Το κήρυγμα του Μητροπολίτη, Φωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Ειρηναίου για την Εορτής της Υπαπαντής του Κυρίου (Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2025)
Το κήρυγμα του Μητροπολίτη ανέγνωσε ο Αρχιεμανδρίτης π. Τιμόθεος Τσισμαλίδης.
Ευαγγέλιο: Λουκάς 2:22-40
Σήμερα, ἀγαπητοί μου, ἡ Ἐκκλησία μας γιορτάζει μιὰ μεγάλη δεσποτικὴ ἀλλὰ καὶ θεομητορικὴ ἑορτή, τὴν Ὑπαπαντὴ τοῦ Κυρίου. Ἂς δοῦμε τὸ ἱστορικὸ τῆς ἑορτῆς αὐτῆς, ὅπως τὸ περιγράφει τὸ ἱερὸ Εὑαγγέλιο.
Σύμφωνα μὲ τὴ διήγηση τοῦ εὐαγγελιστῆ Λουκᾶ, σαράντα ἡμέρες μετὰ τὴ γέννηση τοῦ Χριστοῦ, ἡ Παναγία μαζὶ μὲ τὸν προστάτη της, τὸν δίκαιο Ἰωσήφ, πῆραν τὸ θεῖο Βρέφος καὶ τὸ ἀνέβασαν στὰ Ἱεροσύλυμα γιὰ νὰ τὸ παρουσιάσουν στὸν Ναὸ καὶ νὰ τὸ ἀφιερώσουν στὸν Θεό. Αὐτὸ ἔγινε σύμφωνα μὲ ἐκεῖνο ποὺ ἦταν γραμμένο στὸν νόμο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, «πᾶν ἄρσεν διανοῖγον μήτραν ἅγιον τῷ Κυρίῳ κληθήσεται». Δηλαδή, κάθε πρωτότοκο ἀρσενικὸ παιδὶ νὰ θεωρεῖται ἀφιερωμένο στὸν Κύριο.
Ἡ ἐντολὴ αὐτὴ δόθηκε στοὺς Ἰσραηλῖτες γιὰ νὰ θυμοῦνται τὴν ἡμέρα ποὺ τοὺς ἀπελευθέρωσε ὁ Θεὸς ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, ὅπου ἔζησαν τετρακόσια χρόνια σκλάβοι. Ἡ ἀπελευθέρωσή τους ἔγινε μετὰ τὴ δέκατη πληγὴ τοῦ Φαραώ, ποὺ ἦταν ἡ θανάτωση τῶν πρωτοτόκων παιδιῶν τῶν Αἰγυπτίων. Σὲ ἔνδειξη εὐγνωμοσύνης γιὰ τὴ διάσωση τῶν δικῶν τους παιδιῶν θὰ ἔπρεπε στὸ ἑξῆς οἱ Ἰσραηλῖτες νὰ ἀφιερώνουν τὰ πρωτότοκα ἀγόρια τους στὸν Κύριο.
Ἡ παρουσίαση τοῦ Χριστοῦ στὸν Ναὸ ἔγινε σὲ συνδυασμὸ καὶ μὲ τὴν τελετὴ τοῦ καθαρισμοῦ, στὸν ὁποῖο ἔπρεπε νὰ ὑποβληθοῦν ἡ μητέρα, τὸ παιδὶ καὶ ὁ Ἰωσήφ. Σύμφωνα μὲ τὸν μωσαϊκὸ νόμο, μιὰ γυναίκα ποὺ γεννοῦσε ἐθεωρεῖτο ἀκάθαρτη γιὰ σαράντα ἡμέρες. Μετὰ τὴν τεσσαρακοστὴ μέρα θὰ ἔπρεπε νὰ πάει στὸν Ναὸ καὶ νὰ προσφέρει θυσία ἕναν ἐνιαύσιον ἀμνόν, δηλαδὴ ἕνα ἀρνὶ ἑνὸς ἔτους, ἤ, ἂν ἦταν φτωχή, ἕνα ζευγάρι τρυγόνια ἢ δύο μικρὰ περιστέρια. Ὁ ἱερέας τότε πρόσφερε τὴ θυσία καὶ καθάριζε τὴν μητέρα. Μαζὶ μ’ αὐτὴν καθάριζε τὸ βρέφος καὶ ὅσους ἦταν μαζί της αὐτὲς τὶς σαράντα ἡμέρες. Ἀπὸ ἐδῶ προῆλθε καὶ ὁ σαραντισμὸς τῶν γυναικῶν ποὺ γίνεται στὴν Ἐκκλησία μας.
Βεβαίως, ὅπως παρατηροῦν οἱ ἅγιοι πατέρες, οὔτε ὁ Χριστὸς οὔτε ἡ Παναγία εἶχαν ἀνάγκη καθαρισμοῦ, διότι ὁ Κύριος δὲν γεννήθηκε σύμφωνα μὲ τοὺς φυσικοὺς νόμους μὲ τοὺς ὁποίους γεννιοῦνται ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. Η Θεοτόκος «συνέλαβεν ἀσπόρως καὶ ἔτεκεν ἀφθόρως»· δηλαδὴ ἔμεινε ἔγκυος χωρὶς ἐπαφὴ μὲ ἄνδρα καὶ γέννησε χωρὶς νὰ φθαρεῖ ἡ παρθενία της. Ὑποβλήθηκαν στὴν τελετὴ τοῦ καθαρισμοῦ μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ δείξουν ὑπακοὴ στὸν νόμο.
Ἐπειδὴ ἡ Παναγία καὶ ὁ Ἰωσὴφ ἦταν φτωχοὶ ἄνθρωποι, πρόσφεραν ὡς θυσία γιὰ τὸν καθαρισμό τους τὰ δύο πουλιὰ ποὺ ὅριζε ὁ νόμος, γιατὶ δὲν εἶχαν νὰ προσφέρουν ἕνα ὁλόκληρο ἀρνί.
Τὰ χρόνια ἐκεῖνα ζοῦσε στὰ Ἱεροσόλυμα κάποιος ἄνθρωπος προχωρημένης ἡλικίας ποὺ λεγόταν Συμεών. Ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς ἦταν δίκαιος καὶ εὐλαβής, καὶ περίμενε μὲ πόθο νὰ ἔλθει ἡ σωτηρία τοῦ Ἰσραήλ, καὶ εἶχε ἐπάνω του Ἅγιο Πνεῦμα. Καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τοῦ εἶχε φανερώσει ὅτι δὲν θὰ πέθαινε πρὶν δεῖ ἐκεῖνον ποὺ ὁ Θεὸς ἔχρισε βασιλιᾶ τοῦ κόσμου, τὸν Χριστό.
Ἦλθε λοιπὸν ὁ Συμεὼν στὸν Ναὸ μετὰ ἀπὸ φώτιση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ ὅταν ἡ Παναγία καὶ ὁ Ἰωσὴφ ἔφεραν τὸν Ἰησοῦ γιὰ νὰ κάνουν αὐτὸ ποὺ ὅριζε ὁ νόμος, ὁ Συμεὼν πῆρε τὸ παιδὶ στὴν ἀγκαλιά του, δόξασε τὸν Θεὸ καὶ εἶπε: «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου,…». Δηλαδή: «Τώρα, Κύριε, μπορεῖς νὰ ἀφήσεις ἐμένα τὸν δοῦλο νὰ πεθάνει εἰρηνικά, ὅπως τοῦ ὑποσχέθηκες, διότι τὰ μάτια μου ἀξιώθηκαν νὰ δοῦν τὸν σωτῆρα, τὸν ὁποῖο ἑτοίμασες γιὰ ὅλους τοὺς λαοὺς τῆς γῆς, φῶς ποὺ θὰ φωτίσει τὰ ἔθνη καὶ θὰ δοξάσει τὸν λαό σου τὸν Ἰσραήλ.» Αὐτὴ τὴ συγκινητικὴ προσευχὴ τοῦ δικαίου Συμεὼν τὴ διαβάζει ἡ Ἐκκλησία μας κάθε βράδυ στὸν Ἑσπερινό, λίγο πρὶν τὴν Ἀπόλυση.
Ἀκούοντας τὰ λόγια αὐτὰ ὁ Ἰωσὴφ καὶ ἡ μητέρα τοῦ παιδιοῦ, θαύμαζαν. Στὴ συνέχεια ὁ Συμεὼν τοὺς εὐλόγησε καὶ εἶπε στὴ Μαριάμ: «Αὐτὸς θὰ γίνει αἰτία νὰ πέσουν καὶ νὰ ἀναστηθοῦν πολλοὶ στὸ Ἰσραήλ (Ὅσοι θὰ τὸν ἀπορρίψουν, θὰ πέσουν καὶ θὰ χαθοῦν, ὅσοι θὰ τὸν πιστέψουν, θὰ ἀνυψωθοῦν καὶ θὰ σωθοῦν). Θὰ εἶναι ἀκόμα καὶ σημεῖον ἀντιλεγόμενον· ἕνα θαῦμα ποὺ θὰ προκαλεῖ ἀντιλογία καὶ ἀμφισβήτηση». Πρόσθεσε τέλος κι αὐτὰ τὰ προφητικὰ λόγια πρὸς τὴν Παναγία: «Ἀλλὰ καὶ τὴ δική σου ψυχὴ θὰ περάσει δίκοπο μαχαίρι. Ἔτσι θὰ φανερωθοῦν οἱ μυστικὲς σκέψεις καὶ διαθέσεις ἀπὸ πολλὲς ψυχές». Αὐτὰ εἶπε ὁ Συμεών.
Ὅμως στὰ Ἱεροσόλυμα ζοῦσε καὶ ἕνα ἄλλο εὐλογημένο πρόσωπο, ἡ προφήτιδα Ἄννα, θυγατέρα τοῦ Φανουήλ, ἡ ὁποία καταγόταν ἀπὸ τὴ φυλὴ τοῦ Ἀσήρ. Ἡ Ἄννα βρισκόταν σὲ πολὺ προχωρημένη ἡλικία. Ἀπὸ νέα ὅμως ἦταν ἐνάρετη καὶ σώφρων. Ὅπως λέει τὸ Εὐαγγέλιο, μέχρι τὸν γάμο της εἶχε διαφυλάξει τὴν παρθενία της. Παντρεύτηκε καὶ ἔζησε μὲ τὸν ἄνδρα της ἑπτὰ χρόνια. Μετὰ ἔμεινε χήρα, ἀλλὰ δὲν ξαναπαντεύτηκε. Ἔζησε τὴν ὑπόλοιπη ζωή της μὲ σωφροσύνη καὶ σεμνότητα. Τώρα ἦταν περίπου ὀγδοντατεσσάρων ἐτῶν. Καὶ ὅμως δὲν ἀπομακρυνόταν ἀπὸ τὸν Ναό, ἀλλὰ παρέμενε συνεχῶς ἐκεῖ λατρεύοντας τὸν Θεὸ νύχτα καὶ μέρα μὲ νηστεῖες καὶ προσευχές. Αὐτὴ λοιπὸν παρουσιάστηκε ἐκείνη τὴν ὥρα, κι ἀφοῦ εἶδε τὸ παιδί, εὐχαριστοῦσε καὶ δοξολογοῦσε τὸν Θεὸ καὶ μιλοῦσε γι’ αὐτὸ σὲ ὅλους ποὺ κατοικοῦσαν στὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ περίμεναν μὲ πόθο τὴ λύτρωση. Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση ποὺ διασώζει ἡ ὀρθόδοξη ἁγιογραφία, ἡ Ἄννα ἔλεγε στοὺς παρευρισκομένους: «Τοῦτο τὸ βρέφος οὐρανὸν καὶ γῆν ἐστερέωσε».
Ὅταν ὁ Ἰωσὴφ καὶ ἡ Μαρία ἔκαναν ὅλα ὅσα ὅριζε ὁ νόμος τοῦ Κυρίου γιὰ τὸν καθαρισμὸ καὶ τὴν ἀφιέρωση τοῦ παιδιοῦ, γύρισαν πίσω στὴ Γαλιλαία, στὴν πόλη τους τὴ Ναζαρέτ. Καὶ τὸ παιδὶ μεγάλωνε καὶ δυνάμωνε στὸ πνεῦμα καὶ γέμιζε ἀπὸ σοφία, καὶ ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ ἦταν ἐπάνω του.
Αὐτὸ τὸ γεγονὸς γιορτάζουμε σήμερα, ἀδελφοί μου. Ὀνομάζεται Ὑπαπαντή, ποὺ σημαίνει προϋπάντηση, διότι ὁ δίκαιος Συμεών προϋπάντησε καὶ ὑποδέχτηκε τὸ θεῖο Βρέφος. Γι’ αὐτὸ ὁ Συμεὼν ὀνομάζεται Θεοδόχος.
Πίσω ἀπὸ τὴν ἑορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς κρύβεται μιὰ μεγάλη ἀλήθεια. Ὁ γερασμένος καὶ φθαρμένος ἀπὸ τὴν ἁμαρτία κόσμος ὑποδέχεται τὸ «νέον Βρέφος», τὸν Χριστό, καὶ δι’ αὐτοῦ τὸν νέο κόσμο, τὴν ἀπολύτρωση καὶ τὴ σωτηρία. Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη ὑποδέχεται τὴν Καινή. Ὅλος ὁ ἀρχαῖος κόσμος στὸ πρόσωπο τοῦ Συμεὼν ἀπολύεται. Ἀποσύρεται μπροστὰ στὸν νέο κόσμο ποὺ ἀνατέλλει, στὸ Φῶς τῶν ἐθνῶν. Μὲ τὴν Ὑπαπαντὴ τοῦ Χριστοῦ ἐγκαινιάζεται ἡ «καινὴ κτίσις».
Ἂς χαροῦμε λοιπὸν κι ἐμεῖς μαζὶ μὲ τὸν Θεοδόχο Συμεὼν καὶ τὴν προφίτιδα Ἄννα καὶ ἂς δοξάσουμε τὸν Θεό, διότι παρῆλθε ἡ σκιὰ τοῦ νόμου καὶ ἦλθε στὸν κόσμο ἡ χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια. Ἦλθε ἡ προσδοκία τῶν ἐθνῶν. Ἦλθε ἡ σωτηρία καὶ ἡ ἀπολύτρωση. Ἂς ἀγωνιστοῦμε γιὰ νὰ σωθοῦμε.
Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως
