24. Το χάλκινο φίδι.
269. Και
νέα πορεία γίνεται μέσα στην έρημο κι ο λαός ταλαιπωρείται από τη δίψα,
απελπισμένος για τις υποσχέσεις των αγαθών.
Αλλά ο Μωυσής πλημμυρίζει και πάλι γι’ αυτούς την έρημο με νερά από την
πέτρα*. Αυτός ο λόγος μπορεί να μας διδάξει
με μια πνευματική θεώρηση το πόσο σπουδαίο είναι το μυστήριο της μετάνοιας*. Γιατί όταν εκείνοι ξέφυγαν προς τη λαιμαργία
και τόρριξαν στις σαρκικές και Αιγυπτιακές ηδονές, αφού πρώτα είχαν δοκιμάσει
τα αγαθά της πέτρας, καταδικάστηκαν με τη στέρηση της κοινωνίας των αγαθών. 270. Αλλά με την μετάνοια μπορούν και πάλι να
βρουν την πέτρα, που εγκατέλειψαν, και να ανοίξει και πάλι γι’ αυτούς η πηγή
και πάλι να χορτάσουν από νερό* που προσφέρει η πέτρα σ’ εκείνον, ο οποίος
πίστεψε ως πιο αληθινή την κατασκόπευση του Ιησού παρά εκείνην των αντιθέτων,
κι αποβλέπει στο σταφύλι που για μας κρεμάσθηκε και αιματώθηκε και έκαμε την
πέτρα δια μέσου του ξύλου να αναβλύζει και πάλι γι’ αυτούς.
271. Αλλά ο λαός δεν έμαθε ακόμη να ακολουθεί τη μεγαλοφυΐα του Μωυσή. Ακόμη σέρνεται από τις δουλοπρεπείς επιθυμίες και ρέπει προς τις Αιγυπτιακές απολαύσεις. Με αυτά δείχνει κάπως το περιστατικό, ότι ο άνθρωπος ολισθαίνει περισσότερο από όλα προς αυτό το πάθος, επειδή με πολλούς τρόπους προσβάλλεται από αυτή την ασθένεια. 272. Αλλά εκείνος σαν γιατρός στέκει με την ιατρική πάνω από το πάθος που επικρατεί και δεν αφήνει την αρρώστια να τους καταδυναστεύσει μέχρι θανάτου. Επειδή η επιθυμία των απαγορευμένων γεννούσε γι’ αυτούς τα φίδια και το δάγκωμά τους έχυνε το θανατηφόρο δηλητήριο σ’ αυτούς που πληγώνονταν από το δάγκωμα, ενώ ο νομοθέτης με το ομοίωμα* του φιδιού αχρήστευσε τη δύναμη των αληθινών φιδιών.
273. Καιρός όμως να φανερώσουμε το συμβολισμό καθαρότερα. Ένα είναι το φάρμακο αυτών των ασθενειών, η κάθαρση* που γίνεται στις ψυχές μας δια μέσου του μυστηρίου της πίστης. Θεμελιώδη αρχή γι' αυτά που πιστεύουμε σχετικά με το μυστήριο είναι το να βλέπουμε με προσοχή το Πάθος του Χριστού, ο Οποίος πήρε πάνω του για ΧΑΡΗ μας την ασθένεια. Και το Πάθος είναι ο σταυρός, που όποιος προσβλέπει σ' αυτόν, όπως υποδεικνύει ο λόγος (Ιωαν. 3,15), δεν προσβάλλεται από το δηλητήριο της επιθυμίας. 274. Και το να αποβλέπει κανείς στο σταυρό σημαίνει ότι έχει νεκρώσει όλη τη ζωή του για τον κόσμο και έχει σταυρώσει τον εαυτό του, ώστε να τον καταστήσει ακίνητο για κάθε αμαρτία, αφού πραγματικά, όπως λέγει ο προφήτης, «θα έχει καρφωμένο το σαρκικό φρόνημα με το θεϊκό φόβο» (Ψαλ. 118, 120). Καρφί που μπορεί να συγκρατεί το σαρκικό φρόνημα, είναι η εγκράτεια. 275. Επειδή, λοιπόν, η επιθυμία των απαγορευμένων ανασύρει από το χώμα τα θανατηφόρα φίδια, και κάθε γέννημα της κακής επιθυμίας είναι φίδι, γι’ αυτό προφητεύει ο νόμος για μας αυτό, που αποκαλύπτεται πάνω στο ξύλο. Κι αυτό είναι ομοίωμα φιδιού* και όχι φίδι, όπως λέγει ο μεγάλος Παύλος «με το ομοίωμα του σώματος της αμαρτίας» (Ρωμ. 8, 3). Το αληθινό φίδι είναι η αμαρτία κι εκείνος που προχωρεί στην αμαρτία μεταμορφώνεται σε φίδι. 276. Ο άνθρωπος, λοιπόν, απελευθερώνεται από την αμαρτία δια μέσου Εκείνου που πήρε τη μορφή της αμαρτίας κι έγινε σαν εμάς, που μεταβληθήκαμε προς τη μορφή του φιδιού. Δι’ Εκείνου παρεμποδίζεται ο θάνατος, που προκαλούν τα δαγκώματα των φιδιών, ενώ τα ίδια τα φίδια δεν εξαφανίζονται. Φίδια ονομάζω τις επιθυμίες. Δηλαδή ο κακός της αμαρτίας θάνατος μένει ανενεργός, για όσους προσβλέπουν στο σταυρό, ενώ η αντίθετη στο πνεύμα σαρκική επιθυμία δεν εξαφανίζεται ολοκληρωτικά. Γιατί τα δαγκώματα της επιθυμίας γίνονται ενεργά πολλές φορές και μεταξύ των πιστών. Αλλά αυτός που προσβλέπει σ’ Εκείνον, ο οποίος ανέβηκε στο σταυρό, αποκρούει το πάθος και σκορπίζει το δηλητήριο, χρησιμοποιώντας ως φάρμακο το φόβο του θεϊκού νόμου.
Και ότι το υψωμένο φίδι
στην έρημο είναι σύμβολο του μυστηρίου του σταυρού μάς το λέγει καθαρά ο
Κύριος: «Όπως ο Μωυσής ύψωσε το φίδι στην έρημο, έτσι πρέπει να υψωθεί ο υιός
του ανθρώπου» (Ιωαν. 3, 14).»
(ΣΕΙΡΑ «ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ», ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ, «ΕΙΣ ΤΟΝ ΒΙΟΝ ΤΟΥ ΜΩΥΣΕΩΣ», ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΚΕΙΜΕΝΟ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ-ΣΧΟΛΙΑ Αρχιμ. ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΥ ΜΠΡΟΥΣΑΛΗ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΕΚΔΟΣΗ Α' 1990, Σελ. 237-241)
