ΩΔΕΥΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ «ΔΕΣΠΟΤΙΚΟΣ ΘΡΟΝΟ»… ΠΡΟΣ ΤΟ «ΣΥΝΘΡΟΝΟ», ΜΕ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ· ΑΣΦΑΛΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ-ΕΡΜΗΝΕΙΑ

 

«ΤΟΤΕ Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΙ ΚΑΘΕΤΑΙ ΕΠΑΝΩ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΣΥΝΘΡΟΝΟΥ»!

ΩΔΕΥΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ «ΔΕΣΠΟΤΙΚΟΣ ΘΡΟΝΟ»… ΠΡΟΣ ΤΟ «ΣΥΝΘΡΟΝΟ», ΜΕ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΤΗΝ ΤΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ· ΑΣΦΑΛΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ-ΕΡΜΗΝΕΙΑ

[ΜΕΡΟΣ Α’]

 

«ΔΕΣΠΟΤΙΚΟ»

Στα Ευαγγέλια, αγαπητοί μου, στα Ευαγγέλια διαβάζουμε, ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, όταν δίδασκε το λαό, άλλοτε μεν στεκόταν όρθιος, άλλοτε καθόταν, και ο λαός άκουγε είτε όρθιος είτε καθιστός. Όταν π.χ. ο Χριστός επισκέφτηκε το σπίτι των αδελφών Μάρθας και Μαρίας, η μεν Μάρθα αμέσως άρχισε τις προετοιμασίες για το τραπέζι, η δε Μαρία ήρθε και κάθισε κοντά στα πόδια του Χριστού και άκουγε το Χριστό να διδάσκη (Λουκ. 10,39).

Γιατί τα λέμε αυτά; Γιατί υπάρχουν χριστιανοί, που κάνουν τον υπεραυστηρό, και λένε πως στην εκκλησία δεν πρέπει να υπάρχουν  κ α θ ί σ μ α τ α, αλλά πρέπει όλοι να στέκωνται όρθιοι. Το παράδειγμα της Μαρίας μάς διδάσκει, πως κι όταν ο Χριστός ήταν εδώ στη γη και δίδασκε τα θεία του λόγια, άφηνε τους ακροατάς του να κάθωνται. Έτσι ο λόγος του Θεού ακούγεται με άνεσι. Ο ακροατής δεν στεναχωριέται από την ορθοστασία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει, πως από την ώρα που θα μπη ο χριστιανός μεσ’ στην εκκλησία μέχρις ότου απολύση θα κάθεται συνέχεια. Όχι.

Υπάρχουν στιγμές στις ακολουθίες, και μάλιστα στη θεία λειτουργία, που οι χριστιανοί πρέπει να σηκώνωνται από τα καθίσματα και να παρακολουθούν όρθιοι. Γι’ αυτό γίνεται και η προτροπή του ιερέως «Σοφία· ορθοί». Η προτροπή αυτή σημαίνει πως τη στιγμή εκείνη κανένας δεν πρέπει να κάθεται, αλλ’ όλοι να στέκωνται όρθιοι και η όλη στάσις τους να είναι ευλαβής. Ορθοί το σώμα. Ορθοί και στην ψυχή. Όχι τα κάτω, τα γήινα, αλλά τα άνω, τα ουράνια πρέπει να σκεπτώμαστε. Πόσο άσχημο, πόσο ασεβές και απρεπές είνε, ενώ υπάρχουν τα άγια, μερικοί να κάθωνται και να μη θέλουν να σηκωθούν και να χαιρετίσουν με ευλάβεια το Χριστό που περνάει! Το εκκλησίασμα πρέπει να διδαχθή απ’ τον ιερέα πότε πρέπει να κάθεται και πότε να σηκώνεται.

Τα καθίσματα της εκκλησίας δεν είνε, δεν πρέπει να είνε, σαν τα καθίσματα των καφενείων και των κοσμικών κέντρων, που μπορεί κανένας να κάθεται όπως θέλει, νάχη τόνα πόδι πάνω στ’ άλλο, να κουβεντιάζη και να γελάη. Όχι. Ο ναός, όπως είπαμε, είναι οίκος Θεού και τα  κ α θ ί σ μ α τ α  υπάρχουν για να κάθωνται όσοι δεν μπορούν όλη την ώρα να παρακολουθήσουν όρθιοι τις ιερές ακολουθίες. Υπάρχουν γέροντες και γριές. Και άλλοι άνθρωποι, κατάκοποι από τις καθημερινές εργασίες ή εξασθενημένοι από αρρώστιες, αισθάνονται την ανάγκη κάπου ν’ ακουμπήσουν το αδύνατο και κουρασμένο κορμί τους. Φιλάνθρωπος η Εκκλησία, έχει γι’ αυτούς τους ανθρώπους τα καθίσματα. 

Ανέκαθεν η Εκκλησία είχε στασίδια. Τα ωνόμαζε  σ τ α σ ί δ ι α, που στην παλιά εποχή έμοιαζαν με ξύλινα δεκανίκια μπηγμένα στο δάπεδο, και πάνω σ’ αυτά στηρίζονταν όσοι κουράζονταν. Τέτοιου είδους  σ τ η ρ ί γ μ α τ α  υπήρχαν σε παλιά μοναστήρια. Γιατί ήθελε η Εκκλησία να ξεκουράζονται οι άνθρωποι, κι αυτοί ακόμα οι ασκηταί. Η αρχαία Εκκλησία αγαπούσε την απλότητα και δεν είχε πολυτέλεια. Δυστυχώς αργότερα έγιναν και τα στασίδια αφορμή επιδείξεως. Κατασκεύαζαν στασίδια διαφορετικά απ’ τα άλλα, και το χειρότερο σκάλιζαν πάνω το όνομα του δωρητού, ο οποίος είχε την αξίωσι αυτός μόνος και η οικογένειά του να τα χρησιμοποιούν. Αλλοίμονο αν άλλος τολμούσε να σταθή στο στασίδι αυτό! Γίνονταν φιλονεικίες.

Μεσ’ στην Εκκλησία δεν πρέπει να γίνωνται διακρίσεις. Όλοι και όλες που μπαίνουν να προσευχηθούν πρέπει ν’ αφήνουν έξω απ’ την εκκλησία τα ανθρώπινα μεγαλεία, τις θέσεις τους, τα αξιώματα, τον πλούτο και τη δόξα, και να μπαίνουν μεσ’ στην εκκλησία σαν αμαρτωλοί, σαν οι πιο αμαρτωλοί, που έχουν ανάγκη από το έλεος του Θεού. Να μπαίνουν όχι όπως ο φαρισαίος της παραβολής, αλλ’ όπως ο Τελώνης. Οι περισσότεροι που πηγαίνουν σήμερα στην Εκκλησία, πηγαίνουν για να κάνουν την επίδειξί τους και προσπαθούν να πιάσουν θέσεις που να φαίνονται απ’ όλο το εκκλησίασμα. Τι αμαρτία!  Αλλά και οι επίτροποι που ξεχωρίζουν μερικά καθίσματα και τα προορίζουν για μερικούς που έχουν κάποια κοινωνική θέσι, κι’ αυτοί αμαρτάνουν. Ας ανοίξουν την Καινή Διαθήκη και ας διαβάσουν την Επιστολή του Ιακώβου, κεφάλαιο δεύτερο. Αν -λέει ο αδελφόθεος Ιάκωβος – έρθουν στην εκκλησία δύο άνθρωποι, ένας πλούσιος ντυμένος στο μετάξι και με χρυσά δακτυλίδια στα χέρια, και ένας φτωχός με ρούχα τρυπημένα και ακάθαρτα, προσέξτε μην πήτε στον πλούσιο, Πήγαινε και κάθισε στην καλύτερι θέσι, και στο φτωχό, Πήγαινε και κάθισε στην τελευταία θέσι. Αυτό είνε μια διάκρισις που την απαγορεύει ο Θεός (Ιακ. 2, 2-4)). Μεσ’ στην εκκλησία όλοι είναι αδελφοί, όλοι είνε ίσοι.»!

***

Αλλ’ ίσως κάποιος πη:   Πολύ  καλά αυτά. Αλλ’ εγώ βλέπω μεσ’ στην εκκλησία να γίνεται μια διάκρισις. Εγώ βλέπω στη μέση της εκκλησίας να υπάρχει ένα στασίδι, πούνε ψηλότερο και πολυτελέστερο από τα άλλα. Είνε το στασίδι του επισκόπου,  ο  δ ε σ π ο τ ι κ ό ς   θ ρ ό ν ο ς.  Πώς συμβιβάζεται αυτό με την απλότητα της Εκκλησίας, για την οποία μιλάτε;

Θα απαντήσουμε με συντομία. Θα μας δοθή και άλλοτε ευκαιρία να μιλήσουμε γι’ αυτό το θέμα και να πούμε πώς βρέθηκε στη μέση του ναού ο δεσποτικός θρόνος. Τώρα αυτό μόνο λέμε. Ότι απ’ την αρχαία εποχή της Εκκλησίας στον επίσκοπο δινόταν μια θέσις εξαιρετική μέσα στον ναό. Το κάθισμα του δεν είχε την πολυτέλεια πούχουν σήμερα οι δεσποτικοί θρόνοι. Ήταν όμως ψηλότερο από τα άλλα γιατί ήθελαν να δειχθή, πως απ’ την ψηλή αυτή θέσι ο επίσκοπος πρέπει να επιβλέπη ό,τι γίνεται μέσ’ στην Εκκλησία.

Ο επίσκοπος είνε όπως ο σκοπός που φυλάει τα σύνορα. Και όπως εκείνος δεν στέκεται χαμηλά, αλλά πάνω σε ύψωμα, για να μπορή να βλέπη γύρω του, έτσι και ο επίσκοπος πρέπει να στέκεται  π ν ε υ μ α τ ι κ ώ ς   ψηλά, και από κει, σαν από κορυφή βουνού, να βλέπη  ό λ ο υ ς  και  ό λ α.  Ο επίσκοπος, όπως λέει και ένα αρχαίο βιβλίο της Εκκλησίας, είνε όπως ο πλοίαρχος. Και όπως ο πλοίαρχος στέκεται ψηλότερα από όλους, στέκεται πάνω στη γέφυρα, και από κει αγναντεύει τα πελάγη και τους ωκεανούς και κανονίζει την πορεία του πλοίου, έτσι κι’ ο επίσκοπος πρέπει να στέκεται ψηλά, και από τη θέσι του, σαν από γέφυρα πλοίου, να παρακολουθή όλους τους χριστιανούς (ενν. και τον νυν παναιρετικό Πατριάρχη μας) που είνε μέσα στο πνευματικό αυτό πλοίο που ονομάζεται Ορθόδοξος Εκκλησία.

Ο δεσποτικός λοιπόν θρόνος, το δεσποτικό όπως το λέει ο λαός, που υπάρχει σε κάθε ναό, είνε μια συμβολική παράστασις που δείχνει όχι τόσο την τιμή που ανήκει στον επίσκοπο, όσο την ευθύνη που έχει για τη διοίκησι της Εκκλησίας, ακόμα δε και την υποχρέωσι που έχουν όλοι όσοι βρίσκονται μέσα στο πνευματικό αυτό πλοίο που λέγεται Εκκλησία να υπακούουν στον επίσκοπο, εφ’ όσον ο επίσκοπος διδάσκει ορθοδόξως και ασκεί τα καθήκοντά του σύμφωνα με την Αγία Γραφή και την ιερά παράδοσις της Εκκλησίας. Οι ναύτες υπακούουν στον πλοίαρχο, και οι χριστιανοί πρέπει να υπακούουν στον επίσκοπο.  Α υ τ ό   μ α ς   δ ι δ ά σ κ ε ι   τ ο   δ ε σ π ο τ ι κ ό.»

--------------------------------------------------

Από το βιβλίο ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΝΑΟΣ

 ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ Ν. ΚΑΝΤΙΩΤΗ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ, ΕΚΔΟΣΙΣ Β’, ΑΘΗΝΑΙ 1989, Σελ. 141-145

Επιμέλεια αντιγραφής

Δημήτριος Β. Εμμανουήλ

ΔΙΑΡΚΗΣ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΗΝ Ι.Μ. ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ