἀμερικανοῦ Πρέσβη, 29-5-2018, https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/22027-oukrania-kai-pgdm-sto-menou-tis-sunantisis-arxiepiskopou-kai-amerikanou-presbi
[6] Οἱ διεθνεῖς ἐξελίξεις στήν ἀτζέντα τῆς συνάντησης Ἀρχιεπισκόπου – Brownback, 6-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisia-ellados/28957-oi-diethneis-ejelijeis-stin-atzenta-tis-sunantisis-arxiepiskopou-brownback
[7] Ὁ Ἀθηνῶν Ἱερώνυμος καί ὁ Κιέβου Ἐπιφάνιος στά ὀνομαστήρια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, (ΦΩΤΟ), 10-6-2019, http://fanarion.blogspot.com/2019/06/blog-post_75.html
[8] Κυθήρων Σεραφείμ : »Προς τί ἡ ἐμμονή καί ἐπιμονή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου γιά ἀναγνώριση σχισματικών»; Δηλώσεις Μητροπολίτου Κυθήρων διά τήν Αὐτοκεφαλίαν εἰς τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, 16-9-2018, http://www.imkythiron.gr/index.php/eidiseis/teleftaia-nea/5048-diloseis-mitr-kythiron-dia-tin-aftokefalian-tis-oukranikis-ekklisias, https://www.vimaorthodoxias.gr/egrapsan-s-emas/kythiron-serafeim-sto-vima-orthodoxias-gia-oukraniko-anameno-apofasi-gia-ti-sygklisi-tis-ierarchias/, Κυθήρων Σεραφείμ στό ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ γιά Οὐκρανικό : «Ἀναμένω ἀπόφαση γιά τή σύγκληση τῆς Ἱεραρχίας», 16-10-2018, https://www.vimaorthodoxias.gr/egrapsan-s-emas/kythiron-serafeim-sto-vima-orthodoxias-gia-oukraniko-anameno-apofasi-gia-ti-sygklisi-tis-ierarchias/, ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΚΥΘΗΡΩΝ κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος διά τήν Ἁγίαν Τεσσαρακοστήν τῶν Χριστουγέννων 2018 (ὑπ’ ἀριθ. 171/2018), http://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5078-poimantoriki-egkyklios-p-rith-171-2018, Τοῦ ἰδίου, Χριστουγεννιάτικη Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος 2018, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/25992-kuthiron-i-autokefalia-stin-oukrania-dimiourgise-problima-me-anupologistes-sunepeies, Τοῦ ἰδίου, Πρωτοχρονιάτικη Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος 2019 (ὑπ’ ἀριθ. 173/2018), http://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5108-protoxroniatiki-poimantoriki-egkyklios-173-2018, Τοῦ ἰδίου, »Εὐελπιστοῦμε νά ἐκλείψει τό ὑφιστάμενο φρικτό σχίσμα», 7-1-2019, https://www.romfea.gr/diafora/26293-kuthiron-serafeim-euelpistoume-na-ekleipsei-to-ufistameno-frikto-sxisma, Τοῦ ἰδίου, Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ἐπί τῇ ἀρχῇ τοῦ Τριωδίου (175/2019), 17-2-2019, http://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5140-poimantoriki-egkyklios-175-2019, Τοῦ ἰδίου, Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ἐπί τῇ ἐνάρξει τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς (176/2019), 10-3-2019, http://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5149-poimantoriki-egkyklios-epi-t-enarksei-tis-ag-kai-m-tessarakostis-2019-176-2019, Τοῦ ἰδίου, Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ἐπί τῇ Κυριακῇ τῆς Ὀρθοδοξίας 2019, 17-3-2019, http://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5154-poimantoriki-egkyklios-177-2019, Τοῦ ἰδίου, Πασχάλιος Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος 2019(ὑπ’ ἀριθ. 178/2019), 28-4-2019, https://www.imkythiron.gr/index.php/o-mitropolitis/poimantorikes-egkyklioi/5176-pasxalios-poimantoriki-egkyklios-p-rith-178-2019, Μητροπολίτης Κυθήρων γιά τό Οὐκρανικό, 2-5-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28825-o-mitropolitis-kuthiron-gia-to-oukraniko, https://www.romfea.gr/images/article-images/2019/05/romfea2/diafora1/kithiron-serafeim.pdf, Ὁ Σεβ. Κυθήρων γιά τό Οὐκρανικό καί τήν ἀποτείχιση, 14-6-2019, https://katanixi.gr/2019/06/14/ο-σεβ-κυθήρων-για-το-ουκρανικό-και-την/
[9] Βόμβες τοῦ Πειραιῶς Σεραφείμ γιά οὐκρανικό καί σχέσεις Ἐκκλησίας – Κράτους : Τό Φανάρι ἔχει δικαίωμα νά χορηγήσει αὐτοκεφαλία μέχρι νά γίνει Οἰκ. Σύνοδος, ἀλλά ὄχι στούς σχισματικούς, 17-9-2018, https://www.pentapostagma.gr/2018/09/βόμβες-του-πειραιώς-σεραφείμ-για-ουκρ.html καί Ὁ Μητροπολίτης Πειραιῶς γιά τό γεωπολιτικό παιχνίδι γύρω ἀπό τήν ἀνεξάρτητη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας, https://www.youtube.com/watch?v=eQjJ7UPEly0 και ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΠΕΙΡΑΙΩΣ κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ, Ὑφίσταται ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Καθολικῇ Ἐκκλησίᾳ δικαιοδοτική ἀρμοδιότης ἐφ’ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας ἐκτός τῆς ἀρμοδιότητος τῆς Οἰκουμενικής Συνόδου; 18-10-2019, https://www.impantokratoros.gr/35B2C0FE.el.aspx, ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ, Ἔκκληση πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος σχετικά μέ τό Οὐκρανικό ζήτημα, 21-1-2019, https://www.impantokratoros.gr/0AC87C42.el.aspx
[10] Στή Ζάκυνθο μνημονεύθηκε ὁ Νέος Προκαθήμενος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, 17-12-2018, https://www.orthodoxianewsagency.gr/epikairotita/στη-ζάκυνθο-μνημονεύθηκε-ο-νέος-προκα/
[11] Μητροπολίτης τῶν Νέων Χωρῶν νομιμοποιεῖ βιαστικά τό νέο Οὐκρανικό status quo. Μνημόνευση Προκαθημένου Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας ἀπό την Ἱερά Μητρόπολη Φλωρίνης, Πρεσπῶν και Ἑορδαίας, 31-12-2018, https://www.katanixis.gr/2018/12/status-quo.html
[12] Ἐπιστολή Μητροπολίτη Ναυπάκτου πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (30 Μαρτίου 2019), https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/27999-epistoli-mitropoliti-naupaktou-pros-tin-dis-gia-to-oukraniko, Ναυπάκτου : »Ἡ χορήγηση τοῦ Αὐτοκεφάλου στήν Ἐκκλησία κατ’ ἀκρίβειαν καί κατ’ οἰκονομίαν», 6-4-2019,
https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/28046-naupaktou-i-xorigisi-tou-autokefalou-stin-ekklisia-kat-akribeian-kai-kat-oikonomian. Στό κείμενο αὐτό ἀπήντησε ὁ Δρ. Ἀναστάσιος Βαβούσκος, Δικηγόρος – Διδάκτωρ τοῦ Ἐκκλησιαστικού Δικαίου τῆς Νομικής Σχολής ΑΠΘ μέ κείμενό του ὑπό τόν τίτλο : «Ἀπάντηση στόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου», 7-4-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28068-apantisi-ston-sebasmiotato-mitropoliti-naupaktou-kai-agiou-blasiou, Ναυπάκτου Ἱερόθεος : «Τελική ἀπάντηση στόν κ. Ἀναστάσιο Βαβούσκο», 8-4-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28091-naupaktou-ierotheos-teliki-apantisi-ston-k-anastasio-babousko Στό κείμενο αὐτό ἀπήντησε ὁ Δρ. Ἀναστάσιος Βαβούσκος, Δικηγόρος – Διδάκτωρ τοῦ Ἐκκλησιαστικού Δικαίου τῆς Νομικής Σχολής ΑΠΘ μέ κείμενό του ὑπό τόν τίτλο : «Τελική (ἐπίσης) ἀπάντηση στόν Σεβασμιώτατο Ἅγιο Ναυπάκτου», 8-4-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/28100-teliki-episis-apantisi-ston-sebasmiotato-agio-naupaktou, Ναυπάκτου : »Οἱ Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες καί ὁ θεσμός τῆς «Πενταρχίας»», 12-6-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/29714-naupaktou-oi-autokefales-ekklisies-kai-o-thesmos-tis-pentarxias
[13] Ἄνθιμος γιά Ἐκκλησία Οὐκρανίας : Νά σεβαστοῦν γρήγορα τή νέα κατάσταση, 10-2-2019, https://www.ekklisiaonline.gr/nea/anthimos-gia-ekklisia-oukranias-na-sevastoun-grigora-ti-nea-katastasi/, https://drive.google.com/file/d/1iAK8-ucYSLCcwEg74lMguKQseW29uhyp/view, Ἀλεξανδρουπόλεως Ἄνθιμος : »Ὀρθόδοξη Παγκοσμιοποίηση», 29-3-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/27884-alejandroupoleos-anthimos-orthodoji-pagkosmiopoiisi
[14] »Ὀφείλω νά πῶ ὅτι ἦρθα σέ ἕναν παράδεισο», 7-1-2019, https://www.romfea.gr/diafora/26295-larisis-ieronumos-ofeilo-na-po-oti-irtha-se-enan-paradeiso
[15] Ὁ νέος Ἐπίσκοπος Ὀλβίας στόν Μητροπολίτη Φθιώτιδος (ΦΩΤΟ), 31-5-2019, https://www.romfea.gr/ieres-mitropoleis/29469-o-neos-episkopos-olbias-ston-mitropoliti-fthiotidos-foto
[16] Ἡ Ἀκολουθία τῶν Γ’ Χαιρετισμῶν στή Μεγαλόχαρη Τήνου, 29-3-2019, (ΦΩΤΟ) https://www.romfea.gr/diafora/27887-i-akolouthia-ton-g-xairetismon-sti-megaloxari-tinou-foto, Ἑορτή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως στήν Ἱερά Νήσο Τήνο, 31-3-2019, (ΦΩΤΟ) https://www.romfea.gr/diafora/27914-eorti-tis-stauroproskuniseos-stin-iera-niso-tino-foto, Οἱ Ἡγούμενοι Ξενοφῶντος καί Παντοκράτορος στή Μεγαλόχαρη Τήνου, 21-5-2019, (ΦΩΤΟ) https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/29304-oi-igoumenoi-jenofontos-kai-pantokratoros-sti-megaloxari-tinou-foto
[17] Ε’ Κατανυκτικός Ἑσπερινός καί ὁμιλία Καθηγουμένου Ἱ. Μ. Ξενοφῶντος Ἀρχιμ. Ἀλεξίου στήν Ἱ. Μ. Νέας Ἰωνίας, 7-4-2019, https://www.romfea.gr/ieres-mitropoleis/28075-e-katanuktikos-esperinos-kai-omilia-kathigoumenou-im-jenofontos-arxim-alejiou-stin-im-neas-ionias
[18] Ὁ Θεσσαλιώτιδος Τιμόθεος στήν Ἱερά Μονή Ξενοφῶντος Ἁγίου Ὄρους (ΦΩΤΟ) https://www.vimaorthodoxias.gr/agioreitika-nea/o-thessaliotidos-timotheos-stin-iera-moni-xenofontos-agiou-orous-foto/, Ἡ ἑορτή τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου στό Ἅγιον Ὄρος (ΦΩΤΟ), 6-6-2019, https://www.romfea.gr/agioritika-nea/29602-i-eorti-tis-analipseos-tou-kuriou-sto-agion-oros-foto, καί Κτητορικό Μνημόσυνο στήν Ἱ. Μ. Ἑσφιγμένου (ΦΩΤΟ), 6-6-2019, https://www.romfea.gr/agioritika-nea/29614-ktitoriko-mnimosuno-stin-im-esfigmenou-foto
[19] ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ ROMFEA.GR : Ὁ Ἀρχιμ. Ἐπιφάνιος Δημητρίου ἐξελέγη Ἐπίσκοπος Ὀλβίας, 24-5-2019, https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/29357-epibebaiosi-romfeagr-o-arxim-epifanios-dimitriou-ejelegi-episkopos-olbias
[20] ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΙΩΤΗΣ, Ἀνοιχτή ἐπιστολή πρός τόν Μακαριώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος π. Ἱερώνυμον Β΄ (6 Μαΐου 2019), https://tasthyras.wordpress.com/2019/05/10/μακαριώτατε-ἀναταραχθῆτε-σεισμικῶ/#more-2009
[21] Φιλάρετος : »Ἡ Ἑνωτική Σύνοδος δέν ἦταν δική μας, ἀλλά τῆς Κωνσταντινούπολης», 13-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29115-filaretos-i-enotiki-sunodos-den-itan-diki-mas-alla-tis-konstantinoupolis, Φιλάρετος : »Τά γεγονότα μέ ἀναγκάζουν νά πῶ τήν ἀλήθεια’’, 15-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29160-filaretos-ta-gegonota-me-anagkazoun-na-po-tin-alitheia, ‘’Κατά Ἐπιφανίου καί Ποροσένκο ὁ ἐπίτιμος »Πατριάρχης» Φιλάρετος’’, 16-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29182-kata-epifaniou-kai-porosenko-o-epitimos-patriarxis-filaretos, Φιλάρετος : ‘’Ἄν γνωρίζαμε τό περιεχόμενο τοῦ Τόμου δέν θά συμφωνούσαμε’’, 24-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29355-filaretos-an-gnorizame-to-periexomeno-tou-tomou-den-tha-sumfonousame, Φιλάρετος σέ Ἐπιφάνιο : »Θά πρέπει νά καθοδηγούμαστε ἀπό τούς Ἱερούς Κανόνες», 30-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29459-filaretos-se-epifanio-tha-prepei-na-kathodigoumaste-apo-tous-ierous-kanones, Φιλάρετος : »Τέτοιες ἐνέργειες δέν θά ὀδηγήσουν στήν Ἑνότητα ἀλλά στήν καταστροφή», 31-5-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29470-filaretos-tetoies-energeies-den-tha-odigisoun-stin-enotita-alla-stin-katastrofi, Φιλάρετος : »Δέν ἐπιθυμούσαμε ἕναν τέτοιο Τόμο’’, 16-6-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29798-filaretos-den-perimename-enan-tetoio-tomo, Φιλάρετος : »Ἐπιφάνιος – τό μεγάλο μου λάθος», 21-6-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29913-filaretos-epifanios-to-megalo-mou-lathos
[22] Ὁ Φιλάρετος συγκαλεῖ Τοπική Σύνοδο γιά νά ἀκυρώσει ἀποφάσεις τῆς Ἑνωτικῆς Συνόδου, 11-6-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29704-o-filaretos-sugkalei-topiki-sunodo-gia-na-akurosei-apofaseis-tis-enotikis-sunodou, Τό »Πατριαρχεῖο» τοῦ Κιέβου κατήργησε τόν Τόμο καί δέν ἀναγνωρίζει τόν Ἐπιφάνιο, 20-6-2019, https://www.romfea.gr/ekklisies-ts/ekklisia-tis-oukranias/29902-to-patriarxeio-tou-kiebou-katirgise-ton-tomo-kai-den-anagnorizei-ton-epifanio
