Ο Υπουργός Παιδείας, το Άρθρο 16 του Συντάγματος και τα Θρησκευτικά
του Ιωάννη Τάτση, Θεολόγου
Ο Υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου στη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής τη Μεγάλη Τρίτη, 23 Απριλίου 2019
και συγκεκριμένα στην τελευταία του παρέμβαση πριν την υπερψήφιση ογκώδους πολυνομοσχεδίου, απευθυνόμενος προς την αξιωματική αντιπολίτευση και τον Πρόεδρο της, Κυριάκο Μητσοτάκη, τόνισε μεταξύ άλλων: «Το άρθρο 16 (σ.σ. του Συντάγματος) είναι σε ισχύ και θα είναι για αρκετά χρόνια ακόμα και λέει ότι η εποπτεία της Πολιτείας (σ.σ. στα πανεπιστήμια) είναι δημοκρατική κατάκτηση του λαού μας». Ο Υπουργός ουσιαστικά υπενθύμισε ότι η πρόταση της Ν.Δ. για αναθεώρηση του Άρθρου 16 του Συντάγματος ώστε να δοθεί η δυνατότητα ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων, απορρίφθηκε κατά τη διαδικασία της συνταγματικής αναθεώρησης και έτσι ούτε στην επόμενη Βουλή μπορεί να προχωρήσει. Ο Υπουργός διάλεξε από το Άρθρο 16, να μνημονεύσει την παράγραφο 5 που αναφέρει ότι «H ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Tα ιδρύματα αυτά τελούν υπό την εποπτεία του Kράτους…». Όμως στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου αναφέρεται ότι: «H παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Kράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες». Ερμηνείες «της ανάπτυξης της θρησκευτικής συνείδησης» έχουν ακουστεί πολλές και διάφορες από νομικούς, θεολόγους και πολιτικούς. Η δεσμευτική όμως για κάθε Υπουργό Παιδείας ερμηνεία του Συντάγματος είναι εκείνη που γίνεται από το αρμόδιο ανώτατο δικαστικό όργανο, το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ).
Εφόσον επομένως για πολλά χρόνια θα είναι σε ισχύ το Άρθρο 16, αυτή η ισχύς θα πρέπει να εδράζεται στην ορθή ερμηνεία των διατάξεων του Άρθρου από το ΣτΕ. Αυτό τόσο με τις δύο πρόσφατες αποφάσεις του το 2018 όσο και σε μία παλαιότερη (ΣτΕ 3356/1995) ξεκάθαρα αποφαίνεται ότι η «θρησκευτική συνείδηση» της οποίας η ανάπτυξη είναι αποστολή του Κράτους δεν είναι άλλη παρά η ορθόδοξη χριστιανική. Μεταφέρουμε ενδεικτικά αποσπάσματα των σχετικών αποφάσεων:
- Σύμφωνα με την απόφαση ΣτΕ 660/2018 «Η έννοια της «εθνικής» και της «θρησκευτικής» συνειδήσεως κατά την εν λόγω συνταγματική διάταξη, είναι, εν όψει και της χρήσεως οριστικού άρθρου, συγκεκριμένη και δεν αφορά σε οποιοδήποτε Έθνος και σε οποιοδήποτε θρήσκευμα. Ειδικότερα, ως ανάπτυξη της «εθνικής» συνειδήσεως νοείται ευλόγως εφ' όσον το ελληνικό Κράτος ιδρύθηκε και υπάρχει ως εθνικό Κράτος (βλ. Ολομ. ΣΕ 460/2013), η ανάπτυξη της ελληνικής -και όχι άλλης- εθνικής συνειδήσεως, ως ανάπτυξη δε της «θρησκευτικής» συνειδήσεως νοείται η ανάπτυξη ορθοδόξου χριστιανικής συνειδήσεως…».
- Τα ίδια αυτολεξεί αναφέρονται και στην εκδοθείσα εντός του ίδιου έτους απόφαση του ΣτΕ 926/2018.
- Η απόφαση ΣτΕ 3356/1995 που μνημονεύεται και στις δύο προαναφερθείσες αποφάσεις του 2018 αναφέρει μεταξύ άλλων: «… προκειμένου να τύχει εφαρμογής η διάταξη του άρθρου 16 παρ. 2 του Συντάγματος, προκειμένου δηλαδή να "αναπτυχθεί" η θρησκευτική συνείδηση των μαθητών, σύμφωνα με την διδασκαλία της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης, οι μαθητές είναι υποχρεωμένοι να μετέχουν στις σχολικές θρησκευτικές εκδηλώσεις, όπως είναι η καθημερινή προσευχή και ο εκκλησιασμός και να παρακολουθούν το μάθημα των θρησκευτικών, το οποίον, όπως είναι αυτονόητο, "εν όψει των εκτεθέντων" πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία σύμφωνα με τις αρχές της ορθόδοξης χριστιανικής θρησκείας (βλ. ΣτΕ 3533/86) και επί ικανόν αριθμόν ωρών διδασκαλίας εβδομαδιαίως».
Επειδή ο αντίλογος υπάρχει και αφορά στο γεγονός ότι η παραπάνω ερμηνεία της παρ. 2 του Άρθρου 16 γίνεται σε συνδυασμό με τα διαλαμβανόμενα στο Άρθρο 3 περί «επικρατούσας θρησκείας» θα πρέπει να θυμίσουμε ότι και αυτό, το Άρθρο 3, είναι σε ισχύ. Η παρούσα κυβέρνηση μπορεί να πέτυχε με οριακή πλειοψηφία να «περάσει» η πρόταση αναθεώρησής του από την παρούσα προτείνουσα Βουλή, όμως στην επόμενη αναθεωρητική Βουλή θα χρειαστούν 180 ψήφοι για να γίνει η τελική αναθεώρησή του. Η Ν.Δ. τόσο κατά την ψηφοφορία στα πλαίσια της διαδικασίας της συνταγματικής αναθεώρησης όσο και με δηλώσεις στελεχών της, έχει ταχθεί κατά της αναθεώρησης του Άρθρου 3 του Συντάγματος. Το πιθανότερο λοιπόν είναι και για το Άρθρο 3 να ισχύσουν τα ίδια με αυτά που ισχυρίστηκε ο Υπουργός Παιδείας για το Άρθρο 16, ότι δηλ. «είναι σε ισχύ και θα είναι για αρκετά χρόνια ακόμα».
Σε κάθε περίπτωση τα Άρθρα του Συντάγματος είναι σε ισχύ μέχρι την αναθεώρησή τους και η διοίκηση οφείλει να εφαρμόζει τις αποφάσεις του ΣτΕ και τούτο αποτελεί βασική αρχή λειτουργίας της δημοκρατίας. Ως εκ τούτου, ο Υπουργός Παιδείας είτε της σημερινής είτε της επόμενης κυβέρνησης οφείλει άμεσα να προχωρήσει σε απόσυρση των «νέων Θρησκευτικών» που έχουν κριθεί πολλαπλώς αντισυνταγματικά, μεταξύ άλλων επειδή παραβιάζουν τις διατάξεις του Άρθρου 16 αλλά και του Άρθρου 3 του Συντάγματος. Προσπάθειες παράκαμψης των δικαστικών αποφάσεων με νομικίστικα εφευρήματα δεν μπορούν να αντέξουν στο χρόνο και εκθέτουν την κυβέρνηση και τους Υπουργούς που τις μεθοδεύουν. Στο τέλος όμως, έστω και με χρονική καθυστέρηση, η νομιμότητα πρέπει να επικρατήσει.
Ορθόδοξος Τύπος, 10.05.2019 και esos.gr από Θρησκευτικά
