ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΣΑΡΑΝΤΙΔΗ
ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
«Ὁ ἡττημένος δὲν διαπραγματεύεται μὲ τὸν νικητὴ ἀλλὰ θέλει ἰσοτιμία». Αὐτὸ εἶναι νέο «δόγμα» στρατιωτικῆς ἀνοησίας ποὺ ἀκούσαμε ἀπὸ τὴν Οὐκρανία. Ἔ, τότε καὶ ὁ ἄλλος θὰ σὲ ἰσοπεδώσει γιὰ νὰ παραδοθεῖς ἄνευ ὅρων. Ἔτσι γίνεται. Ὅσο γιὰ τὴν αὔξηση τῶν ἀμυντικῶν εὐρωπαϊκῶν δαπανῶν θὰ τὴν πληρώσουν μὲ περικοπές τα φραγκόπουλα. Ἐμεῖς ἤδη δαπανοῦμε τεράστια ποσὰ λόγῳ Τουρκίας ἀλλὰ καὶ πάλι θὰ βροῦν τὴν εὐκαιρία νὰ κάνουν περικοπὲς στὸν λαό, γιὰ φαγοπότι. Καὶ εἶναι ἀστεῖο ὅτι αὐξάνουν τὶς στρατιωτικὲς δαπάνες τους στὴν Εὐρώπη γιὰ νὰ πολεμήσουν τὴ Ρωσία. Τὸ κάνουν γιὰ νὰ παραμείνουν στὸ ΝΑΤΟ. Ἐπὶ Τρὰμπ ὅποιος δὲν πληρώνει, φεύγει. Καὶ ὅλα αὐτὰ γιὰ τὶς σπάνιες γαῖες. Τὸ ἐνεργειακὸ παιχνίδι ἔχει ἀλλάξει ἄρδην μὲ τὶς νέες τεχνολογίες. Τὸ στρατηγικὸ πλαίσιο ὅμως ὅπως πάντα, σταθερό. Πῶς συμβαίνει αὐτό;
Ἔχουμε δεῖ μαγαζὶ ἢ σπίτι νὰ τὸ κάνουν ἀνακαίνιση ἐκ θεμελίων; Δουλεύουν τα κομπρεσέρ, σπᾶνε οἱ κασμᾶδες, ξύνουν τοὺς σοβᾶδες, ξηλώνουν τὰ πατώματα, κρέμονται τὰ καλώδια, καὶ μένει ἡ πλάκα ἐπάνω, τὸ μπετὸν τῆς βάσης κάτω καὶ οἱ ξυμένες κολόνες. Μέχρι καὶ τὰ σίδερα φαίνονται. Ἕνα κουφάρι σὰν γλυμμένο κουτάβι. Πόσο μᾶλλον ἕνα τεράστιο ἐμπορικὸ κέντρο νὰ τὸ κάνουν θερινό. Αὐτὸ τὸ γιαπί, εἶναι τὸ πλαίσιο. Τὸ σασὶ ἂς ποῦμε.
Ἀφοῦ περάσουν ὅλες οἱ εἰδικότητες μαστόρων, σὲ λίγους μῆνες εἶναι ἀδύνατο νὰ καταλάβεις μὲ τὸ νέο σκηνικὸ ὅτι ἐκεῖ κάποτε ἦταν κάτι ἐντελῶς διαφορετικὸ ποὺ ἐξυπηρετοῦσε ἄλλους καὶ ποὺ τώρα οἱ ἴδιοι τρέχουν νὰ ψωνίζουν τὰ νέα προϊόντα. Τὸ πλαίσιο ὅμως δὲν ἄλλαξε. Εἶναι τόσο ἁπλὸ νοητικὸ καὶ πρακτικὸ σχῆμα ποὺ δὲν πάει τὸ μυαλό.
Κάπως ἔτσι λειτουργεῖ ἡ ὑψηλὴ στρατηγικὴ καὶ οἱ μεταβολές της. Μὲ τὸ βάθος τοῦ χρόνου καὶ τὶς σύντομες κομβικὲς τομὲς ποὺ συνήθως φέρνουν τριγμοὺς ἐπώδυνους. Τὸ ἀνάλογο τῆς πλήρους ἀνακαίνισης ἐμπορικοῦ κέντρου ἐκ βάθρων. Τῆς τομῆς ποὺ γιὰ νὰ γίνει θέλει ἀρχιτεκτονικὸ σχέδιο. Καὶ νὰ γίνει κατόπιν ἡ γῆς Μαδιάμ. Ἱστορικοὶ κανόνες ποὺ οἱ μεγάλοι τοὺς γνωρίζουν καὶ κάποιοι περίεργοι τοὺς μελετοῦν γιὰ νὰ τοὺς μεταδώσουν καὶ διδάξουν.
Ἂν σταματήσει τώρα ἡ Ρωσία γιὰ νὰ διαπραγματευτεῖ, ποιό τὸ ὄφελος τοῦ πολέμου της καὶ αἵματος τόσα χρόνια; Στέκει λογικά; Γιὰ νὰ ἔχει πάλι δίπλα της μιὰ ἔστω μικρότερη Οὐκρανία καὶ νὰ κινδυνεύει νὰ τὴ δεῖ στὸ ΝΑΤΟ καὶ μὲ πυρηνικά; Θὰ σταματήσει μόνο ἂν τὴν περικλείσει ἀπὸ τὴ θάλασσα νότια, δηλαδὴ ἀπὸ τὴν Ὀδησσό, καὶ ἀπὸ τὸν Δνείστερο δυτικὰ ὥστε νὰ εἶναι ἕνα κολοβὸ ἐλεγχόμενο περίκλεισμα, καὶ μάλιστα αὐτὲς οἱ ἐπιχειρήσεις γίνονται συνήθως Ἄνοιξη ἢ Καλοκαίρι. Αὐτὸς εἶναι ὁ στρατηγικὸς στόχος ἐντὸς πλαισίου. Ἐὰν στὴν πορεία ὑπαγορευθεῖ ἀλλαγὴ τακτικῆς, εἶναι θέμα βραχύχρονων ἑλιγμῶν.
Καὶ στὸ πλαίσιο ἡ Ρωσία ἱστορικὰ ἐπιζητὰ ἐπέκταση καὶ ζωτικὸ εὐρωπαϊκὸ χῶρο δυτικὰ πρὸς βαλτικὲς χῶρες, Πολωνία καὶ Μολδαβία καὶ νότια πρὸς τὶς θερμὲς θάλασσες. Ὅποτε μπορέσει. Αὐτὸ εἶναι ἀληθές. Τὸ πλαίσιο δὲν ἔχει ἀλλάξει γιὰ πάνω ἀπὸ 300 χρόνια ἀπὸ τὸν Μέγα Πέτρο. Τὸ λάθος τῆς αἱρετικῆς Δύσης εἶναι ἀπὸ τὴ μία ποὺ κατακερματίστηκε σὲ δεκάδες ἡγεμονίες κατὰ τὴ φεουδαρχία, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ποὺ δὲν ἔκανε τὴν ἕνωση μὲ τὴ Ρωσία γιὰ νὰ ἡγεμονεύσει ἐναντίον τῆς μογγολικῆς καὶ κινεζικῆς ἀνατολῆς. Καὶ τὸ πεισματικὸ λάθος νὰ στραφεῖ κατὰ τῆς Ρωμαίικης αὐτοκρατορικῆς Ἀνατολῆς ἀπὸ τὸν 9ο καὶ 13ο αἰῶνα παραδίδοντάς την οὐσιαστικὰ στὴν Ὀθωμανικὴ κυριαρχία τὸν 15ο. Καὶ οἱ Ὀθωμανοὶ ὅμως ὡς διάδοχη κατάσταση ἔδρασαν ἐντὸς πλαισίου ἀλλὰ μὲ τάση νὰ κατακτήσουν τὴν Εὐρώπη σὲ ὅλο τὸ ὁριζόντιο μῆκος της δυτικά. Τοὺς σταμάτησαν στὸ παρὰ πέντε στὴ Βιέννη.
Οὐσιαστικὰ μιὰ Εὐρώπη ποὺ εἶναι χερσόνησος τῆς Ρωσίας καὶ μόνη της δὲν μπορεῖ. Τὸ βλέπουμε σήμερα. Αὐτὸ δὲν ἔχει γίνει κατανοητὸ ἐκτὸς ἀπὸ ἐλάχιστους, βλέπε Ντὲ Γκώλ, ἀφοῦ ἡ Γεωγραφία μιλᾶ ἀπὸ μόνη της. Σὰν νὰ ἔχεις ἕνα τεράστιο κτῆμα τὸ ὁποῖο διαχωρίζεις μὲ φράχτη σὲ ἀνατολικὸ καὶ δυτικὸ δυσκολεύοντας τὴν ἐπικοινωνία καὶ τὶς διαδρομές. Καὶ ὅταν τὸ κτίσμα μέσα τὸ κάνεις γιαπὶ κατὰ διαστήματα, ἀπὸ κάτω ποὺ ἔχει μεγάλη κλειστὴ λίμνη δίνεις δικαιώματα σὲ κακὸ γείτονα γιὰ νὰ περνᾶς ἐνῷ κάποτε ἦταν δική σου καὶ διαμαρτύρεσαι μετὰ ὅταν κάτι δὲν πάει καλά, ζητῶντας πέρασμα ἀπὸ τὴν πάνω μεριὰ ποὺ τὸ ἔδαφος εἴτε εἶναι ἀνώμαλο εἴτε παγωμένο.
Τὸ ὁριζόντιο πλαίσιο ὅμως εἶναι τόσο ἰσχυρὸ ὥστε νὰ φθάσει ἕως τὴν ἀμερικανικὴ ἤπειρο δύο φορές. Μία στὴν προμινωικὴ ἐποχὴ μὲ τὸ λιώσιμο τῶν παγετώνων ἀπὸ Ἕλληνες θαλασσοπόρους ἡ ὁποία λησμονήθηκε καὶ παρασιωπεῖται, καὶ ἐσχάτως τὸ 1492 μὲ τὸν Κολόμβο. Οἱ Βίκινγκς ἁπλᾶ ἦσαν ἡ παρένθεση ἀκολουθῶντας προϊστορικοὺς σίγουρους διαδρόμους. Ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος ἀκολούθησε τὸ ἴδιο πλαίσιο καὶ μεγαλούργησε ἀλλὰ μὲ ἀντίθετο πρόσημο, ἀνατολικό.
Κάθε προσπάθεια δημιουργίας κάθετου γεωστρατηγικοῦ πλαισίου σκόνταφτε στὴ Γεωγραφία μὲ ἐξαίρεση ὁλόκληρη τὴν ἀμερικανικὴ ἤπειρο ποὺ ἀπὸ μόνη τῆς ἀποτελεῖ κάθετο γεωπολιτικὸ φράγμα. Ἐκεῖ, συγκρούστηκε σκληρὰ ὁ ἀγγλοσαξωνικὸς κόσμος μὲ τὸν λατινικὸ τὸν ὁποῖο ἀπώθησε νότια μὲ ἀποτέλεσμα ὁ ἰσπανόφωνος καὶ πορτογαλικὸς κόσμος μὲ γεωγραφικὸ ὅριο τὴν Καραϊβικὴ νὰ πιεστεῖ καὶ παραμείνει στὸ νότιο κομμάτι τὸ ὁποῖο ἀποκομμένο ἀπὸ τὸν ὁριζόντιο μεσογειακὸ ἄξονα καὶ μὲ ὑποτροπικὸ καὶ τροπικὸ κλίμα, δὲν εἶχε ἐλπίδα οἰκονομικῆς ἀνάπτυξης. Στὸν λατινικὸ τομέα συγκαταλέγονται καὶ οἱ Γάλλοι οἱ ὁποῖοι ἡττήθησαν στὸν Καναδᾶ καὶ στὶς ΝΑ σημερινὲς ΗΠΑ καὶ ἀποχώρησαν. Τὸ γεωπολιτικὸ πεδίο ποὺ τοὺς περιόρισαν εἶναι ἡ Ἀνατολικὴ Μεσόγειος μὲ Λίβανο καὶ Συρία ἀπὸ τὸν Α΄Π.Π. καὶ ἐντεῦθεν, καὶ δὲν ἔχει ἀλλάξει γιὰ τὴν ἰσορροπία.
Τοὺς τελευταίους τρεῖς αἰῶνες κυριαρχοῦν νικηφόρα παγκόσμια οἱ ναυτικὲς ἀγγλοσαξωνικὲς δυνάμεις καὶ ἡ ὕστατη προσπάθεια τῶν Τευτόνων δηλαδὴ Γερμανῶν γιὰ κατάκτηση ζωτικοῦ εὐρωπαϊκοῦ χώρου πρὸς ἔξοδο πρὸς τὶς μεγάλες θάλασσες, τὸ 1945 ἀπέτυχε. Ἡ Γιάλτα ἦρθε νὰ ἐπισφραγίσει τὴ διάλυση τῆς μεγάλης Γερμανίας τοῦ Γ΄Ράϊχ ἀλλὰ καὶ νὰ ξαναμπεῖ τὸ χαλινάρι στὴ Ρωσία μὲ τὶς ζῶνες ἐπιρροῆς. Ἡ Ρίμλαντ τοῦ Σπάϊκμαν τὴν ὁποία ἀναλύσαμε πρὸ καιροῦ, ναὶ μὲν λειτουργεῖ ἀκόμη ἀλλὰ τὸ πλαίσιο μὲ τὸ λιώσιμο τῶν πάγων στὸν βορρᾶ ἀποκτᾶ νέο στρατηγικὸ ἄνοιγμα ἀλλάζοντας τὰ δεδομένα. Σὰν νὰ καταρρέει στὸ γιαπὶ λόγῳ διάβρωσης ἕνα τοιχίο δίπλα σὲ δρόμο, ποὺ δὲν ἐπηρεάζει ὅμως τὴ στατική του.
Αὐτὸς ὁ χαλινὸς τώρα πάει νὰ σπάσει μὲ τὴν Οὐκρανία καὶ ἡ Εὐρώπη φοβᾶται τὴ Ρωσία ἀλλὰ ἡ Οὐκρανία δὲν βρίσκεται ἐκτὸς Γιάλτας. Οὔτε κι αὐτὸ ἔχει γίνει κατανοητὸ ἀπὸ πολλοὺς διότι οἱ σφαῖρες ἐπιρροῆς ὑπερβαίνουν τὰ πολιτικὰ συστήματα. Ἡ Ρωσία τὰ ἔχει βρεῖ ὅπως φαίνεται μὲ τὶς ΗΠΑ στὸν βόρειο ἄξονα τῆς Ἀρκτικῆς καὶ Γροιλανδίας, μὲ τὰ ὅσα ἀναφέρθησαν στὶς πρόσφατες μελέτες μας.
Τὸ κάθετο πλαίσιο γιὰ ἀνάλογους λόγους μὲ τῆς Λατινικῆς Ἀμερικῆς ἀλλὰ καὶ Γεωγραφίας κατέρρευσε καὶ στὴν ἀποικιοκρατικὴ Ἀφρικὴ ἀπὸ τὸ 1950 καὶ μετά, ἐνῷ ἡ Νότια Ἀσία τὴ γλύτωσε λόγῳ ἐκτεταμένου ὁριζόντιου ἀρχιπελάγους ποὺ φθάνει μέχρι τὴν Ἰαπωνία ἐγκλωβίζοντας τὴν τεράστια Κίνα σέ μεγάλη χερσαία δύναμη ἀλλὰ δυνατὸ παίκτη. Ἡ ἀποικιοκρατία φαινομενικὰ μπορεῖ νὰ ἐτελείωσε, μὲ δεμένο ὅμως τὸν Ἰνδικὸ καὶ τὴν Ὠκεανία στὴν Κοινοπολιτεία καὶ ἀπὸ Νότια Κορέα, Φιλιππίνες μέχρι Ἰαπωνία, σὲ συμπαγῆ συμμαχία τῶν ΗΠΑ.
Σὲ ὅλον αὐτὸν τὸν τεκτονικὸ τριγμό, τὰ γρανάζια ποὺ ἐπιβιώνουν ἂν δὲν ἔχουν τὸν ὄγκο μιὰ Ἰνδίας εἶναι αὐτὰ ποὺ ἂν καὶ μικρὰ ἔχουν δυναμικὸ ἀρχιπέλαγος καὶ ἰσχυρὴ στρατιωτικὴ παρουσία. Ἐκεῖ βρίσκεται ἡ ΝΑ πτέρυγα τοῦ ΝΑΤΟ μὲ πιὸ ἀσταθὲς μέλος της τὴν ἀλαζονικὴ Τουρκία. Τὸ Ἰρὰν δὲν κατάφερε νὰ ἐπιτύχει τοὺς στόχους του στὴ Μέση Ἀνατολὴ πρὸς ἔξοδο στὴ Μεσόγειο μετὰ ἀπὸ 14 αἰῶνες καὶ ὁ ἀραβικὸς κόσμος παραμένει διασπασμένος, νὰ τὸν ἡγεμονεύει τὸ συμπαγὲς Ἰσραήλ. Μικρὸ ἀλλὰ ἰσχυρότατο ὀργανικὸ μέλος τῶν ΗΠΑ καὶ κόμβος ἐνεργειακὸς στὸν νέο διάδρομο ἀπὸ Ἰνδία πρὸς Εὐρώπη. Τὸ ἀπαραίτητο πούλι στὸ τάβλι γιὰ τὴν ὁμαλὴ λειτουργία τοῦ διαδρόμου λέγεται Κουρδιστὰν καὶ τὸ κλειδὶ τοῦ συντονισμοῦ Καύκασος. Δηλαδὴ Τουρκία καὶ Ἰρὰν ἀλλὰ ὁ κλειδοῦχος παίκτης εἶναι ἐκεῖ ἡ Ρωσία.
Συνεπῶς ὁποιαδήποτε δομικὴ ἀλλαγὴ στὴ Ρωσία συνταράσσει ἕνα πλαίσιο σφιχτὰ δομημένο ἀπὸ αἰῶνες καὶ ὁ Τρὰμπ φαίνεται νὰ τὸ διαισθάνεται πολὺ καλά, καθὼς καὶ τὴν ἀπειλὴ ἀπὸ τὴν Κίνα. Βρισκόμαστε λοιπὸν στὴ φάση κουρδίσματος τῶν εὐρωπαϊκῶν ἡγεμονιῶν γιὰ τὸν συντονισμό τους ὁ ὁποῖος ἀπουσία πολιτικῆς σκέψης εἶναι δύσκολος καὶ ἕνας κακὸς συντονισμὸς φέρνει ἀκόμη καὶ τὴν κατάρρευση.
Μὲ τὶς σπάνιες γαῖες ποὺ ἔχει ἀνάγκη ἡ νέα ἀμυντικὴ τεχνολογία γιὰ νὰ ἡγεμονεύσει, τὸ σκηνικὸ εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀλλάξει ἀκόμη καὶ ἐπώδυνα, μὲ κομπρεσέρ. Οἱ σπάνιες γαῖες βρίσκονται στὴν Οὐκρανία, τὴ Γροιλανδία καὶ τὴν Κίνα. Ἰδοὺ λοιπὸν τὰ νέα δεδομένα ποὺ θὰ ἀλλάξουν τὸν χάρτη σύντομα ἀλλὰ ὄχι καὶ τὸ πλαίσιο.
Καὶ μὲ τὴ βασικὴ ὑποσημείωση ὅτι μελέτες καὶ σπουδὲς παρόμοιες δὲν βάζουν στὸ μικροσκόπιο ἐπὶ μέρους ζητήματα κρατικῶν καὶ λαϊκῶν ὀντοτήτων ἀλλὰ ἀσχολοῦνται μὲ εὐρέα μεγάλα ἀφαιρετικὰ σχήματα. Τὰ ὁποῖα ἂν καὶ φαίνονται συγκρουόμενα δὲν ἀποκλείουν ταυτόχρονη κίνησή τους διὰ ἐπὶ τούτου ἑκουσίως ἢ ἀκουσίως ἐγκαθέτων ἀπὸ τὸ ἴδιο παγκοσμιομένο ἐρήμην τῶν λαῶν μυστικιστικὸ σύστημα.
