04 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2019
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΠΑΘΗΜΑΤΑ (ΦΩΤΙΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ)… ΤΟΥ
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ π. ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΜΑΝΑΔΗ
Ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας μαθήματα ἀπὸ παθήματα…Φωτίου Πατριάρχου
Ἐρωτήματα Δέκα σὺν ἴσαις ἀποκρίσεσι
Μigne PG 104,1220-1232A
Η’. Σὲ ποιὲς Συνόδους, ἂν καὶ
συγκεντρώθηκαν ἀπὸ διάφορους ἀρχιερατικοὺς θρόνους, αὐτὰ ποὺ ἀποφασίσθηκαν δὲν
εἶχαν καμμιὰ ἰσχύ, ἐπειδὴ δὲν ἔγιναν μὲ δίκαιο τρόπο καὶ σύμφωνα μὲ τοὺς
ἐκκλησιαστικοὺς θεσμούς;
Ἐπὶ Κωνσταντίου συνῆλθαν στὴν Ἀντιόχεια
μὲ πρόφασι γιὰ τὰ ἐγκαίνια τῆς ἁγιωτάτης ἐκκλησίας, ποὺ ἔκτισε αὐτὸς ἐκεῖ.
Αὐτοὶ ἀμέσως καθήρεσαν τὸν Ἀθανάσιο, ποὺ τὸν εἶχαν καθαιρέσει νωρίτερα, ὅσοι
συγκεντρώθηκαν στὴν Τύρο. Γιὰ τὸν θρόνο του χειροτόνησαν τὸν Γρηγόριο. Καμμιὰ
ὅμως ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἀποφάσεις δὲν ἔμεινε σταθερή. Σαὐτὴ τὴν Σύνοδο ἦσαν ὁ
Κωνσταντινουπόλεως Εὐσέβιος καὶ ὁ Πλάκιτος Ἀντιοχείας καὶ μαζί τους ἄλλοι
ἐνενῆντα ἑπτὰ ἐπίσκοποι.
Τὸ ἴδιο ἔγινε καὶ στὴν Ἔφεσο, ποὺ
συγκεντρώθηκαν κατὰ τοῦ μεγάλου Φλαβιανοῦ. Σαὐτὴν ἦταν παρόντες ὁ Διόσκορος
Ἀλεξανδρείας καὶ ὁ Ἰουβενάλιος Ἱεροσολύμων, καὶ ὁ Ἀντιοχείας μὲ ἀρκετοὺς ἄλλους
ὀρθοδόξους ἐπισκόπους. Αὐτοὶ ἀπέδειξαν ἀθῶο τὸν αἱρετικὸ Εὐτυχῆ καὶ τοῦ
ἀπέδωσαν τὴν ἱερωσύνη, ἀλλὰ ὅμως κατεδίκασαν τὸν ἅγιο Φλαβιανό. Οἱ ἴδιοι
κάμνοντας χάρι στὸν Κύριλλο κατέκριναν μετὰ θάνατον τὸν Θεοδώρητο. Ἀπὸ ὅλα αὐτὰ
τίποτε δὲν ἔμεινε ἀσάλευτο, δηλαδὴ ὅλα διαλύθηκαν. Ὅλα αὐτὰ τὰ ἄλλαξε μετὰ ἀπὸ
λίγο ἡ Δ’ Σύνοδος, ποὺ ἔγινε στὸ Βυζάντιο. Δὲν ἔδωσαν καμμιὰ ἀξία στὴν παράλογη
συμφωνία αὐτῶν ποὺ εἶχαν συνέλθη ἐκεῖ.
Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ μαὐτοὺς ποὺ εἶχαν
συνέλθη ἐναντίον τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου. Σαὐτὴν παρευρίσκετο ὁ Ἀλεξανδρείας
Θεόφιλος μαζὶ μὲ μερικοὺς ἐπισκόπους του. Συνήργησαν σαὐτὴν τὴν καθαίρεσι καὶ
μερικοὶ ἐπίσκοποι τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου.
Κι αὐτοὶ οἱ 76 ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ ποὺ
συγκεντρώθηκαν στὴν Φιλιππούπολι τῆς Θράκης, ὅταν ἐπρόκειτο νὰ συγκληθῆ ἡ
Σύνοδος τῆς Σαρδικῆς. Οἱ λογιώτεροι ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ συγκεντρώθηκαν ἐκεῖ ἀπὸ ὅλες
τὶς ἐπισκοπές, καθήρεσαν τὸν Ἰούλιο μαζὶ μὲ τὸν Ρώμης, καὶ τὸν ὁμολογητὴ Ὅσιο
καὶ ἄλλους. Ἐπεκύρωσαν, ὅπως νόμιζαν, καὶ τὴν καθαίρεσι τῶν Μεγάλων Ἀθανασίου
καὶ τοῦ ὁμολογητοῦ Παύλου. Ἀπὸ αὐτὰ τίποτε δὲν ἔμεινε ἄτρεπτο καὶ ἀμετάβλητο.
Ἀλλὰ καὶ ἡ συμφωνία αὐτῶν ποὺ συνῆλθαν στὴν Σαρδικὴ γιὰ τὴν ἀθώωσι τοῦ
Μαρκέλλου, ἂν καὶ σαὐτὴν παρέστη καὶ ὁ Ρώμης μὲ τὴν παρουσία τοῦ Ὁσίου
ἀναπληρώνοντας τὴν θέσι του, δὲν τὸν ὠφέλησε καθόλου, ἐπειδὴ αὐτὴ συνεκλήθη
παράλογα, ἐνῶ ἡ Σύνοδος ἔγινε δεκτή. Τὸν Μάρκελλο τὸν ἀποκήρυξε φανερὰ ἡ Β’
Σύνοδος.
Θ’. Πόσοι ἐπίσκοποι καθαιρέθηκαν καὶ
ξανάγιναν δεκτοὶ
μὲ κανονικὸ τρόπο, ἢ μὲ τὴν παράκλησι
τοῦ λαοῦ;
Αὐτὸ ἔγινε σὲ διάφορες Συνόδους καὶ ἀπὸ διαφόρους. Ἔγινε ἐπὶ ἁγίου
Ἀθανασίου, ἐπὶ Μαρκέλλου ἐπισκόπου Ἀγκύρας καὶ Μακαρίου καὶ ἄλλων πολλῶν, ὅπως
ἔχει εἰπωθῆ. Ἔγινε καὶ ἐπὶ ἁγιωτάτου πατριάρχου Ἡρακλᾶ μὲ τὴν παράκλησι τοῦ
λαοῦ, ποὺ ζητοῦσε τὸν ποιμένα του.
Τοῦ Ἡρακλᾶ διάδοχος ἦταν ὁ Διονύσιος,
ἔπειτα ὁ Μάξιμος, ἔπειτα ὁ Θεωνᾶς καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὸν ὁ ἅγιος ἱερομάρτυρας
Πέτρος. Ἔγινε μὲ τὸν ἑξῆς τρόπο. Στὶς ἡμέρες τοῦ ἁγιωτάτου Ἡρακλᾶ ὁ Ὠριγένης
ποὺ λέγονταν καὶ Ἀδαμάντιος. Αὐτὸς κήρυττε τὴν αἵρεσί του κάθε Τετάρτη καὶ
Παρασκευή. Αὐτὸν λοιπόν, ἐπειδὴ παραποιοῦσε τὴν ὑγιῆ διδασκαλία καὶ παραχάρασσε
τὴν Ὀρθόδοξο πίστι, τὸν ἀπομάκρυνε καὶ τὸν ἐκδίωξε ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια ὁ ἴδιος
ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος Ἡρακλᾶς. Ὁ ἴδιος ὁ ἀποκηρυγμένος Ὠριγένης πηγαίνοντας γιὰ τὶς
πόλεις τῆς Συρίας ἔφθασε στὴν πόλι ὀνομαζομένη Θμούη. Αὐτὴ εἶχε ἐπίσκοπο
ὀρθόδοξο τὸν Ἀμμώνιο. Αὐτὸς ἐπέτρεψε τὸν Ὠριγένη νὰ διδάσκη στὴν ἐκκλησία του.
Μόλις τὸ ἄκουσε αὐτὸ ὁ πάπας Ἡρακλᾶς ποὺ ἀναφέραμε, κατέφθασε στὴν Θμούη καὶ
γιαὐτὸν τὸ λόγο καθήρεσε τὸν Ἀμμώνιο. Στὴ συνέχεια παρέδωσε καὶ στοὺς δύο,
δηλαδὴ στὸν Ἀμμώνιο καὶ στὸν Φίλιππο τὴν ἐπισκοπὴ Θμούης. Μόλις ἀπομακρύνθηκε
ἀπὸ ἐκεῖ ὁ ἅγιος Ἡρακλᾶς, ὁ μὲν θαυμαστὸς Φίλιππος δὲν κάθισε ποτὲ στὸ
σύνθρονο, ἀλλὰ καθὼς λειτουργοῦσε ὁ Ἀμμώνιος, στεκόταν πίσω του σὲ ὅλες τὶς
ἡμέρες τῆς ζωῆς τοῦ Ἀμμωνίου. Ὅταν ἐκοιμήθη ὁ Ἀμμώνιος, τότε κάθισε στὸν θρόνο
του ὁ Φίλιππος, καὶ ἔγινε μέσα στοὺς ἐπισήμους στὴν ἀρετή καὶ θαυμαστῶν
ἐπισκόπων.
Τὸν Ἄρειο ποὺ ἦταν διάκονος τὸν καθήρεσε
ὁ ἅγιος ὁσιομάρτυρας Πέτρος καὶ τὸν ἔδιωξε ἐντελῶς ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Ὁ Ἀχιλλᾶς
ὁ ἅγιος καὶ διάδοχος τοῦ ἱερομάρτυρος Πέτρου Ἀλεξανδρείας, ὄχι μόνο δέχθηκε τὸν
Ἄρειο, ἀλλὰ τὸν χειροτόνησε πρεσβύτερο καὶ τὸν διόρισε νὰ φροντίζη τὴν Σχολὴ
τῆς Ἀλεξανδρείας.
Τὸν Εὐτυχῆ ποὺ τὸν καθήρεσε ὁ ἅγιος
Φλαβιανός, τὸν δέχτηκαν μετὰ τὸν θάνατό του ὁ Ἀλεξανδρείας, ὁ Ἀντιοχείας καὶ ὁ
Ἱεροσολύμων.
Τὸν ἥλιο καὶ φωστῆρα τῶν ἀνθρώπινων
ψυχῶν τὸν ἁγιώτατο Χρυσόστομο, ἀφοῦ καθαιρέθηκε (πῶς τὸ ἄντεξε αὐτὸ ἡ
Δικαιοσύνη;) ἀπὸ τὸν Θεόφιλο τὸν ὁμόδοξο ἐπίσκοπο τὸν ἀποδέχθηκαν καὶ τὸν
συναποδέχθηκαν χωρὶς τοὺς ἄλλους πατριάρχες.
Τὸν Πέτρο τῆς Μιλήτου, ποὺ καθαιρέθηκε
ἀπὸ τὸν ἅγιο Μεθόδιο, ὄχι μόνο τὸν δικαιώσαμε ἐμεῖς, ἀλλὰ καὶ τὸν κάναμε
μητροπολίτη Σάρδεων. Ἀκόμη καὶ ἄλλους πολλοὺς ποὺ καθαιρέθηκαν γιὰ ἔκτροπα ἀπὸ
τὸν ἁγιώτατο Ἰγνάτιο ἐμεῖς τοὺς δεχθήκαμε, καὶ ὅσους καθαιρέσαμε ἐμεῖς τοὺς
δέχθηκε ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος.
Ι’. Πόσοι δὲν παρέστησαν στὶς
Οἰκουμενικὲς Συνόδους;
Στὴν Α’ δὲν παρέστησαν δεκαοχτώ, οἱ λογιώτεροι. Στὴν Β’ τριάντα ἕξι. Στὴν
Γ’ τριάντα καὶ ὁ Ἀντιοχείας. Ἀπὸ τὴν Δ’ ἄπειρο πλῆθος καὶ τοῦ Διοσκούρου
ἅπαντες, οἱ ὁποῖοι καὶ δὲν ὑπέγραψαν.
μετάφρασι [ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ π. ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΜΑΝΑΔΗ]
4.1.2019
